Dagblaðið - 13.12.1977, Blaðsíða 13

Dagblaðið - 13.12.1977, Blaðsíða 13
I)A(iBLAÐIf). ÞKIBJUDAC.UR 13. DKSKMBER 1977. 13 \ Svartir skæruliðar færa sig stöðugt upp á skaftið i Ródesu. göngu í ár tiafi ekki fengið vinnu. Veðrið á Bretlandscyjum er sagt svo slæmt og lífsskilvrði almennt svo slæm að jafnvel rotta mundi tárast af að þurfa að búa við slík skilyrði. Á áróðursplöggunum sjást myndir af öldruðu fólki. sem hímir undir regnhlífum sínum. Aðrar myndir eru af ljótum og gömlum verkamannabústöðum í iðnaðarborgunum. Einnig eru birtar myndir af fólki sem stendur í röðum og bíður eftir strætisvögnum. Þar eru hvítir, svartir, gulir og brúnir allir saman. — Flest það sem aðrar þjóðir segja um okkur eru gallarnir, nú ætlum við að benda ykkur á gallana hjá þeim — segir á einu spjaldinu. Um Brasilíu er sagt: ----------------- Mannfjölgun i Rio De Janeiro er talin nenta 350.000 manns á ári. Þetta hefur leitt af sér spákaupmennsku og skort á húsméði, þannig að húsaleiga er jafnvel tíu sinnum meiri en heildartekjur venjulegs fólks. Astralia: Spáð er almennum samdrætti í efnahagsmálum og •vcrsnandi lífskjörum. Sagt er að verkföil séu nærri daglegur viðburður. Bandaríkin: Sagt cr að at- vinnuieysi sé um 7% og glæpir hafi aukizt um 11% á síðasta ári. Kanada: Litlar iíkur sagðar á því að takist að stöðva aukningu atvinnuleysis. Einnig að stöðugt aukist deilurnar milli frönsku og enskumælandi íbúa Kanada. Portúgal: Heimkoma nærri einnar milljónar flóttamanna með portúgalskt vegabréf frá Angola og Mosambik heldur efnahag landsins í heljar- greipum og var þó ekki beysinn fyrir. Fulltrúi upplýsingaráðu- neytis Ródesíu segir að með þessum upplýsingum um önnur lönd sé verið að sýna ungum og gömlum í landinu að Ródesía sé ekki slæmt land til búketu'. Þrátt fyrir erfiðleikana hér eru þeir síður en svo meiri en annars staðar, segir hann. Athygli blaða og annarra fjölmiðla hefur einnig beinzt að brottfluttum Ródesíumönnum, sem koma aftur til baka. Fyrir tveim árum var fjórðungur innflytjenda til Ródesíu gamlir íbúar landsins. I dag eru þeir taidir fjórir af hverjum tíu. Yfirvöld viðurkenna að enn sé of fljótt að segja til um hvort árangur verði af herferð þeirra gegn brottflutningi hvítra íbúa. Hún hófst 30. október síðast- liðinn og á að standa næstu mánuði. Flestir kunnugir telja að eina raunverulega leiðin til að stöðva brottflutning fólks frá landinu sé að semja við leiðtoga skæruliða og annarra hópa svartra manna í landinu. Það þýðir aftúr á móti óhjákvæmi- lega einhvers konar meirihluta- stjórn þeirra. Margir óttast að þá mundi brottflutningur hvítra manna fyrst aukast að marki í það minnsta fyrst í stað. Möguleikar hvíta mannsins í Ródesíu í framtíðinni eru mjög takmarkaðir, er haft eftir stjórnmálamanni þar. Ródesía> verður land hinna svörtu eftir nokkur ár, segir sami stjórnmálamaður. Hingað til hcfur það verið helzta hindrunin í vegi fyrir brottför hvítra manna, að þeim hefur ekki verið heimilað að taka með sér nema mjög litlar eignir út úr landinu. Sá sem ætlar að flytja frá Ródesíu fær ekki leyfi til að taka með sér nema jafnvirði 1100 dollara eða rúmlega tvö hundruð og tíu þúsund íslenzkar krónur. kvæmdir fara fram fyrir opn- um tjöldum, m.ö.o. að fram- kvæma útboð. Með þeirri aðferð vinnst tvennt. Tryggt á að vera að vara eða verk- þjónusta fáist á lægstu verði miðað við gæðakröfur. Og hitt. sem er raunar ekki þýðingar- minna, að með þessum hætti sitja allir aðilar, sem áhuga hafa á að selja hinu opinbera vöru sína eða þjónustu, við sama borð. Að vísu er þetta ekki alveg einhlít lausn. 1 einstaka tilfell- um geta háttsettir embættis- menn eða stjórnmálamenn tekið fram fyrir hendur inn- kaupastofnana með geðþótta- ákvörðunum, sem brjóta alger- lega í bága við það, sem sýnist eðlilegast og skynsamlegast. Má í því sambandi nefna tvö sorg- leg dæmi hjá Reykjavíkurborg, sem eru alvarlegri fyrir þá sök að þau eru ekki bundin við ákvarðanatöku i eitt skipti heldur geta haft ómælt tjón fyrir Reykjavíkurborg í náinni framtíð vegna einokunar- aðstöðu sem tvcir viðsemjenda Reykjavíkurborgar öðlast i kjölfari slíkra geðþótta- ákvarðana. Annars vegar er um að ræða mál sem varðar Re.vkja- vfkurhöfn vegna framkvæmda i Kleppsvík. Og hins vcgar fiski- kassakaup fyrir Bæjarútgerð Reykjavíkur. SAMKEPPNINNl ÚTRÝMT Öþarfi er að rekja þessi mál ítarlega, þar sem þau hafa verið rædd áður í fjölmiðlum. Hins vegar verður fróðlegra að fylgjast með eftirleik þeirra og raunar blasir eftirleikur fyrra málsins þegar við. Þar gerðist það að hafnarstjóri og hafnar- stjórn mæltu með því að samið yrði við fyrirtækið Björgun hf. um fyllingarefni í Kleppsvík, þrátt fyrir þá staðreynd að þetta fyrirtæki væri með hæsta tilboð af þremur aðilum sem buðu í verkið. Var sá munur 11 millj. krónurog hefði máttætla að haínarstjóri og hafnát^fjr- völd gripu slíkt tækifæri fegins hendi með það í huga að fjár- hagur Reykjavikurhafnar er af- ar bágborinn. Fyrirtækið sem átti 11 millj. króna lægra tilboð en Björgun var Náman sf. sem er í eigu stcypustöðvanna á Reykja- víkursvæðinu. Bauð þetta sama fyrirtæki í hafnarframkvæmdir við (Irundartanga og var tölu- verl lægra en Björgun hf. og hlaut það verk og skilaði því með góðum árangri. Hins vegar var fyrirtækinu afar nauðsyn- legt að fá umrættverkefni fyrir Reykjavíkurhöfn til að hafa riæg verkefni yfir vetrar- mánuðina og var vitað að það Núll á verðmiðanum í þinglok vorið 1976 ræddi blaðakona frá Dagblaáinu við fjóra þingmenn, þar á meðal við mig. Ég lét þá skoðun í ljósi, að eitt aðalhitamál næstkom- andi kosninga til Alþingis myndi verða afstaðan til áfram- haldandi dvalar varnarliðsins og nýskipan þeirra mála. Aug- ljóst er af mjög vaxandi um- ræðum um varnarmálin al- mennt og þó einkum um það, er menn kalla í daglegu tali ,,aronsku“, þá verða þessi mál ásamt almennum efnahagsmál- um meginmál kosningabarátt- unnar næsta vor. Þetta er að vonum, þar sem almenningi í landinu er nú vel ljóst að óþol- andi er það kerfi, sem verið hefur árum saman með varnar- liðið hér. Staðreyndin er, að mikili meginþorri Islendinga telur meira en tímabært að gagngerð breyting á varnarmál- unum eigi sér stað. Ennþá er sá meirihluti stór, sem telur óhjá- kvæmilegt að hafa varnarlið enn um óákveðinn tíma hér á landi og verður ekki farið út i þann rökstuðning í þessari stuttu grein. Á hinn bóginn er það einnig staðreynd, að al- menningur sættir sig EKKI lengur við það ástand, að varnarliðsmenn njóti hér BEINNA FORRÉTTINDA. Þessu verða bæði íslensk og amerísk stjórnvöld að gera sér glögga grein fyrir. Krafan um endaiok allra sérréttinda, er verið hafa við lýði í langan tíma, verður ekki þögguð niður. Þessu tvennu og „aronsku“ verður ekki blandað saman með neinni sanngirni né rök- um. Þetta eru tvö óskyld mál. í umræðum nú nýlega í sjónvarpi og á Alþingi hefur það komið fram, að formenn stjórnmálaflokkanna segjast alls ekki vilja setja verðmiða á landið eins og þeir orða það. Þetta á að skiljast þannig, að við séum ekki svo langt leiddir íslendingar, að vilja taka neitt fyrir dvöl varnarliðs hér á landi. 1 þessu á einnig að felast mikið stolt og sjáifstæðið undir- strikað. En er þetta réttmæt staðhæfing hjá þessum ágætu mönnum? Lítum aðeins nán ;r á málið í HEILD. Þá kemur þetta í ljós: L.Við höfum um eða yfir 3% þjóðartekna af starfsemi varnarliðsins og þjónustu við það. II. Við spörum bandarísk- um skattborgurum marga millj- arða, sumir segja mörg hundruð þúsund milljarða ísl. króna vegna veittrar aðstöðu hér á landi. III. Ibúar og bæjar- félög á Suðurnesjum hafa í raun utgjöld af dvöl þessara manna, þar sem þeir njóta hús- næðis után vallar og ýmislegrar þjónustu, er ekki. er verðlögð með fullu gjaldi. IV. Varnarlið er hér BÆÐI vegna okkar og bandarísku þjóðarinnar og alls hins vestræna frjálsa heims. Nú er það svo augljóst sem verða má, að íslenska ríkið er afar illa statt fjárhagslega og er Vegasjóður þar engin undan- tekning, þótt æðisgengin skatt- lagning eigi sér stað á allt er Kjallarinn Jón Ármann Héðinsson varðar bílinn og notkun hans hér á landi. Það er líka stað- reynd, að vegakerfi okkar er áratugi á eftir því er alls staðar er í hinum siðmenntaða heimi. Með þessar staðreyndir í huga, er að framan getur, má segja að ekki sé seinna vænna, að almenningur í þessu landi hugleiði með hvaða hætti sé hér unnt að koma málum betur fyrir en verið hefur um langan tíma. Fólkið í landinu sér fram á, að „foringjarnir" eru ráð- þrota og þaðan er ekki að vænta lausnar á einu eða neinu. Þess vegna er það rökrétt að menn ræði málin á opinberum vett- vangi og komi þeim svo fyrir, að um þau verði kosið í kom- andi kosningum, þar sem þessi mál eru svo mikilvæg fyrir ALLA landsmenn. Gera má ráð fyrir því, að ekki verði allir nú þegar sammála um hve miklar kröfur eigi að gera til þess að koma varnar- Kjallarinn AKreð Þorsteinsson réði úrslitum um framtíð þess. Samkvæmt öllum venjuleg- um leikreglum og siðalög- málum bar Reykjavíkurborg að semja við þetta fyrirtæki, þar sem það átti miklu lægra tilboð. En það var ekki gert af ein- hverjum ástæðum heldur ákveðið að semja við Björgun hf. Þessi ákvörðun hafnarstjóra og hafnarstjórnar leiddi síðan til þess að Náman sf lagði upp laupana og neyddist tii að selja Björgun hf. sanddæluskip sitt. Þar með er Björgun hf. eina fyrirtækið á íslenzkum markaði með sanddæluskip, án nokkurr- ar samkeppni og getur í næstu framtíð sett upp það verð sem því sýnist og verða Reykja- víkurhöfn og aðrir sem nota þurfa sanddæluskip að kyngja því. FISKKASSAMÁLIÐ Þetta er hrikalegt en staðreynd engu að síður. Svipað kann að verða upp á teningnum í svonefndu fisk- kassamáli. Þar hafnar Reykja- víkurborg tilboði fransks fyrir- tækis, scm átti 11-12 millj. kr. lægra tilboð í fiskkassa fyrir Bæjarúlgerðina en tilboð tveggja norskra fyrirtækja hljóðaði upp á. Helztu rökin gegn því að kaupa frönsku fiskikassana var ótti við að franska fyrirtækið kynni ekki til verka. Var þó á það bent að fyrirtækið seldi fiskikassa í öll- um heimsálfum og væri u.þ.b. þrátíu sinnum stærra að vöxt- um en norsku fyrirtækin. Að halda því fram að fyrirtækið Allibert geti ekki framleitt fiskikassa fyrir Islendinga er i sjálfu sér jafnfráleitt og halda því fram, að Coca Cola geti ekki framleitt gosdr.vkki við hæfi málunum í ,,viðunandi“ horf og festu. Mín afstaða er þessi: Ég tel beint leigugjald alls ekki rökrétt. Verði það gert, mun það hafa bein áhrif á fjárlaga- gerð og fari varnarliðið fyrir- varalítið í burtu, koma fram samdráttaráhrif um leið og gjaldtaka með beinu leigu- gjaldi fellur niður. Öll sérrétt- indi eiga að falla úr gildi og nota skal íslenskan gjaldmiðil. ,Þar sem ekki er gert ráð fyrir í varnarsamningnum, að um að- stoð við t.d. vegagerð eða hafnargerð eigi sér stað, ÞARF að taka það mái upp nú þegar og semja um málið. Þau rök okkar eru afar mikilvæg, að við spörum geysilegar upphæðir fyrir ameríska skattborgara og á sama tíma erum við með mjög vanþróað vegakerfi, þá sýnist réttmætt að leita eftir „aðstoð“ við VISSA vegagerð hér á landi. Þessi aðstoð getur verið með tvennu móti: A) Beint framlag í peningum eða stór- virkum vegagerðarvélum. B) Sérstök lánveiting, er t.d. sé án vaxta og afborgana næstu 10 árin og greiðist svo á t.d. 15 árum. Þessu fjármagni yrði EINUNGIS ráðstafað út um land svo sem til vegagerðar frá HORNAFIRÐI norður um Austfirði að Mývatni, fullkom- ins uppbyggðs vegar norður frá Þórisvatni um Sprengisand til Bárðardals og áfram til Akur- eyrar og Húsavíkur, fullkom- inn uppbyggður vegur um Holtavörðuheiði út á Hólmavík. Þessi vegagerð er „ÖRYGGIS- VEGIR“ og gera landið um- svifalaust byggilegra en það er í dag og mun gerbreyta afkomu fólksins út um landsbyggðina. Þótt varnarliðið hyrfi á brott, myndi fjarvera þess engin áhrif hafa á íslenskt efnahagslíf, en vegirnir væru hér og gerðu landið miklu mun byggilegra en verið hefur. Þessar hugmyndir, er ég hefi hér í mjög stuttu máli fjallað um, eru þess eðlis, að fjarstæða er að vinna ekki að framgangi þeirra. Það er yfirskin eitt og helber hræsni er þjónar engum tilgangi að amast á móti breyt- ingum á varnarsamningnum, er fæli fyrrgreind atriði í sér. Að kalla þetta landssölu eða að við, sem viljum betri skipan á þess- um málum en verið hefur, séum með því að setja „verð- miða“ á landið er nánast barna- hjal ráðþrotamanna, er skilja ekki hvað vestræn, frjáls sam- vinna er og hversu góð sam- skipti við Bandaríkin eru okkur mikilvæg. Jón Arm. Héðinsson alþingismaður okkar. Auk þess bauð fyrir- tækið að BÚR mætti rifta samningnum yrði það óánægt með framleiðsluna. Var því ekki um neina fjárhagslega áhættu að ræða. En hvernig verður svo eftir- leikurinn? Dettur mönnum í hug að þetta franska fyrirtæki hafi áhuga á því að bjóða tslendingum fiskikassa í bráð úr þvi að þeir hafa ekki áhuga á hagstæðustu tilboðum á hverj- um tíma? Áreiðanlega ekki. Þegar samkeppni Frakkanna er úr sögunni má búast vð töluvert hærra fiskkassaverði frá Norð- mönnum, næst þegar fiskikass- ar verða keyptir. Það kann því að reynast BÚR töluvert dýrt að þessu franska tilboði var hafnað. Dænnn tvö sem nefnd hafa verið koma ekki aðeins Reykja- víkurhöfn og BÚR við heldur öllum reykvískum skatt- greiðendum. Það er verið að sóa peningum þeirra með þess- um hætti. Og því miður eru þessi dæmi engin einsdæmi. Víðar er pottur brotinn. Hætt er við að stofnun eins og Borg- arspitalinn þoli ekki nákvæma skoðun og að þar sé ýmislegt. scm betur mætti fara. En það vcrður látið biða um sinn. Alfreð Þorsteinsson borgarfulltrúi.

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.