Dagblaðið - 30.08.1978, Síða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 1978.
frýálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagbladtðhf.
Framkvnmdastjóri: Svoinn R. Eyjólfsson. Rkstjórí: Jónas Krístjftnsson.
Fróttastjórí: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfultrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri rttstjómar
Jóhannes ReykdaL íþróttir: Hallur Simonarson. Aöstofl .rfróttastjórar Atli Steinarsson og Ómar
Valdimarsson. Handrít- Asgrímur Pólsson.
'Blaflamenn: Anría Bjaríiason, Ásgeir TÓmasson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurfls-
son, Guflmundur Magnússon, Halur Halsson, Helgi Pótursson, Jónqs Haraldsson, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson( Ragnar L&r., Ragnheiflur Kristjénsdóttir. Hönnun: Gufljón H. P&isson.
Ljósmyndir Ari Krístinison Ámi P&H Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörflur VHhj&lmsson,-
Ragnar Th. Sigurflsson, Sveinn Þormóflsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur EyjóHssorí. Gjaldkerí: Þr&inn ÞoríeHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. DreHíng-
arstjórí: M&r E.M. HaHdórsson.
Ritstjóm Síflumúla 12. Afgreiflsla, áskríftadeHd, auglýslngar og skríf stófur Þverhohi 11.
Aflalsimi blaflsins er 27022 (10 línuri. Áskríft 2000 kr. & m&nufli innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaðifl hf. Slðumúla 12. Mynda- og plötugerfl: HHmir hf. Siflumúla 12. Prentun:
Áp/qVur hf. Skeifunni 10.
Umboðslaun á svörtum
Verzlunarráð viðurkennir, að lengi
hafi tíðkazt, að innkaupsverð vissra
vörutegunda hafi verið hækkað um 5%-
10% erlendis, þegar leyfileg álagning hér
heima hafi ekki verið í samræmi við
innlendan dreifingarkostnað. Þetta hafi
stjórnvöldum lengi verið kunnugt.
Með þessu eru „stjórnvöld” beinlínis sökuð um aðild
að svikamyllu innflytjenda. Stjórnmálamönnum hafi
annað veifið þótt lækkun álagningar á pappírnum hafa
pólitískt gildi, svo sem í tengslum við efnahags-
ráðstafanir, þegar álögur hafa verið lagðar á almenning.
Þetta hefur verið blekking. Jafnóðum hafa innflytjendur
bætt sér upp skerðingu álagningar með því að keyra upp
innkaupsverðið, svo að fleiri krónur komi í þeirra hlut,
þótt álagningarprósentan hafi verið lækkuð.
Pólitiskir ráðamenn hafa séð sér annan hag í þessum
svikum. Því hærra sem innkaupsverðið erlendis hefur
orðið þeim mun meira hefur komið inn til ríkisins í
aðflutningsgjöldum. Landsfeðrum hefur þótt þetta
ómaksins vert. Þeir gátu haft innflytjendur góða. Þeir
gátu sefað kjósendur. Þeir gátu aukið ríkistekjurnar, svo
að meira yrði til úthlutunar á jötuna.
Uppkeyrsla innkaupsverðsins í þessu skyni hefur á
hinn bóginn verið stuldur úr vösum neytenda, sem hafa
greitt miklu hærra verð en ástæða var til.
Verzlunarráð segir einnig, að umboðslaunin hafi síðan
verið flutt heim og þeim skilað til banka. Það er hins veg-
ar „opinbert leyndarmál”, að mikið af þessum umboðs-
launum hefur ekki verið flutt heim. Margir innflytjendur
setja á stofn leynilega reikninga erlendis. Finans-
bankamálin munu reynast mörg, ef skyggnzt væri.
í fjölmörgum öðrum tilvikum hafa innflytjendur ekki
talið sig hafa efni á að láta stórar fúlgur liggja á slíkum
reikningum til að standa undir eigin eyðslu á ferðalögum
og þess háttar. Þeir hafa flutt umboðslaunin heim í blóra
við gjaldeyrisyfirvöld og einfaldlega selt þau á svörtum
markaði. Mikið af slíku fé er stöðugt á markaðnum.
Hver ferðamaður veit, að þorri fólks í ferðamanna-
hópum hefur meiri gjaldeyri en þá lús, sem gjaldeyris-
yfirvöld skammta. Alls staðar sjást dæmin um lengri
dvöl og meiri eyðslu manna á ferðalögum erlendis en
þessu nemur. Mikill hluti þessa fjár er vafalaust kominn
frá innflytjendum, sem hafa komið gjaldeyristekjum sín-
um í verð.
Engin ástæða er til að þakka, þótt Verzlunarráð geti
nefnt stórar upphæðir af umboðslaunum, sem skilað
hefur verið með eðlilegum hætti. Undantekningar frá
þeirri reglu eru hins vegar alltof margar. Eigi að ráðast á
rót meinsins, þarf þó meirá til en að fletta ofan af einum
og einum, sem brotið hefur lög. Undirrótin er í kerfinu
sjálfu og ristir dýpra en aðild stjórnvalda að svika-
myllunni í uppkeyrslu umboðslauna og innkaupsverðs.
Gjaldeyrishöftin hafa rekið tugþúsundir venjulegs
ferðafólks út á svarta markaðinn. Menn una ekki að vera
gerðir að þriðja flokks borgurum í samanburði við aðra,
þegar þeir nýta þau sjálfsögðu mannréttindi að bregða
sér út fyrir landsteinanna, þegar tekjur leyfa. Gjald-
eyrisviðskipti af þessu tagi þarf að gera frjáls. Fólk, sem
hefur unnið fyrir nægum farareyri og sparað til þess,
hefur fullan rétt til að fá þá gjaldeyrisyfirfærslu, sem það
þarfnast. Forréttindamenn, sem eiga nú aðgang að gjald-
eyri, eiga ekki að þrífast.
„íEdens
fínum rann”
Við rætur fjallsins stendur fagurt
einbýlishús.
í þessu húsi býr hamingjusamt fólk.
Þetta fólk hefur verið duglegt og
athafnasamt um æfina og fyrir þessa
eiginleika hefur það hlotið ríkulega
uppskeru.
Fjölskyldan er miðaldra hjón, tveir
uppkomnir synir og dæturnar, 16 og
18 ára gamlar.
Húsbóndinn á heimilinu er aðalat-
vinnurekandinn í plássinu. Hann á tvo
báta, ishús og saltfiskverkun. Auk þess
á hann hlut í ýmsum fyrirtækjum
öðrum.
Húsið stendur við rætur fjallsins og
umhverfis það er fagur garður. Móðir
hússins á þennan garð. I garðinum
hafa verið unnin ýmis kraftaverk. Þar
grær ekki aðeins íslenska birkið heldur
hefur heppnast að hlúa að ýmsum
viðkvæmari plöntum utan íslensku
flórunnar. Þessi garður er stolt
heimilisins.
Synirnireru uppkomnir. Þeir giftust
og komu vel undir sig fótunum. Það
var einróma álit fjölskyldunnar að þeir
ættu ekki að bíða eftir væntanlegum
arfi foreldra sinna, heldur yrði stutt
við bakið á þeim þegar mest á reyndi.
Þeir eignuðust strax eigið húsnæði og
komu í gang atvinnurekstri og verslun
sem blómstrar vel.
Dæturnar tvær eru ennþá í skóla og
biða sinna tækifæra.
Þegar við áttum leið hjá þessu
fallega einbýlishúsi var enginn heima.
Um síðustu áramót hafði öll
fjölskyldan mælt sér mót á Kanari.
Þarna var verið að efna gamall heit.
Eins og móðir hússins orðaði það, „þá
var þetta ekki nein fórn frá okkar
hálfu þó að við borguðum ferðina. Að
vera saman og hafa barnabörnin hjá
okkur er meira virði en nokkrir
peningaseðlar.”
Um áramótin voru engir flugeldar í
garðinum en nú i sumar stóð húsið
aftur autt. Enn höfðu óvæntir
atburðirgerst.
Húsbóndinn var langdvölum suður
i Reykjavík að syngja i grátkór at-
vinnurekenda og móðir hússins hafði
út úr leiðindum tekið dæturnar með
sér til dvalarerlendis.
Þegar hjónin skildu í vor rifjuðu
þau upp gamla tíma og breytta
aðstöðu i atvinnurekstrinum. Þau
minntust þess þegar fyrsta húsið þeirra
var i smíðum og aflaleysi var á ver-
tiðinni og húsið var selt á nauðungar-
uppboði. Þau höfðu þá rætt um hvort
selja ætti bátinn eða húsið. Þá var rétt
ákvörðun tekin, guði sé lof.
Síðan breyttust tímarnir, og ára-
tugir eru liðnir frá þeirri martröð að
eiga á hættu að missa eigur sinar á
þennan hátt.
Þjappazt saman
áflótta
Hér skal játað að þessi stutta
frásögn er skáldskapur. Húsið stendur
ekki nákvæmlega við rætur fjallsins og
fjölskyldan er ekki nákvæmlega eins
samsett. Engu að síður er „skáld
skapurinn” byggður á nokkuð
staðgóðri þekkingu á aðstæðum „í
Edens fínum rann”. Og ekki kæmi það
á óvart, að lesendur Dagblaðsins úti á
landsbyggð þekktu einhverja
hliðstæðu. Það er allsstaðar hægt að
þreifa á þessum „skáldskap” ef farin er
lítil gönguferð á fögru haustkvöldi um
plássið. Þetta hús og þessa fjölskyldu
þekkja allir.
í Reykjavík og nágrenni er einnig
hægt að gera vettvangskönnun. Þar
nær múgmennskan einnig til peninga-
mannanna. Þeir safnast gjarnan
saman i hverfi.
En þar hefur auðurinn i stærra
mæli hlaðist upp af braski og
verðbólgugróða. Þar hafa gömul gildi
misst vægi sitt. Komin er sú kynslóð
peningamanna, sem aldrei hefur
staðið' baujuvaktina en er fædd með
silfurskeið i munni eða hefur tileinkað
sér siðlaust og kalt peningamat á
öllum hlutum.
Það er til þessara aðila beggja, sem
nú í sumar er verið að færa fjármuni
í þjóðfélaginu. Fjármuni sem nema
mörgum milljörðum króna.
Eftir alþingiskosningarnar veltu
menn því fyrir sér hvernig þessi
tilfærsla færi fram. Maður sagði við
mann: Verður nú beitt hefðbundnum
aðferðum eða sótt á ný mið?
Svarið við þessari spurningu er
smám saman að renna upp fyrir fólki.
Smám saman hefur óttinn við eigin
kosningaloforð þjappað vinstri
flokkunum saman á flóttanum und-
an þeim.
Sýndarráðstafanir
Þegar þessar línur birtast verður ef
til vill koniin til valda vinstri stjórn i
landinu.
„Vinstri” eða „hægri” stjórn verður
að skilgreina út frá málvitund manna
fremur en stjórnmálalegum for-
sendum. Það verður að gera saman-
burð og viðmiðun til þess að fá
einhvern botn í hugtökin.
Þegar „hægri” stjórn var í
burðarliðnum var rætt um málefna-
samning sem fólst meðal annars i því
að afhenda „almenningi” bifreiða-
eftirlitiðog Álafoss. Þeasar hugleiðing-
ar áttu sér stað um það bil hálfum
mánuði áður en stór hluti atvinnulifs
landsmanna átti að stöðvast
endanlega.
Þetta mætti kalla pólitíska
heiðríkju. Mat þeirra manna sem ekki
hafa lengi komið út úr húsi og eru
ennþá að borða með silfurskeiðum sín-
um. I stuttu máli sagt eru slíkar hug-
leiðingar um efnahagsvanda
íslendinga i dag utan við þau mörk
sem venjulegri almennri skynsemi eru
sett.
Á hinn bóginn eru þær hugmyndir
sem vinstri flokkarnir eru með á sinni
könnu. Þær hugmyndir eru byggðar á
miklu meira rænsæi en hinar. Þarna
eru aðilar að verki sem vita hvað þeir
eru að gera. En hvað eru þeir að gera?
Þeir ætla að færa til fjármuni í
þjóðfélaginu og það eru tvær leiðir til
þess.
önnur er sú að taka peningana þar
sem þeir raunverulega eru. Taka til
baka verðbólgugróðann og milliliða-
gróðann og borga með þessum fjár-
munurn niður verðbólguna. Að loka
götunum sem stærri hluti gróðans fer
eftir til einkabraskara i ýmsum
myndum.
Þessi leið kostar töluvert pólitiskt
hugrekki. Og hún er ekki auðfarin. Til
þess að ná þessum peningum eða
stöðva streymi þeirra þarf að komast
yfir ótalmargar hindranir. Þar standa
á varðbergi hörð kerfisljón sem einskis
svifast til að verja hagsmuni sina.
Valdakerfi braskaranna og
afætanna hefur verið byggt upp und-
anfarin ár. Múrinn utan um það hefur
stöðugt verið styrktur. Þó að lögleg
stjórnvöld vildu, þá er þaðekki einfalt
mál að vinna þetta virki.
Það er þessvegna að vinstri
flokkarnir eru að velja aðra auðveldari
leið.
Þessi leið felst i þvi að færa til fjár-
muni nær eingöngu innan þeirra sviða
i efnahagskerfinu sem lög og reglur ná
yfir. Það á að flytja peninga frá þeim
löglega betur settur til hinna verr
settu.
Þessi liður tilfærslunnar er mál sem
flestir heiðarlegir menn með eðlilega
siðgæðisvitund eru sammála um að sé
réttlátt.
Þegar þessari millifærslu er lokið en
hún er fyrst og fremst gerð til að
tryggja vinnufriðinn þá er réttlætinu
einnig lokið.
Grátkórinn heldur glaður heim úr
velheppnaðri söngför. Honum hefur
verið færð gengislækkun á silfurfati og
svo vaxtalækkun í eftirrétt.
Þeir sem reka fyrirtæki undir-
stöðuatvinnuveganna rogast með fulla
poka af peningum heim til sín. Ekkert
Kjallarinn
Hrafn Sæmundsson
eftirlit verður haft með því hvernig
þessum skattpeningum verður varið
og hvernig fyrirtækin verða rekin.
Ekki er fyrirsjáanlegt, að nokkrum
götum verði lokað.
Það verða gerðar sýndarráðstafamr
til að slá ryki i augu fólksins.
Það er trúlegt, að ráðherrar fái ekki
lengur að braska með bifreiðar þegar
vinstri stjórn hefur verið mynduð.
Þessir ráðherrabílar verða hugsanlega
niu.
Fjölskyldan sem um var talað í
upphafi á tvo „ráðherrabila”, sem
báðir eru keyptir og reknir fyrir
millifærslupeninga og gróða fyrir-
tækjanna á góðu árunum. Aðrir
„ráðherrabilar" af sömu tegund eru
þúsundir í ótal fyrirtækjum.
Svokallaðir eigendur fyrirtækjanna
munu áfram fá frjálsar hendur um að
draga á ýmsan hátt endalausa fjár-
muni út úr þeim þegar vel gengur en
fá svo viðstöðulaust þjóðnýtingu á
tapinu þegar illa gengur.
Litblindur við
umferðarljós
Þó ekki sé enn séð fyrir endann á
þvi þá virðist það vera að gerast í
islenskum stjórnmálum að þeir vinstri
flokkar sem fengu umboð til þess að
hræra upp í þjóðfélaginu séu að gefast
upp. Það á að framkvæma enn eina
hrossalækninguna. Það á að segja
plástra hér og þar á kaun
þjóðarlíkamans.
Verkalýðsflokkarnir ætla að lappa
upp á þetta rotnandi hræ og dæla i það
vitamíni til þess eins að þegar aftur
styttir upp komi frumskógarlögmálið
sjálfkrafa í gildi.
Verkalýðsflokkarnir fengu grænt
Ijós í kosningunum.
Beinagrindin sem birtist þegar
Alþýðubandalagið lauk sínum þætti í
stjórnarmyndunartilraununum sýnir
að það á að keyra gætilega yfir gatna-
mótin og lita bæði til hægri og vinstri.
Þrátt fyrir þetta pólitíska hugleysi
gengur Alþýðubandalagið þó lengst.
En þvi væri óhætt að leggja rneiri
áherslu og skýrari á uppskurð efna-
hagslífsins.
Alþýðuflokkurinn er i stórum meiri
vanda. Vestræn „lýðræðishugsjón"
heftir hann. Kjósendur sem þeir
þekkja ekki hefta hann. Sundurlaus
þingflokkur heftir hann. Og
almenningur er ekki lengur viss um
hver er forusta flokksins.
Stöðu Alþýðuflokksins má líkja við~
litblindan ungling, sem fyrir slysni
hefur fengið bilpróf og biður á
umferðarljósum án þess að vita hvort
hann á að fara yfir eða ekki.
Af einhverjum óútskýrðum or-
sökúm hefur þriðji aðilinn rumskað.
Það er verkalýðshreyfingin. Það
virðist nú vera að koma i Ijós að þessi
aðili sem hefur raunverulega mest
vald á bak við sig byltir sér í svefn-
rofunum og býr sig undir að snúa sér
til veggjar og sófna aftur.
Engu að síður er þetta vitræna lifs-
mark hjá verkalýðshreyfingunni einu
gleðilegu pólitísku atburðirnir eftir
kosningar. Hvað myndi gerast ef
verkalýðshreyfingin hristi af sér
drungann og minnimáttarkenndina og
vaknaði alveg?
Hrafn Sæmundsson
prentari.