Dagblaðið - 10.05.1980, Page 9

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 10. MAÍ1980.
Alveg hryllileg mengun
Ófreskjan
Kvikmynd: Ófreskjan (Prophecy)
Leikstjóri: John Frankenheimer.
Leikarar: Talia Shire, Robert Foworth o.fl.
Sýningarstaður: Háskólabfó.
Það er meira hvað Bandaríkja-
menn hafa gaman af því að láta
hræða sig í biói. Hver hrollvekjan
eftir aðra sér nú dagsins ljós (eða
myrkur) i kvikmyndahúsum vestan
hafs og menn láta ekki staðar numið
fyrr en hold, blóð og innyfli liggja
eins og hráviði um alit eftir ýmiss
konar ókindur, drauga eða illfygli.
Jafnvel virtir leikstjórar eins og
Stanley Kubrick og Johr. Franken-
heimer eru i þvi að koma út á fólki
gæsahúðinni. Er þetta löngun til
að sjá eitthvað sem er mun hræði-
legra en það sem við nú stöndum
frammi fyrir í veröldinni?
Billegur hrollur fyrir
Kvik
myndir
Y

AÐALSTEINN
INGÓLFSSON A.

USMlldÉM
John Frankenheimer við töku á „Öfreskjunni”. Indjánar og verksmiðjulið eigast
við.
lífsþreytta og firrta borgara, sem
telja sig hafa séð og upplifað allt það
sem getur talist krassandi? Svari nú
hver fyrir sig, því þessar myndir
birtast nú óðfluga hér á landi.
„Öfreskjan” er ein slík en leikstjóri
hennar John Frankenheimer er '
þekktur að mörgum spennandi
myndum, French Connection II,
Black Sunday, The Fixer meðal
þeirra. Hins vegar er lítið sameigin-
legt með þeim myndum sem hann
hefur leikstýrt og er ekki óliklegt að
hann hafi einfaldlega viljað glíma við
hrollvekjuna, án þess að gera sér
miklar grillur um markmið hennar og
þýðingu.
Vistfræði hefur sömuleiðis verið
mikið í fréttum síðastliðin ár og
Frankenheimer er svo lúsheppinn að
fá í hendur efnivið sem blandar
saman hrolli og vistfræðilegum
igrundunum. í fljótu bragði virðist
þetta einkennilegur kokkteill, en
getur þó gengið upp með góðum viija
áhorfandans. Ungur læknir og eld-
heitur hugsjónamaður (Robert Fox-
worth) starfar í fátækrahverfum New
York borgar.Hann fær það skamm-
timaverkefni að rannsaka hvað hæft
sé í umkvörtunum indjána við vatn
eitt í Maine, um að pappírsverk-
smiðja mengi þar umhverfi og spilli
bæði fólki og lífríki. Með unnustu
sinni (Talia Shire —elskuleg í
„Rocky” og systir Francis Ford
Coppola) sem er sellóleikari. heldur
læknirinn á staðinn, en þá er komið
fram að unnustan er með barni.
Þarna taka að gerast einkennilegir
hlutir. Ljóst er að grunnt er á þvi
góða með indjánum og forsvars-
mönnum pappírsverksmiðjunnar sem
Talia Shire i hlutverki sínu.
auðvitað telja allt hjal um mengun
bábiljur einar. Þess á milli verða sak-
lausir ferðamenn fyrir hinum voða-
legustu árásum í skógunum kringum
vatnið. Læknirinn kemst loks að því
að pappirsverksmiðjan hefur brúkað
mjög hættulegt hreinsiefni, metýl-
kvikasilfur, sem eitrað hefur allt
vatnið og fiska þess og hafa allir sem
neytt hafa vatns og fiska fengið í sig
efnið. Sérstaklega kemur það illa
niður á fóstrum, manna sem dýra,og
brátt rennur upp fyrir lækninum 1 ii’•.
Fóstur ýmissa dýra hafa skaddast og i
raun breyst i ófreskjur sem leggjast á
menn. Lenda þau læknirinn, unnusta
hans og indjánarnir í hinum mestu
hrakningum og láta margir lífið með
býsna óhugnanlegum hætti. Um síðir
komast söguhetjurnar undan, en á
eftir þeim horfa enn lleiri ófreskjur
sem eru ekki aldeilis útdauðar. Það
sem meira er, unnustan er hrædd um
að fóstur það sem hún ber hafi orðið
fyrir skaða og verði hugsanlega að
einni ófreskjunni i viðbót. Kvik-
myndin endar sem sagt á spurningu,
sem er alltaf fjarskalega frústrerandi.
Það er kannski óþarfi að fara
mörgum orðum um þessa mynd. Hún
hangir ekki ýkja vel saman á þessu
tvennu, hryllingi og vistfræði, en öll
tæknivinna er vitaskuld í sérflokki
eins og Frankenheimers er von og
vísa. Ekki eru gerðar miklar kröfur
til leikara, en Talia Shire nær samt að
fá út úr sínu hlutverki það sem i því
er og gott betur. Nú, ef menn gera
þær kröfur einar til mynda af þessu
tagi að þær veki mönnum ótta, þá
skal það upplýst að fólk tókst á loft á
þeirri sýningu sem ég var viðstaddur.
-Al.
r
v
Auga fyrir auga...?
Kvikmynd: Á garðinum (Scum).
Leikstjóri: Alan Clarke.
Handrit: Roy Minton.
Myndataka: Phil Meheux.
Meðal leikenda: Ray Winstone, Mick Ford,
Julian Firth, Jo KendaH, John Grillo.
Sýningarstaður: Laugarásbió.
Kvikmynd þessi gerist að öllu leyti
á betrunarstofnun fyrir unglinga,
sem þar eru vegna hinna marg-
víslegustu afbrota. Áhersla er lögð á
að þeir eiga fátt sameiginlegt og eru
býsna súndurleitur hópur. Stofnunin
þar sem þeir dveljast sem fangar
starfar hins vegar eftir því markmiði
að þeim á að lærast að verða betri og
nýtari þjóðfélagsþegnar. Og það
markmið kannast maður svosem við
frá öðrum svipuðum stofnunum. í
upphafi myndarinnar sjáum við þrjá
drengi koma inn á stofnunina í fyrsta
skipti. Þeim lærist fljótt að hlýða
reglunum, sem yfirboðarar og
gæslumenn setja. Annars hlýst verra
af. Með iliu skal illt út reka, eins og
þar stendur.
Tvö samfélög
En innan drengjahópsins er sams
■konar félagskerfi við lýði. Þar er að
finna hinn óumdeilda sterka
foringja, sem ræður í krafti afls-
munar. Undirsátar hans neyðast til
að fara eftir skipunum hans í einu og
öllu. Annars hlýst verra af.
Einn hinna þriggja nýgræðinga á
stofnuninni, Carlin, lætursemhann
þoli þá niðurlægingu sem hann og
félagar hans verða fyrir. En um siðir
hrifsar hann völdin af foringjahum
og verður sterkastur. Félögum hans
sumum hverjum reynist leikurinn
ekki svo auðveldur. Þeir standast
ekki með neinu móti þá kúgun og það
ofbeldi sem þeir eru beittir, bæði
innan hópsins og af stofnuninni, og
„leysa” málin með því að stytta sér
aldur.
En það er ekki þar með sagt að
Carlin sé hinn sterki. Á stofnunni
eru í reynd tvö samfélög starfandi
hlið við hUð, og ræður annað yfir
hinu. Jafnvel þeim, sem stjórnar
innan drengjahópsins, er stjórnað af
stofnuninni.
Kvik
myndir
Piltarnir gera uppreisn í matsalnum eftir dauða eins þeirra.
Einn drengjanna þolir ekki álagið og
fýrirfer sér.
Dýrðlega
skemmtilegar
Archer, einn drengjanna, er
öðrum fremur sá sem hefur sitthvað
að segja um það sem gerist.
HeimspekUegar vangaveltur hans eru
ekki einungis dýrðlega skemmtilegar,
þær hitta einnig naglann á höfuðið
svo syngur í. Atriðið sem sýnir hann
og einn gæslumannanna er
bráðfyndið — en lika hroUvekjandi
sökum hins bitra sannleiks sem þar er
sagður.
Kvikmyndin er býsna trúverðug-
lega gerð og kvikmyndatakan minnti
mig á köflum á heimUdar-
kvikmyndun. Leikur piltanna og
stjórnenda stofnunarinnar er einnig
trúverðugur. Reyndar skal ósagt látið
hvort myndin styðjist við eitthvað
sannsögulegt. Hitt skiptir meira máli
að mínu viti, að mynd þessi hefur
boðskap fram að færa og vekur
mann til umhugsunar um sitthvað.
Það er hiklaust hægt að mæla með
þessari mynd.
Skipstjóra-
stólar
Sterkir og vandaðir skipstjórastólar.
Þeim er hægt að snúa og halla aó vild.
Athugið, þeir eru einnig sérstaklega ódýrlr.
íslensk framlelðsla.
ERLENDUR HJARTARSON
sfmi 40607-44100
HEILDARÚTGÁFA
JÚHANNS G.
500 tölusett or árituð eintök
10 ára timabil.
5 LP-plötur á kr. 15.900.
PÚSTSENDUM:
NAFN:
HEIMILI:
Pöntunarsimi COOIIO
kl. 10—12 MtUJ
Sólspil & Á.Á,
Hraunkambi 1, Hafnarfirði.
KJÖRGRIPURINN i SAFNIÐ.