Dagblaðið - 09.07.1980, Blaðsíða 10

10
imiMW
Urjálst, úháð dagblaðW
Útgofandc Dogblaðið hf.
Framkvaemdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Kristjánsson.
RitstjómarfuKtrúi: Haukur Helgason. Fróttastjórí: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustgórí rítstjómar Jóhannes Roykdal.
íþróttir HsMur Sánonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrimur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karfsson.
Blaðamann: Arma Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
SigurAsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Ema V. Ingólfsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
Ólafur Geirsson, Stgurður Sverrisson.
Ljósmyndir Ámi PáM Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs
son, Sveátn Pormóðsson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorleWsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri Már E.M. HaHdórsson.
Ritstjóm Stðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadoild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 linur).
Neyddir til olíukyndingar?
fjm F
iljjipiiu.
mP^i ihc TÍiit;:-- •!' ’lll
Hli í :

Húsbyggjendum á Reykjavíkur-
svæðinu berast óhugnanlegar fréttir.
Samkvæmt útreikningum forráða-
manna Hitaveitu Reykjavíkur hefur
fyrirtækið ekki bolmagn til að sjá
nýjum byggingum á svæðinu fyrir heitu
vatni. Guðmundur G. Þórarinsson al-
þingismaður sagði í kjallaragrein í Dagblaðinu á
mánudaginn, að líklega verði 200—300 hús á
höfuðborgarsvæðinu kjnt með olíu að ári liðnu.
Þetta yrði gífurlegt áfall fyrir húsbyggjendur. Upp-
hitunarkostnaður með vatni frá Hitaveitunni er aðeins
um þrettán af hundraði þess, sem olíukynding mundi
kosta. bn þetta yrði ekki einungis áfall fyrir hundruð
húsbyggjenda. Þettr yrði áfall fyrir þjóðarbúið allt og
mund sýna,að við kynnum ekki fótum okkar forráð.
Vissulega má vænta þess, að ekki komi til þessa.
Stjórnvöld eiga ymissa kosta völ til að komast hjá slíku
áfalli.
Nú þegar hefur orðið tjón. Hitaveitan hefur ekki
talið sig geta lagt dreifikerfi í ný hverfi á þessu ári.
Nokkur ný hús í Hafnarfirði hafa fyrir þær sakir orðið
að nota olíukyndingu.
Hvað hefur gerzt?
Ríkisstjórnin hefur ekki leyft Hitaveitu Reykjavíkur
að hækka gjaldskrá sína eins mikið og forráðamenn
Hitaveitunnar telja nauðsynlegt. Svipað gildir um
önnur fyrirtæki og ber sízt að harma í þeim tilvikum. í
heild hefur ríkisstjórnin leyft of miklar verðhækkanir
en ekki of litlar.
Mál Hitaveitu Reykjavíkur er nokkuð sérstætt.
í fyrsta lagi hefur verðlagsstjóri borið brigður á út-
reikninga forráðamanna Hitaveitunnar. Skoðun
verðlagsstjóra er, að hagur Hitaveitunnar sé mun betri
en ráðamenn hennar telja.
Húsbyggjendur á höfuðborgarsvæðinu eiga ekki að
gjalda fyrir rifrildi embættismanna um tölur. Tafar-
laust verður að komast að niðurstöðu um, hvaða tölur
eru rétiar í þessu tilviki og hver staða Hitaveitunnar er í
raun.
í öéru lagi hindrar vitlaust vísitölukerfi lausn
vandans.
Vísitölufjölskyldan ,,býr í Reykjavík” Það þýðir,
að aukist útgjöld hennar, til dæmis við hækkun gjald-
skrár Hitaveitunnar, hækkar framfærsluvisitala fyrir
alla landsmenn.
Verði gjaldskráin hækkuð, þannig að tekjur Hita-
veitunnar aukist um tvo milljarða, leiðir sú hækkun
framfærsluvísitölunnar til fimm milljarða kaup-
hækkunar um allt landið, vegna verðbótakerfisins, svo
að stuðzt sé við útreikning Guðmundar G. Þórarins-
sonar.
Vísitöluspil ríkisstjórna, hverrar af annarri, hér á
landi er alræmt. Reynt er að greiða niður það, sem
fram kemur í vísitölunni, til dæmis með hækkun
beinna skatta, sem ekki eru i vísitölunni. Einnig er
reynt að halda niðri þáttum, sem í vísitölunni eru, svo
sem hitunarkostnaði í Reykjavík. Auðvitað sýnir þetta,
að vísitölureikningurinn er ekki aðeins rangur heldur í
sumum tilvikum hættulegur.
Á þennan vísitöluhnút þarf að höggva.
Þegar í stað verður að komast að niðurstöðu um,
hver sé raunveruleg staða Hitaveitunnar og hvort for-
ráðamenn hennar fara með rangt mál eða rétt.
Athuga þarf, hvort nauðsynlegt sé að bjarga málum
í bili með erlendum lántökum til mjög skamms tíma.
Þegar vitað er, hvernig Hitaveitan stendur, ber
stjórnvöldum að sjá til þess, að gjaldskrá hennar sé í
samræmi við þarfir Reykvíkinga og þjóðarinnar allrar.
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 9. JÚLt 1980.
Vextir almennt
lækkandi á
Vesturíöndum

—áf ramhaldandi samdráttur á lánamarkaði og háir vextir
þó enn um sinn á Norðurlöndum og Bretlandi
Vextir fara nú lækkandi á Vestur-
löndutn eftir að fjármálayfirvöld
höfðu um stund þrengt svo að á lána-
mörkuðum að lántakendum þótti
nóg um. Lækkun vaxta mun halda
áfram en þó eingöngu hægt og síg-
andi að því er niðurstöður frétta-
manna Reuter fréttastofunnar
herma. Hafa þeir að undanförnu
kannað ástandið á nokkrum helztu
lánamörkuðum.
í apríl síðastliðnum voru forvextir
eða grunnvextir helztu banka í
Bandaríkjunum komnir upp í 20 af
hundraði og höfðu aldrei fyrr verið
hærri. Var þetta liður í baráttu
stjórnvalda vestra gegn vaxandi verð-
bólgu. Þessir háu vextir fóru fljótt að
segja til sín í viðskiptalífinu. Einkum
urðu viðskipti sem byggðu mikið á
svonefndum krítarkortum illa úti svo
og ýmis fyrirtæki sem þurftu að taka
lán til reksturs síns. Dollarinn
styrktist hins vegar þar sem fjárfest-
ingar buðu upp á mikinn arð.
önnur vestræn ríki gripu á hinn
bóginn til varnaraðgerða vegna þessa
og hækkuðu einnig vexti hjá sér til að
verja gjaldeyri sinn áföllum. Á tíma-
bili var jafnvel rætt um einhvers
konar „vaxtastríð”.
Vextir í Bandaríkjunum eru nú
komnir niður í 11,5 til 12 af hundraði
hjá helztu fjármálastofnunum.
Bankar í öðrum löndum fylgja einnig
í kjölfarið.
Síðustu fregnir í þá áttina bárust
frá Bretlandi í liðinni viku. Þar ákvað
ríkisstjórn Margrétar Thatcher for-
sætisráðherra íhaldsflokksins að
lækka forvexti úr 17% í 16%. Ríkis-
stjórn hennar hefur verið þess mjög
hvetjandi að aðgerðir í peninga-
málum eins og breytingar á vöxtum
yrðu aftur teknar upp sem gildandi
þáttur i stjórn efnahagsmála.
Ástæðan fyrir þessari ákvörðun
Thatcher mun hafa verið sú að kaup-
sýslumenn og stjórnendur iðnfyrir-
tækja höfðu lagt fast að henni að
lækka vextina. Óttast þeir að öðrum
kosti að það muni færast mjög í vöxt
að fyrirtæki verði lögð niður eða
hætti allri endurnýjun tækja sinna og
annarra eigna. Þrátt fyrir þessa
lækkun vaxta verður Bretland að
teljast áfram meðal landa með háa
vexti.
Margrét Thatcher hefur skýrt og
skorinort lýst því yfir að hún muni
halda áfram baráttu sinni gegn verð-
bólgunni og beita til þess aðgerðum í
peningamálum eins og samdrætti í
lánum, vaxtabreytingum og minnk-
andi opinberri eyðslu.
Hér liggur fisk-
ur undir steini
Fólk verður að hafa eitthvað fróð-
legt og æsandi til að lesa um í blöðum
og horfa á i sjónvarpi. Þar sem
íslendingar lesa allir sömu blöðin og
eru mataðir á sömu fréttunum i út-
varpi, er ekki að undra, að öll þjóðin
skuli rifast um sama hlutinn á sama
timanum. Síðast var það Jan Mayen,
sem þjóðarhausinn helgaði hugsanir
sinar, og voru um skeið skráðar 19
mismunandi stefnur urn land allt til
lausnar þeim vandanum. En nú er sá
spenningurinn liðinn og kemur þá
næsta stórmál í flasið á þjóðinni: Af
hverju hefir minnkað fisksalan í
Ameríku?
Margar tegundir spekinga þeysa nú
fram á ritvöllinn og taka til við að út-
skýra fyrir lesendum, hvers vegna
þessi teikn og undur hafi gerzt.
Útskýringarnar eru helzt i því fólgnar
að finna sökudólga og segja um þá
miður fallega hluti. Það þykÍT flest-
um gaman að Iesa. En oftast fer nú
samt svo, að hengdur er bakari fyrir
smið.
Orsökin
Einn greinarhöfundur segir sölu-
samtökin hafa byggt of stórar fisk-
vinnslustöðvar t Ameríku og séu
frystihúsin á íslandi eingöngu orðin
hráefnisgeymslur fyrir þær. Aðrir
skriffinnar telja, að sölufyrirtækin
hafi stór-vanrækt Evrópumarkaðinn,
en hætt öllu á markaðinn vestan
hafsins. Einn telur, að islenzku fyrir-
tækin séu sein að taka upp nýjungar
og koma með nýjar vörur á mark-
aðinn. Nefndi hann sem dæmi, að
einn lítill framleiðandi hefði verkað
bcinlausan saltfisk, held ég, og siðan
fryst. Likaði þetta vel i Reykjavík og
ætti því einnig að slá í gegn í
Ameriku, telur hann.
Leiðarahöfundur eins síðdegis-
blaðsins pundar þvi sifellt á fisksölu-
fyrirtækin, að Danir séu súper-sölu-
menn og að þeir geri þetta og geri
hitt, og væri líklega bezt að fá þá til
að selja þetta lítilræði fyrir okkur. Sá
hinn sami álasar einnig utanrikis-
þjónustu landsins fyrir það, að hún
telji sig of fína til að selja fisk. í Dan-
mörku hlaupi drottningin sjálf til,
hvenær sem selja þarf beikon eða ost.
Þeir, sem kunnugastir eru þessum
málum, eru ekki í neinum vafa um
orsákir núverandi vandræða. Þær er
að finna í samdrætti i efnahagslífi-
Bandaríkjanna. Hagfræðingar
íslands vita þetta ábyggilega og geta