Dagblaðið - 11.10.1980, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 11. OKTÓBER 1980.

Nýju Delhí til Mexikó og jafnyel
ganga frá samningi um 7,3 milljónir
fata á næsta ári. Einnig er ferðinni
heitið til Nígeriu til að ræða þar við
yfirvöld um olíusamninga til langs
tíma.
Af opinberri hálfu í Nýju Dehli
hefur verið sagt að Indland muni
ekki lenda i bráðum vandræðum
vegna oliuskorts á næstunni. Ef styrj-
öldin og stöðvun olíuviðskipta við
Persaflóa stendur eitthvað verulega
fram á næsta ár þá gætu Indverjar
hins vegar lent í vandræðum með að
fullnægja olíuþörf sinni án þess að
gripa til skömmtunar.
lndverjar eiga nokkrar eigin olíu-
lindir sem eru í ríkinu Assam.
Frakkar fengu tuttugu af hundraði
oliuþarfar sinar fullnægt með
kaupum af írökum. Opinberlega
hefur verið hvatt til þess að kayipa
ekki oliuvörur á frjálsum markaði til
að bæta þetta upp. Oliumálaráðherra
Frakklands hefur fullyrt að auðvelt
verði að sjá fyrir oliu i stað þeirrar
sem keypt var frá Irak. Segjasl
Frakkar geta staðizt olíusölustöðvun
frá Írak i allt að fimmtán mánuði.
Sömu sögu er að segja frá ítaliu.
Þeir keyptu 20% sinnar oliu frá írak.
í Róm er sagt að birgðir séu fyrir
hendi til tveggja mánaða og hingað
til hafi ekki verið ráðizl í að kaupa
olíu á frjálsum markaði. Italía er í
Alþjóðaorkuráðinu. Það samþykkti
á fundi í síðustu viku að hvetja með-
limi sina til að kaupa ekki oliu á
frjálsum markaði. Ennfremur var
samþykkl að reyna að auka oliu-
birgðir landanna til að vera belur
undir orkukreppu búin en nú er.
Spánverjar hyggjast leysa sín mál
með þvi að auka oliukaup sin frá
löndum eins og Mexíkó. Lándið er í
Alþjóðaorkuráðinu. Spánverjar lelja
sig eiga oliubirgðir sem duga mundu i
140 daga þó svo að ekkert bættisl við
þær á þeim tíma.
Japanir segjast ekkert munu kaupa
af oliu á frjálsum markaði á næst-
unni. Munu þeir telja sig eiga nægar
birgðir til að þrauka i nokkra
mánuði. i nóvember siðastliðnum
urðu Japanir fyrir nokkurri gagnrýni
þegar þeir festu kaup á verulegu oliu-
magni á frjálsum markaði rélt eflir
að bandarisku gislarnir voru leknir í
sendiráðinu íTeheran.
(Reulerí
i HREINSKILNISAGT
Það hefur orðið mörg uppákoman
í okkar þjóðlifi að undanförnu. Þær
liafa flestar vakið mjög áhugaverðar
og allt að þvi krefjandi spurningar.
Er samgöngufyrirtækið Flugleiðir
á hausnum, eða á það mun meira en
fyrir skuldum? Á að þjóðnýta það
fyrirtæki, eða styðja við bakið á þvi á
annan hátt? Eða máske að láta það
leiga sig? Á liltekinn kennari að kenna
tilteknum bekk á lilleknum stað? Var
ráðning skólastjóra á einum stað
pólitisk ákvörðun, eða var verið að
koma í veg fyrir pólitíska ákvörðun?
Var annar skólastjóri á öðrum stað
samvinnuþýður, eða það gagnslæða?
Álti að veita frönskum flóttamanni
landvistarleyfi, eða reka hann til
baka um hæl?
Þvilikar sláandi spurningar hafa
duniðyfirlandslýðón oglíll undan-
farnar vikur.
Ég mun hér aðeins staðnæmast
ívið eina þeirra þá síðastnefndu, er
snertir franska flóltamanninn.
Hvað var sá maður að flýja?
Hann var að flýja herþjónustu. Hann
Ivar að flýja það sem stöðluð heims-
hyggja og yfírborðfljótandi al-
Imenningsálit nefnir föðurlandsþjón-
ustu. Hann virðist alfarið mótfallinn
hernaði og vill silthvað á sig leggja lil
,að komast undan þvílíkri iðju.
Þessi óbreytli alþýðumaður virðisl
skynja það, sem mörgum spakvitrgm
sýnist hulið, að skólun og þálllaka i
mannvígalisl gelur engu föðurlandi
þjónað, hvað þá bjargað. Hann neit-
ar að gerasl hlekkur í þeirri ómælis-
keðju mannraunaa, sem i gegnum
jsögu aldanna hefur varpað dekkri
skuggum á feril mannsins en dænii
jeru um meðal flestra ef ekki allra
lannarra lífvera á þessari plánetu.
IHann neitar að læra að drepa fólk.
Hvað ætli mörgum íslendingum
sé fyrirmunað að skilja svona sjónar-
mið? Vonandi ekki mörgum. Hér er
Ihöfðað til mennskrar siðgæðishyggju
i dýpslu merkingu þess orðs.
Þegar hinn franski flóttamaður,
Patrick Gervasoni, eygir þann
imöguleika, sem sina einu úrslitavon
!að leita á náðir okkar islendinga lil
Jakob G. Pétursson
að mega lifa nátlúrulegu lifi, utanvið
kröfur um andmennskar kvaðir, þá
eigunt við ekki að þurfa að karpa um
andsvör. Og okkar jáyrði þarf hvorki
að tengjasl gestrisni né göfug-
mennsku. Það mundi einungis vilna
nni örlílinn skilningmeðal þjóðþegna
þessa lands á heilbrigðu, kiislilegu
siðgæði án gæsalappa. Við höfum
hafnað þáltlöku í mannvigum um
aldaraðir og munum gera það áfram,
— vonandi.
Vopnarekstur og ófriður hefur
engan vanda levsl, en mörgum
valdið. Saga mannlifsins margsannar
okkur að allar ofbeldisaðgerðir er
framdar eru í nafni umbóta og réll-
lætis, ná aldrei seltu marki. en snúa
því ofl i andhverfu sina.
Þess vegna hlýtur sérhverl
hernaðarbrölt að vitna um andlega
vanþróun viðkomandi þjóða. í þeirri
merkingu eru því flestar svonefndar
menningarþjóðir vanþróaðar, og þó
stórveldin mesl.
„Sjáiði sprelli-
karlana!"
Það kann að vera fjarlægur
draumur að lála sér della í hug að
þeim formyrkvaða leikaraskap linni,
^ „Viö íslendingar mættum sannarlega
láta meira í okkur heyra á fjölþjóðafund-
um um smán okkar á vígbúnaðarkeppni og
hermennsku, í stað þess að taka þátt í mál-
æðisþófi um hvort við styöjum þetta tiltekna
atvikið eða fordæmum hitt á sviði ofheldis-
átaka.”
að einn þjóðarsjóli heiðri móttöku
annars með hinum fáránlega
sprellikarlasirkusi, er þeir kalla her-
sýningu. En um leið og þeim fífla-
lálurn linnir að fullu, má e.l.v. vænta
nokkurs jákvæðs árangurs af per-
sónulegum samskiplum þeirra. en
fvrr ekki.
Við íslendingar mættum sannar-
lega lála meira i okkur heyra á
fjölþjóðafundum um snián okkar á
vigbúnaðarsamkeppni og her-
imennsku, i stað þess að laka þáli i
málæðisþófi um hvort við styðjum
þetta tiltekna atvikið en fordæmum
hitt á sviði ofbeldisátaka. Og þegar
einlægur andstæðingur hermennsku
knýr dyra hjá okkur og leitar ásjár,
þá ber okkur að taka honum opnum
örmum og styðja að velfcrð hans eflir
mælli.
í okkar löggjöf l'innst ekkerl
aksivði um liet'naðitii. i.abrol eða
viðurlög við neitun heiþjónustu. Fl
forsvarsmenn annarra þjóða kvnnu
að leita samstarfs við okkur um fram
kvæmd refísákvæða varðandi undan-
brögð einstakra þegna sinna frá her-
skyldu. er þeir leila skjóls undir
islenskum verndarvæng, þá ber
okkur að benda þeim góðfúslega á að
okkai löggjöl og siefnumörk snúi að
barállu mannsins fvrir gildum lifsins.
og að við séum, sem einhuga þjóð,
alls ófróðir um rök og nauðsynjar
þess óskapnaðar, sem stefnir að
eyðingu þess.
Í þessum efnum ælti okkur
islendinguii. að linnasl áslæða til að
bera höfuðið liáli og bjóða l'rant
leiðsögn, en ekki að hima eins og
hræddir hérar undir gráfeldi eins her-
veldis og skjálfa af ótta við tor-
limingarhættu fráöðru.
A hinum ýmsu leikbrúðusviðuin
heimsmálanna er fjöreggjum þjóða
l'leygt milli örlagavalda af gálausri
geðþóltamennsku og glórulausri log-
streitu. Hið sanna íslendi ngseðli
finnur til með lavisum, eigi siður en
þeim sem bjargarvana eru. En þráll
fyrir allar ógnir hinnar ömurlegu
þróunar i heimsmálunum, þá bregður
slundum fyrir broslegum glans-
myndum, sem i það minnsla sneria
.þær kenndir meðal barna.
„Sjáiði sprellikallana”, hrópaði
harnungi einn, er sal fyrir framan
'sjónvarp og leil gæsagang hermanna
við konui virðulegs þjóðhöfðingja til
annars virðulegs þjóðhöfðingja.
Það var lika barn. sem þorði að
kveða upp úr með að keisarinn vteri
nakinn, isögu H.C. Andersen.
Jakob G. Pétursson
lennari, Stykkishölmi.
löndum Evrópu, bæði vestan og aust-
an járntjalds, svo og í Norður-
Ameriku, gefa mér tilefni til að á-
lykta að tæknivæðingin hér sé fylli-
lega sambærileg i þeim búgreinum,
sem einkenna íslenskan Iandbúnað,
en þar ber hæst nautgripa- og sauð-
fjárrækt. Ræktun til fóðuröflunar og
beitar er undirslaða þess búskapar,
sem nú er stundaður hér á landi,
stöðugl er unnið að kynbólum
búfjárins, og húsakosti ogaðstöðu lil
búfjárhirðingar hefur fleygt mjög
fram. Til dæmis er það ekki að á-
stæðulausu að útlendir bændur og
búvtsindamenn taka sér ferð á
hendur til íslands til að kynna sér
fjárbúskap og nýjungar í gerð fjár-
húsa. Reyndar eru framfarir í
nautgripa- og sauðfjárrækt hér á
landi fyllilega sambærilegar við það
sem gerist á erlendum vettvangi, og
hægt er að gera enn betur. islenskir
bændur standa að sjálfsögðu ekki að
baki erlendum starfsbræðrum, eru
dugmiklir og þrautseigir þótt móti
blási, og i landinu starfar vel
menntaður hópur búvísindamanna
við rannsóknir, leiðbeiningar og
kennslu í þágu þessarar undirstöðuat-
vinnugreinar.
Norðlæg lega íslands
útilokar ekki nútíma-
búskap byggðan á
innlendum gæðum
Vissulega setur loftslag hér land-
búnaði ýmsar skorður. Þó er ljóst, að
unnt er að auka fjölbreytni fram-
leiðslunnar, en slíkt verður að gera i
samræmi við landkostina. Við
hljótum að leggja megin áherslu á
nýtingu innlendra gæða, t.d. notkun
islensk fóðurs i stað þess innflutta.
Það er eðlilegt, að í kornræktar-
Kjallarinn
Olafur R.
Dýrmundsson
lön'dum sé kjötframleiðsla af svínum
og alifuglum í öndvegi, en kjötfram-
leiðsla af grasbítum sé veigamest i
grasræktarlandinu sem við byggjum.
Að bera saman hagkvæmni sauðfjár-
ræktar i Nýja-Sjálandi og á I’slandi
hefur takmarkað gildi. Getur einhver
bentmérá land, þar sem framleiðsla
dilkakjöts er samkeppnisfær við
nýsjálenska dilkakjötsframleiðslu á
heimsmarkaði? Til dæmis búa
Frakkar við mikla landkosti, en telja
þó sauðfjárrækl sina ekki slandast
óhefta samkeppni við þá nýsjár
lensku. Smjör frá gósenlöndum
Evrópu á einnig í harðri samkeppni
svo að annað dæmi sé nefnt.
Ég tel nauðsynlegt, að það komi
fram i þessari umræðu, að sú stefna
er nú ríkjandi í Evrópu, að hinar
einstöku þjóðir búi sem mest aðsínu,
en byggi ekki um of á innfluttum
matvælum, t.d. frá Nýja-Sjálandi
Jafnvel Bretar, sem flutt hafa inn
meira af nýsjálensku dilkakjöti en
aðrar þjóðir um fjölda ára, eru farnir
að draga stórlega úr þeim
innflutningi. Oliukreppan hefur
þarna áhrif á þróunina t.d. í sam-
bandi við flutningskostn. og erlendir
ráðamenn gera sér í a- r'ikara mæli
Ijóst gildi öflugs landbúnaðar, ekki
aðeins vegna öryggisjónarmiða og
verðmætasköpunar, heldur einnig
með tilliti til æskilegrar dreifingar
byggðar og atvinnusjónarmiða. Við
skulum ekki heldur gleyma skugga-
hliðunt iðnaðarsamfélaganna, þar
sem borgirnar þenjast út, tengslin
rofna við hina lifrænu þætti til-
verunnar og atvinnuleysi fer viða
vaxandi. Það er nefnilega fleira sem
gefur lifinu gildi en mikil framleiðsla
og örhagvöxtur.
Hefðbundin búfjárrækt
byggð á ræktunarbúskap
stangast ekki á við
gróðurverndarsjónarmið
Víst er það rétt, að víða i
landinu er gróður og jarðvegur
viðkvæmur fyrir miklum ágangi og
umferð. En að halda því fram, að
mest allt landið sé ofbitið er fráleit
einföldun á málinu. Ástandið er
mjög breytilegt á milli svæða. í sum-
um tilvikum er hálendið fullnýtt og
jafnvel ofnýtt, einkum í kaldari
árum, þótt beit á láglendi sé víðast
livar góð og jafnvel lítið nýtt, t.d.
viða á mýrum og flóum. Þekking á
beitarþoli landsins hefur aukist mjög
síðustu árin, sérstaklega vegna
rannsókna, sem styrktar voru af
þjóðargjöfinni frá 1974. Bændur
sýna landnýtingarmálum vaxandi
áhuga, enda þekkja þeir vel gildi
góðra beililanda.
Með framansögðu er ég þó ekki
að gefa í skvn, að alls slaðar séu bcit-
arinálin i lagi. |-g er revndar þeirrar
skoðunar, að viða þurfi að verða
mun bclra samræmi á milli fjölda
búfjár á einstökum jöt ðum og þeirrar
beitar, sem tiltæker. bæði í heima-
löndum jarða og i alréttum, séu þeir
til á viðkomandi svæði. Þetta leiðir
hugann að vali búgreina eftir land-
kostum. Þannig henta landlitlar
jarðir ekki til verulegs sauðfjár- eða
hrossabúskapar, þótl á þeim megi
reka ágætan búskap með mjólkui kýr
séu ræktunarskilyrði fyrir hendi.. Ég
v-il einnig minna á þá staðreynd, að
ekki er allt beitarálag i landinu tengt
framleiðslu búsafurða Á Auslur-
landi ganga hreindýrahjarðir sjálfala
og hrossum i eigu þéttbýlisbúa hefur
fjölgað gífurlega. Itestamcnnskan er
mjög vinsæl tómstundaiðja fólks í
öllum stéttum og samfara þessari
þróun hafa viða sprottið upp beitar-
vandamál, t.d. i nágrenni þéttbýlis,
sem þarfnast úrlausnar.
Skógrækt og sauð-
fjárrækt geta
farið saman
Nú á ári trésins er mikið rætt um
skógrækt og ýmsar hugmyndir hafa
komið fram um möguleika á því
sviði, t.d. í sainbandi við skjólbelta-
rækt og ræktun nytjaskóga. Vil ég
vekja sérstaka athygli á hugmynd,
sem dr. Hajldór Pálsson fyrrverandi
búnaðarmálasjjóri setur fram i nýút-
komnu Búnaðarriti (bls. 249—250 i
93. árg. 1980) um að nýta hluta þess
vinnuafls, sem losnar hjá bændurn
vegna samdráttar i hefðbundnum
búgreinum til að ræktn ntljaskóga til
timhiirframleiðslu i slóriiin slil.
Hefur hann sérstaka lerkirækl i
huga með fjárstuðningi úr rikissjóði.
Þannig yrði búið i haginn fyrir
kontandi kynslóðit, þvi að innlend
timburframleiðsla gætisparaðmikinn
gjaldeyri í framtiðinni. Auk þess er
vilað, að mjög gengur á skóglendi i
heiminum. Hér á landi geta skógrækt
og búfjárrækt hæglega farið saman,
þvi að vetrarbeit sauðfjár heyrir að
mestu fortíðinni til vegna stórbætlrar
vetrarfóðrunar. Að sjálfsögðu þarf
að girða nýmarkirnar, en þegar trén
yrðu vaxin í ákveðna hæð gæti farið
vel á þvi að beita lakmörkuðum
fjölda sauðfjár í skógana yfir há-
sumarið, eins og Sigurður Blöndal
skógræktarstjóri hefur bent á. Með
vaxandi ræklunarbúskap skapast æ
betri skilyrði til að laka upp heppi-
legri bcilarhætti, þar sem þess er
þörf, þannig að sanngjörn og eðlileg
gróðurverndarsjónarmið séu i heiðri
höfð.
Að minum dómi yrði umræðan
um landbúnaðinn mun upp-
byggilegri, ef hætt yrði að ræða
utn lianii setn bagga á þjóðinni, sem
hún þurl'i að losa sig við. Við eigum
ekki að karpa um það atriði, hvort
hér eigi að stunda landbúnað, heldur
þurfum við að nýta þekkingu okkar
og reynslu til að rökræða fordóma-
laust, hvernig landbúnað hér eigi að
stunda i framtiðinni, og hversu
mikið eigi að framleiða af sem
fjölbreytilegustum islenskum land-
búnaðarafurðum.
I)r. Olafur R. Dýrmundsson,
landnýtingarráöiinaiitiir
Búnaðarfélags íslands.