Dagblaðið - 30.10.1980, Síða 12

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 1980.
MMBIAÐIÐ
Útgefandi: DagblaOifl hf.
Framkveamdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jórtas Kristjánason.
Aflstoflarritstjóri: Haukur Helgason. Fréttastjflri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar Jóhannes Reykdal.
Iþróttir: HaHur Sfmonarson. Menning: Aflaisteinn UigóHsson. Aðstoflarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pálsson. Hflnnun: Hilmar Karisson.
Blaflamenn: Anna Bjarriason, Atfi Rúnar Halldórsson, AtJi Steinarsson, Asgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga Huld Hákonardóttir,
ólafur Geirsson, Sigurflur Sverrisson.
Ljósmyndir: BjarnleHur BjarnleHsson, Einar ólason, Ragnar Th. Sigurflsson, Sigurflur Þorri Sigurflsson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorieHsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. HaHdórs-
son. DreHingarstjóri: Valgerflur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Síflumúla 12. Afgreiflsla, áskriftadeild, auglýsingar dg skrifstofur Þverholti 11.
Afleisimi blaflsins er 27022 (10 linur).
Setning og umbrot: Dagblaflifl hf., Siflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf., Siflumúla 12. Prentun
Árvakur hf., SkeHunni 10.
Áskriftarverfl á mánufli kr. 5.500. Verfl í lausasölu 300 kr. eintakið.
Forstokkaðir forsjármenn
Okkur finnst núna broslegt að hugsa
til þess, að fyrir nokkrum árum var
mjólkursölubann í matvöruverzlunum
afsakað sem sérstök umhyggja fyrir
neytendum. Bannið átti að tryggja
neytendum betri og ódýrari mjólkur-
vörur.
Neytendur kærðu sig auðvitað ekki um þessa forsjá
og börðust fyrir mjólkursölufrelsi. Þeim tókst að koma
forsjármönnum á kné og hnekkja einkasölu í sérstök-
um mjólkurbúðum. En slagurinn stóð lengi og var
harður á köflum.
Mjög víða í valdakerfi landsins eru menn, sem eru
sannfærðir um, að þeir viti, hvað sé fólki fyrir beztu.
Auðveldast er að finna þá í valdakerfi landbúnaðarins,
því að þar er íslenzkt skrifræði á holdugasta stigi.
Sem lítið dæmi má nefna eggja-, kjúklinga- og svína-
rækt. Forjármenn þykjast vita, hvernig bú heppilegast
sé að reka. Þau skulu vera fjölskyldubú í stíl hins hefð-
bundna landbúnaðar. Stórbúin skulu hins vegar ofsótt.
Forsjármenn þykjast líka sjá, að heppilegt sé að
jafna niður flutningskostnaði, svo að ekki þurfí að
hafa áhyggjur af, hvort búin séu nálægt markaði eða
fjarri. Þar kemur blessuð byggðastefnan til skjalanna.
í öllum smáatriðum þykjast forsjármenn vita,
hvernig skipuleggja skuli eggja-, kjúklinga- og svína-
rækt. Draumur þeirra er, að koma megi þessum grein-
um inn í lokað kerfi á sama hátt og hinn hefðbundni
landbúnaður er í.
Hér hafa verið tekin dæmi úr landbúnaði, því að
hann er sú grein, sem fjarlægust er þróunarlögmáli
frjálsa markaðsins. En af nógu öðru er að taka, til
dæmis spottprisaflugi með útlendinga milli Luxem-
borgar og New York.
Stjórnvöld fóru fram á, að þessu gersamlega von-
lausa flugi yrði haldið áfram og buðust til að borga
tapið. Ekkert mark er tekið á hinum frjálsa markaði,
sem segir, að fátt sé til fáránlegra en þátttaka í þessu
flugi.
Við mættum §jarna velta fyrir okkur, hvernig færi
fyrir sjálfstæði Islendinga, ef hugsunarháttur forsjár-
manna réði í sjávarútvegi, fiskvinnslu og fisksölu. Þá
mundi molna sá hornsteinn, sem á að bera alla vit-
leysuna.
Hinn frjálsi markaður ákveður, hversu mikið neyt-
endur í Bandarikjunum borga fyrir freðfiskinn. Á
þeim grundvelli vita menn hér heima, hvað hagkvæmt
er að gera og hvað ekki. Þeir þykjast ekki vita betur en
neytendur.
í fiskinum eru engir búnaðarmálastjórar og ráðu-
nautar, sem ákveða, hvernig físk bandarískir neyt-
endur skuli borða og á hvaða verði. Sannleikurinn
kemur bara í ljós í hinum harða skóla lífsins, á hinum
frjálsa markaði.
Þeir, sem læra á slíkar aðstæður, verða samkeppnis-
hæfir. Þannig hefur sjávarútvegurinn gert íslendinga
að auðugri þjóð. En það er ekkert, sem bannar okkur
að beita markaðshugsun á fleiri sviðum, sem að gagni
gætu komið.
Draga þarf úr valdi forsjármanna á opinberum og
hálfopinberum skrifstofum. Þeir ganga með þá grillu,
að þeir sjálfir geti hugsað betur og hraðar en frjálsi
markaðurinn. Þeir segja allt í einu, að nú þurfum við
prjónastofur.
Kennslubókardæmið um dragbítana sjáum við í
stofnunum landbúnaðarins. Þar sitja menn, sem jafn-
an eru reiðubúnir að ákveða, hvað sé framleiðendum
og neytendum fyrir beztu, og óttast ekki neitt meira en
einmitt frjálsan markað.

v
/*
„Bylting án b •ylt-
ingar” í Póll landi
Sveinn Rúnar Hauksson skrifar
merkilega grein í DB 16.10 sl. Hann
reynir að gera samanburð á við-
brögðum yfirvalda í Bólivíu, Frakk-
landi og Póllandi við verkfallsað-
gerðum verkamanna. í stuttu máli
kemur fram í grein hans að á meðan
verkföll eru barin niður með hörku í
auðvaldslöndunum Bólivíu og Frakk-
landi eru þau meðhöndluð með mildi
í , Jafnaðarþjóðfélaginu” (eins og
hann kallar það) Póllandi og aö auki
verða verkföllin þar til þess að það
hriktir í stoðum valdakerfisins. Grein
Sveins er merkileg fyrir þann hlut aö
með henni þvær hann hendur óvina
vina sinna, verkamanna, en ég geri
ráð fyrir að Sveinn Rúnar vilji heldur
flokka sig sem stuðningsmann
pólskra verkamanna fremur en
flokks og valdamanna.
Ekki gripið til
valdbeitingar?
Sveinn Rúnar fullyrðir að ekki hafi
verið gripið til valdbeitingar i verk-
föllunum í Póllandi. Það er rétt að
ekki voru verkamenn skotnir á götum
úti. En segir það allt? Er það ekki
Kjallarinn
Albert Einarsson
valdbeiting að loka fyrir talsíma til
Gdansk og setja á feröahömlur? Eru
handtökur og fangelsanir verkfalls-
manna og stuðningsmanna þeirra,
m.a. félaga úr KOR (Varnarnefiíd
verkamanna), ekki valdbeiting? Er
það ekki valdbeiting að þverskallast
við að viðurkenna það sem um var
samið við verkamenn? Er það ekki
valdbeiting að stöðva gjafir til
Frjálsu verkalýðshreyfingarinnar frá
verkalýðsfélögum erlendis við landa-
mærin? Það var gert við nokkra
offset-fjölritara sem verkalýðsfélögin
í Osló vildu færa nýju hreyfingunni.
Auðvitað er þetta valdbeiting.
Annars er saga þessara verkfalla í
Póllandi aðeins 2—3 mánaða gömul,
en baráttan miklu eldri. Kannski
Sveinn Rúnar vildi taka sig til og
fræða lesendur um viðbrögð yfir-
valda í Póllandi við verkföllunum i
desember 1970 ogjúní 1976. í bæði
skiptin gæti Sveinn Rúnar haft sömu
greinafyrirsagnir og á greininni 16.
10. sl., þ.e. „Sigur í Gdansk”. Þeir
Hver hefur ekki lesiðeða heyrt í út-
varpi setningar eins og þessar:
„Annars staðar í heiminum hafa
menn komist að raun um, að þræla-
hald er of dýrt.” „Landbúnaðurinn
er og hefur alltaf verið baggi á landi
og þjóð.” „Vandinn er fremur sá, að
við framleiðum þessar vörur yfir-
leitt.” (Þ.e. smjör, osta og kjöt.)
„Margt hefur orðið íslands óham-
ingju að vopni. Ekkert eitt atriði
vegur þó þyngra en landbúnaðurinn.
Hann hefur í lífskjörum dregið okkur
aftur úr nágrannaþjóðunum.”
Þessar tilvitnanir eru úr nokkrum
Dagblaðsleiðurum Jónasar Kristjáns-
sonar frá í september, þegar hann tók
mikla syrpu um landbúnaðinn. -
Skrif af þessu tagi virðast nú mjög
í tísku, og er skemmst að minnast
Flugleiðamálsins. Hvergi er fjallað
um efnið á jákvæðan hátt, engar
jákvæðar umbótatillögur. Allt rifið
niður og tætt í sundur.

ERUM VK) VKF
BÚINÖRTÖLVU-
BYLHNGUNNI?
Undanfarið hefur margt fólk, sem
ég hef hitt á almannafæri, verið að
rifja það upp að hafa lesið greinar í
blöðum, þar sem ég hef verið að
reyna að benda á þá hættu og þá
röskun sem ný tækni kæmi til með að
hafa í för með sér í þjóðfélaginu, ef
engin stjórnun væri höfð á þróun
þessarar tækni.
Ég man ekki betur en að undan-
farin tvö ár hafi ég annað slagið
reifað þetta mál og þá oftast vegna
þess að einhverjar fréttir hafa rekist
til mín eftir einhverjum leiðum utan
úr heiminum.
„Vísindaskáldskapur"
Það fólk, sem ég hitti núna, segist
ekki hafa tekið mark á þessum skrif-
um og ekki heldur á þeim „vísinda-
skáldskap” sem sjónvarpiö hefur
sýntumþessa hluti.
Nú er þetta fólk og annað fólk hins
vegar að vakna upp við vondan
draum. Örtölvubyltingin er þegar
hafin hér á lslandi og ekki í einni
grein, heldur í mörgum greinum.
Augu margra eru að opnast, en aðrir
færa sig ennþá yfir í næsta vígi sjálfs-
blekkingarinnar.
Menn fengu örlitla nasasjón af
íslenskum staðreyndum þessa máls í
fréttaskýringaþætti sjónvarpsins
nýlega. Þar var sýnt inn á nokkra
vinnustaði þar sem hin nýja tækni er
að taka við af mannshöndinni. Þó
var þarna aðeins um forboöa að ræða.
Á næstu mánuðum og árum hellist
þessi þróun yfir okkur eins og aðrar
iðnvæddarþjóðir.
„Þriðja iflnbyltingin"
Aðrar þjóðir eru komnar lengra en
við í notkun tækninnar og eru á fullri
ferð í örtölvubyltingunni.
í bók eftir franska rithöfundinn
André Graz um „þriðju iðnbylting-
una” eru tínd til dæmi um þau áhrif
sem Örtölvubyltingin hefur þegar haft
á atvinnulíf erlendis.
Einn af hverjum fjórum mönnum
í samsetningarverksmiðjum Toyota i
„Örtölvubyltinggin er þegar hafin hér á
íslandi og ekki í einni grein, heldur í
mörgum greinum. Augu margra eru aö
opnast, en aörir færa sig ennþá yfír í næsta vígi
sjálfsblekkingarinnar.”