Dagblaðið - 13.11.1980, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1980.
Samnorræn könnun leiðir í Ijös að heimabrugg er stundað í miklum mæli á íslandi:
43% höfðu smakkað bjór
18?/o höfðu smakkað landa
— bruggun er alltaf viðbót við það áfengi sem fyrir er og eykur heildarneyzluna, segir Tómas Helgason yf irlæknir
„Við spurðum fólk hvort það hefði
einhvern tíma bragðað heimabruggað-
an bjór eða heimabruggað vín. 43% af
þeim sem svöruðu kváðust hafa smakk-
að bjór en 37% heimabruggað vín. Það
sem kom kannski mest á óvart var að
18% höfðu smakkað heimabruggað
sterkt áfengi,” sagði Tómas Helgason
yfirlæknir á Kleppsspítalanum þegar
hann lýsti niðurstöðum á könnun um
áfengisneyzlu íslendinga sem hann
vinnur að ásamt Hildigunni Ólafsdótt-
ur afbrotafræðingi.
Könnunin umrædda er samnorrænt
verkefni. Sendir voru út spurningalistar
samhljóða þeim sem notaðir voru á
öðrum Norðurlöndum. 3500 íslend-
ingar fengu senda listana, valdir í til-
viljunarúrtaki úr þjóðskrá. Fólkið var
á aldrinum 20—69 ára og bárust svör
frá alls 2160 manns. Fullnaðarniður-
stöður liggja enn ekki fyrir en af svör-
unum má sjá að verulegur hluti af
áfengisneyzlu íslendinga er í formi ein-
hvers konar bruggefna, jafnvel virðist
landabrugg síður en svo tilheyra sög-
unni, eins og upplýsingar gefa til kynna
sem Tómas veitti í upphafi samtalsins
við blaðamann DB.
Opinberar tölur yfirvalda gefa til
kynna að áfengisneyzla á íslandi sé 3,1
lítri af hreinum vínanda á hvert manns-
barn í landinu á ári. Augljóst er að tala
um raunverulega neyzlu er hærri þar
sem vantar tölur um heimabrugg sem
stundað er mjög víða. Einnig vantar
tollfrjálst áfengi og bjór sem ferða-
menn, áhafnir skipa og flugvéla o.fl.
flytja inn í landið á löglegan hátt.
Bjarni Þjóðleifsson læknir reiknaði
árið 1975 út áfengismagn bruggefna
sem þá voru flutt inn. Reyndist það
samsvara 0,8 lítrum af 5% sterkum
bjór á mann á ári. Bjarna reiknaðist
líka til að tollfrjálst áfengi sem flutt er
inn næmi 0,15 lítrum á mann á ári og
löglega innfluttur bjór 0,3 lítrum á
mann á ári og löglega innfluttur bjór
0,3 lítrum. Samkvæmt þessum útreikn-
ingum var heildarneyzla íslendinga á
áfengi 3,15 lítrar af hreinum vínanda
árið 1975 í stað 2,9 lítra eins og opin-
berar skýrslur sögðu, þ.e. óskráð
neyzla árið 1975 nam 1,25 lítrum af
hreinum vínanda á mann. Þess má geta
að tollskýrslur sýna að 190 tonn af
bruggefnum voru flutt til landsins á
árinu 1975.
En könnun Tómasar og Hildigunnar
er ekki eina örugga visbendingin um út-
breiðslu bruggunar á áfengum drykkj-
umhérálandi.
Áfengisvarnaráð leitaði tii Tómasar
Helgasonar, Jóhannesar Bergsveins-
sonar læknis og Gylfa Ásmundssonar
sálfræðings fyrir 13 árum og bað þá að
kanna ýmsar hliðar á áfengisvandamál-
inu. Þeir félagar hófust handa og
reyndu m.a. aö gera sér grein fyrir hve
margir misnotuðu áfengi á landinu.
Árið 1974 sendu þeir spurningalista til
rúmlega 3000 manns á aldrinum 20—49
ára víðs vegar um land og spurðu um
hvort viðkomandi hafi neytt áfengis,
um magn, tíðni, eftirköst drykkju
o.s.frv. 2417 manns svöruðu spurning-
unum og kom í ljós að svo og svo marg-
ir höfðu drukkið bjór í miklum eða litl-
um mæli, þrátt fyrir að bjór ætti lögum
samkvæmt ekki að vera á markaði hér.
Tveir af hundraði sem höfðu neytt
áfengis kváðust eingöngu drekka bjór.
Á síðastliðnu ári var könnunin
endurtekin til að afla vitneskju um
mögulegar breytingar á áfengisneyzlu á
þeim fimm árum sem liðið höfðu. Voru
spurningalistar sendir þeim sem svarað
höfðu spurningunum 1974. Þá var
spurt hvort menn brugguðu bjór eða
vín í heimahúsum og þá hve mikið síð-
ustu 12 mánuði fyrir könnunina. 14%
af þeim sem svöruðu sögðust brugga og
nefndu tölur um magn af bjór og víni.
Aðstandendur könnunarinnar um-
reiknuðu þær tölur í bjór með ca. 4%
styrkleika, sem er svipað og „grænn”
Tuborg/Carlsberg bjór. Reyndist
bruggmagnið svara til 52500 flaskna af
bjór. Það þýðir að hver maður í
landinu, 20—49 ára, hafi neytt 0,4—
0,5 lítra á ári af hreinum vinanda i
formi heimabruggs. Til samanburðar
skal rifjað upp að Bjarna Þjóðleifssyni
reiknaðist til eftir skoðun á tollskýrsl-
um að ársneyzlan á bruggi væri 0,8 lítr-
ar af hreinum vínanda.
„Niðurstöður okkar Bjarna eru vel
samrýmanlegar,” sagði Tómas Helga-
son.
„Tölurnar sem okkar könnun leiddi í
Ijós eru trúlega lægri en hið rétta. Frá-
vikin eru miklu frekar i þá átt að raun-
veruleg neyzla hafi verið meiri og nálg-
ast þá tölu sem Bjarni fann út.”
„Mér sýnist menn fara i kringum lögin
með innflutningi bruggefna.”
DB-myndir: Einar Ólason.
„Mest kom á óvart hve margir höfðu
smakkað heimabruggað sterkt áfengi
— landa.”
ATLIRUNAR
HALLDÓRSSON
Tómas var að iokum spurður hvort
niðurstöðurnar hafi komið honum á
óvart, hvort neyzla bruggs hafi reynzt
meiri en hann hafði áður gert sér i
hugarlund.
„Miðað við allt umtal bjóst ég við að
töluvert væri bruggað,” svaraði hann.
„En óneitanlega er þetta mikið
magn, allt of mikið finnst mér.
Bruggun er alltaf viðbót við það áfengi
sem fyrir er og eykur heildarneyzluna.”
— Er innflutningur bruggefnanna
ólöglegur að þínum dómi?
„Ég er ekki lögfróður maður og skal
því ekkert um það segja. En lögum
samkvæmt hefur Áfengis- og lóbaks-
verzlun ríkisins einkaleýfi á framleiðslu
og sölu áfengra drykkja og því sýnist
mér menn fara í kringum lögin nteð
innflutningi bruggefna.”
- ARH
Hnífapör
Hollenzk hnífapör úr 18/8 gæðastáli — Einstaklega hagstætt verð
,, Múrsteinsmunstur ” 24 karata gullhúð
Gaffall, hnífur, skeið kr. 13.500
6 manna sett ásamt 6 teskeiðum — 85.000
— sama sett í vönduðum kassa. — 95.500
Sósuausa — 8.000
Súpuausa — 16.800
Salatsett (2 stk.) — 12.000
Grænmetisskeið — 8.000
Teskeið — l 500
6 teskeiðar í gjafakassa — 9.000
Kökugaffall — 1 500
6 kökugafflar í gjafakassa — 9.000
— ennfremur: deserthnífar. desertskeiðar, ávaxtaskeiðar.
Með svörtu „beini”
Gaffall, hnífur, skeið . . . . kr. 15.000
6 manna sett í
vönduðum kassa..........kr. 102.000
— ennfremur: sósuausa, grænmetis-
sett, teskeiðar, kökugafflar, tertuspað-
ar.
ísskeiðar.
Múrsteinsmunstrið verður hægt að fá án gullhúðunar,
í desember.
Biðjið um mynda- og verðlista af postulínsmatarstellinu okkar, við póstsendum.
Verzlunin erfull af

IFIÍK-
KKISFIFI
Laugavegi 15 Reykjavik Simi 14320
★ P.S. Leggðu fingurinn yfir tvo síðustu tölustafina og þá sérðu verðið í nýkrónum.
vönduðum og fallegum
gjafavörum —Einstaklega
hagstætt verð —
Gerðu svo vel að líta inny__