Dagblaðið - 12.12.1980, Blaðsíða 24

32
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 12. DESEMBER 1980.
DB rœðir í dag stuttlega við þrjú skáld, sem þessa dagana gefa út bækur sínar meira og
minna sjálf. Tvö þeirra gefa nú út sín fyrstu Ijóð, Bergþóra Ingólfsdóttir 18 ára og Guð-
mundur A. Finnbogason, sem er 50 árum eldri eða 68 ára. Þriðja skáldið er Birgir Svan sem
nú gefur út sína jjórðu Ijóðabók enda hefur hann unnið viðurkenningu fyrir myndauðug Ijóð
úr lífi alþýðu og er í hópi „Listaskáldanna vondu”. Bergþóra og Birgir búa í Reykjavík, en
Guðmundur í Innri-Njarð vík. IHH
Skáldin
svelta en
Ljóöin lifa
— rætt við þrjú skáld á öllum aldri sem gefa Ijóð sín
út á eigin kostnað
Nokkur orð úr Ijóði geymast kann-
ske á vörum almennings í þúsund ár.
En skáldið hefur ekkert upp úr yrk-
ingunum nema ánægjuna — og fyrir-
höfnina, því oft þarf það að stússa
sjálft í útgáfunni.
Útgefendur sjá litla gróðavon í
ljóðum. „Maður vill heldur gefa þau
út sjálfur en selja þau fyrir slikk til
útgáfu sem lætur þau liggja hjá sér i
tvö, þrjú ár áður en þau eru sett á
prent, auglýsir þau ekkert og léyfir
manni ekki að ráða neinu um útlil
þeirra,” sagði ungt Reykjavíkur-
skáld.
Ef til vill má segja útgefendum það
til afsökunar að venjulegt upplag
ljóðabóka, 400eintök, er of lítið fyrir
venjulegt prentsmiðjuferli. Stofn-
kostnaður verður of mikill nema
miðað sé við helst 1000 eintaka út-
gáfu.
Mörg Ijóðskáld grípa til þess að
gefa ljóð sín meira og minna út sjálf
Oft er þá leitað aðstoðar Sigurjóns
Þorbergssonar í Letri sf. Letur er off-
setfjölritunarstofa á Grettisgötunni,
þar sem skáldin geta oft unnið meira
sjálf við útgáfurnar en annars staðar.
Sum ár fer meirihluti nýrra ljóða
að einhverju leyti gegnum kerfið hjá
Sigurjóni í Letri. Núna koma út þar
17 ljóðabækur, auk átta skáldverka í
óbundnu máli. Mun þekktasti
höfundurinn vera Ingimar Erlendur
Sigurðsson, sem áður hefur oft gefið
bækur sínar út hjá Letri. Ljóðabók
hans upp á næstum 200 síður er
væntanleg eftir helgi.
Með því að vélrita handrit sjálfur,
og fá það síðan fjölritað í Letri getur
höfundur komið út ljóðakveri upp á
48 blaðsíður á A-5 broti i 400 eintök-
um fyrir innan við hálfa milljón
króna. -IHH
99
Ef einh ver segist eiga
langafa af Suðurnesjum
þá er ég ekki í rónni fyrr en ég fæ ættina í heila keðju, ” segir
Guðmundur A. Finnbogason
„Lifið skikkaði mér vanheilsu, en
gaf mér í staðinn tíma til að sinna
áhugamálum mínum,” segir Guð-
mundur A. Finnbogason, 68 ára
gamall, og hefur alið allan sinn aldur
suður með sjó í Njarðvíkunum.
Framan af stundaði hann sjó-
mennsku og almennan búskap og var
um tíma umtalsverður eggjaframleið-
andi. En hans raunverulega áhuga-
mál var fræðagrúsk og í hittifyrra
gaf hann út Sagnaþætti af Suðurnesj-
um og voru það rnest frásagnir sem
hann hafði heyrt í æsku hjá gömlu
fólki.
„Ég hef allta'f verið óskaplega for-
vitinn, sagði Guðmundur i stuttu
símaviðtali við DB. ,,í Njarðvíkun-
um hefur búið fólk um aldaraðir og
þegar ég gekk um þetta land sem
unglingur fannst mér bókstaflega að
það vantaði eitthvað innan í mig,
þangað til ég vissi meira um þessar
horfnu kyríslóðir.”
Hann er sagður einn mesti ætt-
fræðingur í sínu byggðarlagi. „Ef ég
hitti einhvern sem segist hafa átt
langafa af Suðurnesjum, þá er ég
ekki í rónni fyrr en ég er búinn að fá
ættina hans í heila keðju.”
Vísnakver Guðmundar heitir Blátt
áfram enda er það blátt að lit og stök-
urnar fjarska blátt áfram, fylgja
hefðbundnum bragreglum.
Höfundur kallar það Vegferðarvís-
ur í undirtitli. Af vísunum andar
hlýju í garð samferðamanna.
Kverið er fallegt i frágangi prentað
hjá Prentbergi hf„ fæst í Bókabúð
Keflavíkur og kostar átta þúsund
krónur.
-IHH.
„Þegar hœkkar hagurinn / heims
þé fækkar sorgum. / Drjúgum
stækkar dagurinn, / dimmu fækkar
borgum" yrkir Guðmundur.
Vinur / ekki iéta rigna / ég lafi i skýjunum. Svo stutt og laggott er eitt
Ijóðið í Hrifsum Bergþóru. DB-mynd: Sig. Þorri.
„Maður eyðir
öllum sínum
nóttum íþetta
— segir Bergþóra Ingólfsdóttir um Ijóðin sín
99
„Nóttin er minn timi. Þá er friður
og gott að einbeita sér,” segir Berg-
þóra Ingólfsdóttir, 18 ára nemandi í
Menntaskólanum i Hamrahlíð, sem
nú sendir frá sér sín fyrstu ljóð, fjöl-
rituð og undir þvi hógværa nafni:
Hrifsur.
Bergþóra segist næstum því aldrei
sofna fyrr en hún hefur legið vakandi
nokkra stund og velt fyrir sér hug-
myndum og orðum. Hún skrifar hjá
sér það sem henni líkar best, skoðar
það aftur eftir nokkra daga, lagar og
breytir og bætir endalaust.
Hún játar líka, að hún yrki talsvert
í kennslustundum, byrjaði á því i
Kvennaskólanum, þar sem henni
leiddist óstjórnlega í stærðfræði og
hélt því áfram í MH.
Hún hefur þó notið mikils
stuðnings í MH fékk fjárveitingu upp’
í útgáfukostnað hjá skólasjóði, og
Þorgerður Ingólfsdóttir bað hana að
gera texta fyrir Hamrahlíðarkórinn.
Undirtektir skólasystkina hennar
tJr lífi fiskimannsfjölskyldu fyrir 20 árum:
, Tefli saman heimi manns-
ins og heimi konunnar
— og þeir heimar eru mjög ólíkir, ” segir Birgir Svan Símonarson
Birgir Svan er 29 ára og nýja
ljóðabókin hans heitir Ljóð úr lífs-
baráttunni. Hann hefur áður sent frá
sér Hraðfryst Ijóð, Nætursöltuð Ijóð
ogGjalddaga.
Þær bækur fjölluðu um líf fólks á
sjó og í frystihúsum, óttann við yfir-
vofandi kjarnorkustyrjöld og fleira.
Um hvað er sú síðasta?
„Hún er hugsuð sem eins konar út-
tekt á lífi fólks í vesturbænum þegar
ég var að alast þar upp,” segir Birgir.
,,Þá voru tengslin við sjóinn mjög
sterk þar. Bátarnir komu að landi
drekkhlaðnir af fiski, og kringum þá
blómstruðu smiðjur og netaverk-
stæði.
Þó er það ekki atvinnulífið sem
mér er efst i huga heldur reyni ég að
tefla saman heimi mannsins og heimi
konunnar, og hinum gjöróliku við-
horfum sem þar ríkja.”
Hann segir að þótt hann byggi á
minningum þýði ekkert að leita
ákveðinna fyrirmynda að persónun-
um. Hann steypir þeini saman úr
mörgum pörtum.
í rauninni eru allar konur bókar-
„Þegar vindurinn / týnir loppnum
höndum iauf af trjónum" segir
Birgir Svan í bók sinni, og hér er
hann sjérfuré vetrardegi.
DB-mynd: Sig. Þorri.
innar sama konan og allir karlmenn-
irnir sami maðurinn. Og þessi tvö
rekast harkalega hvort á annað. Og
hvernig á öðruvisi að vera þegar þau
eru læst inni í fáránlega óraunsæ
kynhlutverk. Karlmaðurinn á, sam-
kvæmt lýsingu Birgis, að vera hörku-
töffari, sem ímyndar sér að hápunkt-
ur ástarlífs sé að hamast á konunni
eins og tindabikkju sem allra lengst,
helst þegar hún er á túr, uns „þau
liggja hlið við hlið / hún eins og brot-
inn hlutur.”
Manninum líður heldur ekki vel,
enda óskir hans nokkuð erfiðar að
uppfylla. Því konan sem helst á að
vera með brókarsótt á næturnar á að
breytast í fórnfúsan engil á daginn
sem bíður þolinmóð og auralaus yfir
börnunum, meðan hann er á fyllirii.
Birgir reynir að sýna þær forskrift-
ir sem giltu, átökin milli manns og
konu, gagnkvæma kúgun.
,,í dag gerum við jafnréttiskröfur
hvort til annars,” segir hann, „og
það er erfitt, ég held að það eina sem
getur hjálpað okkur sé skilningur á
fortiðinni, þeim jarðvegi sem við
erum sprottin úr.”
í staðinn fyrir hefðbundið klámið
vill hann upphefja „hin sjúku gildi,
að bæði maðurinn og konan leyfi sér
að vera tilfinningaverur,” segir hann.
Hann heldur áfram: ,,Ég enda
bókina á því að lítill drengur grætur.
En ég hugsa það ekki neikvætt. Því
grátur er tilfinningaleg útrás, hreins-
un sálarinnar.”
Myndirnar í bókinni eru mjög
skemmtilegar. ,,Ég valdi myndir sem
höfðuðu sterkast til mín þegar ég var
barn.” Margar eru af umbúðum, til
dæmis strákurinn á Cerebos-saltinu.
,,Ég skildi ekki af hverju hann var
alltaf að úða salti á hænuungann. Og
hefðarparið á Mackintosh-dollu var
litskrúðugasta listaverkið sem til var
heimahjá mér.”
Bókin er 126 blaðsíður, sett i
Prentrúnu en að öðru leyti offsetfjöl-
rituð í Letri og kostar kr. 12.350 i
bókabúðum.
- IHH
hafa verið mjög uppörvandi, og
henni þykir vænt um að bókin var
mikið keypt „af krökkum sem ég
þekki ekki neitt,” Sagði hún.
Eflaust túlkar Bergþóra tilfinn-
ingar sem jafnaldrar hennar kannast
við. Þegar hún er spurð um hvað hún
yrki, þá segir hún:
„Sjálfa mig! Og hvernig mér líður i
þessum heimi. Það sem mér þykir
gott og það sem ég er hrædd
við. . . ”
„Ætlarðu að gefa út fleiri
Ijóð?” ,,Já, ætli það ekki. Ef
næturnar verða nógu langar,” segir
sú stutta, sem auk þess sem áður er
greint kann bæði að baka pönnu-
kökur og syngja, tekur lagið öðru
hvoru með Vísnavinum.
Ljóðakver hennar Hrifsur er vél-
ritað af henni sjálfri, fjölritað í Letri :
hf„ skreytt af Margréti Einarsdóttur
nemanda í Myndlista- og handíða-
skólanum. Það er 48 blaðsíður og
kostar krónur 5.930.- -IHH.
I