Dagblaðið - 21.02.1981, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 21. FEBRUAR 1981.
BUWIB
Utgefandi: Dagblaðifl hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. RitstjóH: Jónas Kristjánsson.
Aflstoflarritstjórí: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannes ReykcJpL
íþróttir. Hallur Simonarson. Menning: Aflalsteinn IngóHsson. AAstoflarfróttastjóri: Jónas Haraldsson
Handrít Ásgrimur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karísson.
Blaflamenn: Anna Bjarriason, Atli Rúnar Halldórsson, Atii Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig
urflsson, Dóra Stefónscjóttir, EHn Albertsdöttir, Qfsli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld Hákonardóttir, Krtiriján Már Unnarsson, Sigurflur Sverrisson.
LJósmyndir: Bjarnleifur Vjamleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurflsson, Sigurflur Þorri Sigurflsson
Og Svainn Þormóflsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þr&inn ÞorieHsson. Auglýsingastjóri: Mór E.M. Halldórs-
son. DreHingarstjóri: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Sfflumúla 12. Afgreiflsla, óskrHtadeild, augfýsingar og skrffstofur Þverholti 11.
Aflalsfmi blaflsins er 27022(10 Ifnur).
Setning og umbrot Dagblaflifl hf., Sfflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf., Sfflumúla 12. Prentun;
Árvakur hf., SkeHunni 10.
Áskrif tarverfl & mónufli kr. 70,00. Verfl f lausasölu kr. 4,00.
Ranglætið ílífeyrismálum
Gífurlegt þjóðfélagslegt misrétti í líf-'/S
eyrismálum landsmanna er almennt
viðurkennd staðreynd. Ekki skortir, að
á Alþingi hafi komið fram ítarleg frum-
vörp til laga, sem hefðu getað útrýmt
ranglætinu, og hefur Guðmundur H.
Garðarsson, fyrrum þingmaður, verið í
fararbroddi í því efni. En raunin hefur orðið, að frum-
vörpin hafa ekki náð fram að ganga.
Landsmenn búa enn við gamla misréttið þrátt fyrir
minniháttar úrbætur á síðustu árum. Nú láta nokkrir
þingmenn málið enn til sín taka og lögðu í fyrradag
fram lagafrumvarp, sem felur í sér leiðréttingu misrétt-
isins á sama hátt og frumvörp Guðmundar H. Garð-
arssonar áður. Þessir þingmenn eru Eyjólfur Konráð
Jónsson, Guðmundur Karlsson og Salome Þorkels-
dóttir.
Hvernig standa mál nú? ,,Af umræðum, sem fram
hafa farið á undanförnum árum, er sýnilegt, ef Alþingi
hefur ekki forustu um að beina þróun þessara mála inn
á heilbrigðari og betri brautir, að þjóðin mun innan
tíðar sitja uppi með gjaldþrota lífeyrissjóði og mikinn
fjölda lifeyrisþega, er munu búa við mjög kröpp
kjör,” segja þingmennirnir í greinargerð.
Flestir landsmenn eru i óverðtryggðum lífeyris-
sjóðum. Opinberir starfsmenn, bankamenn og nokkrir
aðrir slíkir starfshópar njóta verðtryggðs lífeyris. Stór
hluti landsmanna er enn ekki í lífeyrissjóði.
Verðbólgan hefur brennt það fé, sem safnast í ið-
gjöldum. Iðgjöld lífeyrissjóðsfélaga, sem hefur töku
lífeyris nú, nægja varla til að greiða lífeyri hans í 30
mánuði. Því er um að ræða vaxandi misrétti milli
þeirra, sem hafa verðtryggðan lífeyri, og annarra
landsmanna.
Flutningsmenn nefna Lífeyrissjóð ljósmæðra sem
dæmi. Þar minnkaði sjóðseignin í krónutölu árið 1977,
og sjóðþurrð blasir við innan örfárra ára, þótt sjóður-
inn sjálfur greiði óverðtryggðan lífeyri. Verðtryggingu
þessa lífeyris greiðir ríkissjóður. ,,Hver tekur að sér að
greiða lífeyri áfram í þessum og fleiri sjóðum, þegar
gjaldþrot er orðið staðreynd,” spyrja þingmennirnir.
Tiltölulega lágir vextir undanfarinna ára hafa gert
lífeyrissjóðunum ókleift að varðveita fjármagn sitt. í
reynd hefur fjármagnið verið lánað til hinna yngri
félaga sjóðanna, svo sem til húsbygginga, á lægri vöxt-
um en mögulegir hefðu verið með annarri ráðstöfun.
Fjármagnið hefur orðið til styrktar hinum yngri í stað
þess að það gæti borið sómasamlegan lífeyri til hinna
eldri að minnsta kosti öllu lengur en nú er unnt, án
gjaldþrots.
Nýja frumvarpið mundi afnema ranglætið, ef að
lögum yrði. Samkvæmt því eiga allir að hafa sama rétt
til fullnægjandi ellilífeyristrygginga á grundvelli ævi-
tekna, jafnframt því sem allir njóti ákveðins lágmarks-
lífeyris í samræmi við framfærslukostnað og verðlags-
þróun. í stað þess að um ræði um eitt hundrað smáa og
stóra lífeyrissjóði, sem reyni að safna upp fjármagni,
skal tekið upp einfalt „gegnumstreymiskerfi”, sem
byggist á iðgjöldum, sem á hverjum tíma yrðu ákveðin
í samræmi við þörfina og verðlagið. Með þessu sætu
allir sjóðfélagar að verðtryggðum lífeyri.
Frumvarpið gerir einnig ráð fyrir, að öllum konum
verði tryggður réttur til lífeyrisins til jafns við karla,
óháð því hvert starf þeirra eða staða í þjóðfélaginu er.
Húsmæðrum yrði þannig tryggður slíkur réttur. Þá er
ætlunin að fella fæðingarlaun inn í lífeyristrygginga-
kerfið.
Alþingismenn fá með þessu frumvarpi enn eitt tæki-
færið til að afnema eitt mesta misrétti þjóðfélagsins.

Vilja samar
verða sjálf-
stæð þjóð?
—eöa er barátta þeirra borin f ram af
tiltölulega fámennum hópi?
Samar hafa verið mikið í fréttum
að undanförnu og mest í sambandi
við fyrirhugaðar virkjunarfram-
kvæmdir í Alta-ánni, sem er í Finn-
merkurfylki nyrzt í Noregi.
Margir hér i Noregi eru á móti'
þessum virkjunarframkvæmdum, en
þingið hefur ákveðið, að í þessar
framkvæmdir skuli ráðist hvað sem
tautar og raular. Samarnir dragast
inn í þetta mál vegna þess að á þess-
um slóðum hafa þeir hreindýra-
hjarðir sínar, og margjr óttast, að lífs-
afkomu hreindýra-sama sé alvarlega
ógnað þegar virkjunin er komin.
Samarnir á þessum slóðum hafa beitt
öllum hugsanlegum ráðum gegn
áformum ríkisstjórnarinnar, og þús-
undir Norðmanna hafa sýnt stuðning
sinn í verki með ýmsum mótmælaað-
gerðum. Nú eru fimm ungir samar í
hungurverkfalli og er farið að draga
verulega af þeim sem lengst hafa fast-
að, en ríkisstjórnin kveðst ekki geta á
Noregsbréf:
Sigurjón
Jóhannsson
neinn hátt borið ábyrgð á lífi þessara
sama — það sé hlutverk þeirra
lækna, sem með þeim fylgjast, að sjá
til þess að þeir bíði ekki varanlegt
tjón af hungurverkfallinu. Tvær
samakonur gengu á fund páfa í Róm
fyrir skömmu til að biðja hann um
aðstoð, og ræddi hann við þær í einar
tíu minútur.
Samar og ríkisstjórn
rœða málin
Ríkisstjórnin hefur tekið fram
hvað eftir annað, að ekki þýði að
reyna að hindra virkjunarfram-
kvæmdirnar. Svo er að sjá, að meiri-
hluti sama geri sér ljóst, að ekki þýði
að berast gegn vilja ríkisstjórnarinnar
í þessu máli, en samtök þeirra hafa
beðið um fundi með ríkisstjórninni í
næstu viku til að ræða ýmis málefni
sama og reyna að tryggja.að þeir beri
sem minnst tjón af völdum Alta-
virkjunarinnar. Þessi samtök hafa
jafnframt lýst yfir, að hinar hörðu
aðgerðir samanna í Osló, þ.e.
hungurverkfallið og ýmsar mótmæla-
aðgerðir, þjóni ekki málstað sama í
r
HÁLFUR
SKAÐIEÐA
ALLUR?
Blönduvirkjun er nú mjög til um-
ræðu. Af skiljanlegum ástæðum eru
menn ekki sammála um það mál.
Stangast þar á ólíkir hagsmunir og
ekki síður ólikt gildismat.
Sumir vilja velja ódýrasta virkjun-
arkostinn, sem hefði í för með sér
eyðileggingu mjög stórra vel gróinna
landsvæða. Aðrir kjósa nokkuð dýr-
ari virkjunarkost, sem gæti þýtt um
það bil helmingi minni landspjöll.
Þannig snýst deilan að nokkru leyti
um það, hversu miklu rétt sé að kosta
til að forða grónum heiðarlöndum
frá eyðileggingu eða hvort nokkru
skuli kostað til þess. Sumir eru á móti
öllum áætlunum um stórvirkjun
Blöndu.
Það má deila um það, hvort hag-
kvæm virkjun réttlæti undir nokkr-
um kringumstæðum eyðileggingu
stórra gróinna landsvæða, lífkerfa,
sem eiga sér 10.000 ára myndunar- og
þróunarsögu, allt frá lokum isaldar.
Duga þar nokkrar fébætur?
Reiknikúnstir
í DB 11. febr. sl. er sagt frá um-
ræðum um þessi mál, m.a. á Alþingi.
Þar er greint frá reiknidæmi Finns
Torfa Stefánssonar. Hann er sagður
hafa deilt mismuninum á kostnaði
ólíkra virkjunarkosta niður á þau ær-
Kjallarinn
Þorvaldur Örn Árnason
gildi beitilands, sem talið er að forð-
að yrði frá eyðileggingu með því að
velja dýrari virkjunarkosti en þann
ódýrasta. Samkvæmt þeim reikningi
myndi kosta allt frá 6 til 15 milljörð-
um gamalla króna (60—147 þús.
nýkr.) að bjarga beitilandi fyrir eina
lambá, allt eftir því hvaða leið yrði
farin. Jónas Kristjánsson ritstjóri DB
tekur upp þráðinn í leiðara daginn
eftir, býsnast yfir þessum tölum og
reynir að gera hlægilegan málstað
þeirra sem vernda vilja þessi grónu
heiðarlönd.
Þrátt fyrir margyfirlýstan vilja
Jónasar til að afmá íslenskan sauð-
fjárbúskap að mestu leyti, sér hann
að því er virðist engin önnur rök fyrir
friðun þessara gróðurlenda en beitar-
gildið. Hann gengur svo langt að
verðleggja öll íslensk beitilönd eftir
sömu viðmiðun og fær út 11.760
milljarða gamalla króna. Mér finnt
það ekki hátt metið, það verð ég að
segja. Myndi einhver vilja selja allt
gróið land á íslandi fyrir þá upphæð?
Égbara spyr!
í fyrstu virðast 6—15 milljarðar
gkr. gífurleg upphæð fyrir beitiland
einnar lambær. En þetta land getur
með hóflegri nýtingu skilað arði í
þúsundir ára án þess að neinu sé til
þess kostað.
Skattayfirvöld meta einn dilk á
32.500 gkr. (sbr. leiðbeiningar með
skattframtali). Ef reiknað er með, að
önnur hver ær sé að meðaltali tví-
lembd, þá gefur beitiland fyrir eina
lambá af sér 10 milljarða gkr. á 205
árum. Reyndar-lækkar sú upphæð
Vi