Dagblaðið - 03.03.1981, Síða 10

10
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 3. MARZ 1981
BLAÐAMENN DB HARÐNEITA
AÐ GEFA UPP HEIMILDIR
—þrátt fyrír úrskurð Sakadóms Reykjavíkur
—leitað álits fjölmiðlamanna á sambandi Maðamaims og heimildarmanna
Mál það sem Sakadómur heimildarmenn sína að frétt, væri skylt að gefa upp heim- inntilHæstaréttaríslands. sonar hrl. í málinu og leitað
Reykjavíkur hefur fjallað um hefur vakið þjóðarathygli. ildarmenn sina. Þeir neituðu Hér á eftir er birt bréf rann- álits þeirra á sambandi blaða-
-nú og fyrir helgina, varðandi Úrskurður Sakadóms enn að gefa upp nokkur nöfn sóknarlögreglustjóra til Saka- manns og heimildarmanna.
skyldur tveggja blaðamanna Reykjavikur féll í gærmorgun og lögmaður þeirra, Skúli dóms Reykjavíkur, útdráttur -BS.
Dagblaðsins til að gefa upp á þá leið að blaðamönnunum Pálsson hrl., kærði úrskurð- úr greinargerð Skúla Páls-
Greinargerð Skúla Pálssonar lögfræðings blaðamanna Dagblaðsins:
Krafa Einars notuð sem
yfirskin til að upplýsa
jP* JSL 1^1. mJLZ — aðöllum líkindum einhverjarinnanhúserjur
flUlfl mim hjáRannsóknalögregluríkisins
Skúli Pálsson hrl., lögfræðingur
blaðamannanna tveggja á Dagblað-
inu, sem staðið hafa í eldlínunni fyrir
sakadómi að undanförnu, lagði fram
ítarlega greinargerð i málinu áður en
úrskurður Sakadóms Reykjavíkur
var upp kveðinn. í greinargerðinni
segir m.a. að hann geri þær kröfur
,,að sakadómur úrskurði að blaða-
mönnunum sé ekki skylt að svara
spurningum þeim sem beint var til
þeirra af hálfu rannsóknarlögreglu-
stjóra rikisins í réttarhaldi í Saka-
dómi Reykjavíkur 27. febrúar, varð-
andi heimildarmenn að frétt í DB
31. jan. sl. í grein um bruna í Kötlu-
felli 11 hér í borg. Kafizt er máls-
kostnaðar úr ríkissjóði.”
Upphaflega krafa
um rannsókn
„Mál þetta er þannig til komið að
Árni Guðjónsson hrl. krefst þess við
rannsóknarlögreglu að það verði
rannsakað á hvern hátt baksíðufregn
í DB 31. janúar sl. er til orðin.
Þessi krafa er borin fram fyrir hönd
Einars J. Gíslasonar, forstöðumanns
Fíladelfíusafnaðarins, sem telur, að
ætla má, að með greininni hafi
trúnaðarsamband hans við safnaðar-
barn verið rofið.”
Kveikjan að kröfu þessari er
sem áður segir frétt í DB 31. jan. sl.
og má ætla að eftirfarandi orð séu til-
efnið: „. . . en í gærkvöldi játaði
hún svo, fyrst fyrir forstöðumanni
þess trúarsafnaðar sem hún til-
heyrir.”
Þetta varð RLR tilefni til að kalla
tvo blaðamenn DB, sem fréttina rit-
uðu, fyrir sig til yfirheyrslu sem
vitni, þá Atla Steinarsson og Ómar
Valdimarsson, og krefjast síðan
rannsóknar fyrir sakadómi þegar
þessir menn vildu ekki tjá RLR
hverjir væru heimildarmenn að áður-
nefndri frétt.
Aðalrök
Skúla Pálssonar
Svo segir Skúli Pálsson hrl.:
„Kröfur mínar fyrir hönd skjólstæð-
inga minna styð ég einkum eftirfar-
andi tvennum rökum:
1. Óheimilt er að krefja menn vitnis-
burðar í opinberu máli nema eitt-
hvert afbrot hafi verið framið,
svo er ekki í þessu máli.
2. Siðareglur blaðamanna leggja
þeim þær skyldur á herðar að gefa
ekki upp heimildarmenn sína, ef
þeir æskja þess, enda eru það aug-
Ijósir hagsmunir og kvöð til ann-
ars mundi stórskemma möguleika
blaðamanna til fréttaöflunar og
verða þannig stjórnarskrár-
vernduðu ritfrelsi fjötur um fót.
Þó skal þess vissulega getið að
hagsmunir aðrir geta verið svo
ríkir aö frá þessu verði að víkja er
það er alls ekki í þessu tilfelli.”
Var nokkurt
brot f ramið?
Síðar segir Skúli: „Það liggur því
Skúli Pálsson hrl., lögfræðingur
Dagblaðsins.
engin vitneskja fyrir um hvort afbrot
hafi verið framið eða við hvaöa laga-
greinar það kann að varða en slíkt
yrði sjálfsagt eitt af þeim atriðum
sem blaðamaður tæki til athugunar
ef hann stæði frammi fyrir þvi að
meta það hvort hann ætti að gefa upp
nafn heimildarmanns sins. ”
Áfram segir Skúli: „Það er ljóst að
jafnsjálfsagt og það er að vitna-
skylda í opinberum málum, og
raunar einkamálum líka, sé rík þá er
það jafnsjálfsagt að þegnarnir verði
ekki að nauðsynjalausu dregnir fyrir
dóm til vitnisburðar.
Trúnaðurinn við
safnaðarbarnið
Að lokum vil ég, að því er þetta
atriði varðar, benda á í hverju trún-
aður EJG gagnvart safnaðarbarni
hans er takmarkaður. Honum ber
skv. 2. tl. 94. gr. 1. 74, 1974 að skýra
rannsóknaraðila tafarlaust frá þvi
sem ætla má að hafi verið játning
þessa safnaðarbarns hans, þ.e. að
hafa orðið mannsbani að ásettu ráði.
Þannig hefði þessi vitneskja orðið að
koma frá honum til rannsóknar-
aðilja, og hefur kannski gert það, og
orðið opinber í næsta réttarhaldi og
ekki síðar en með útgáfu dómasafns
Hæstaréttar þar sem málsins væri
getið, en ætla má að höfðað verði
opinbert mál á hendur konu þeirri,
sem hér kemur við sögu, hvort sem
það leiðir svo til sýknu eða sakfellis.
Slíkt mál yrði í öllum tilfellum til'efni
til áfrýjunar. Þannig er trúnaður for-
stöðumannsins ekki slikur að réttlætt
geti yfirheyrslur yfir blaðamönnum
og því síður að þeir verði skyldaðir
með dómi til að brjóta trúnað sinn
við heimildarmenn.
Rannsóknin yfirskin?
Þannig er krafa EJG notuð sem
yfirskin til að upplýsa aðra hluti, að
öllum líkindum einhverjar innanhús-
erjur hjá RLR. Á það skal einnig
bent að upplýsingar sem þessar, séu
þær frá einhverjum innan RLR
komnar, réttlæta heldur ekki þær
aðgerðir sem hér eru hafðar, til þess
eins að fletta ofan af því hver hefði
lekið þessum upplýsingum. Ekki er
séð nein sérstök ástæða til þess að
upplýsingar um játningu sem þessa
þurfi að fara leynt eða að nokkrum
hagsmunum sé ógnað með birtingu.
Siðareglur blaðamanna
og hagsmunir
almennings
Um. 2. í siðareglum blaða-
manna er þeim boðið að segja ekki til
heimildarmanna sinna án þeirra sam-
þykkis. Þeir hagsmunir, sem þarna
eru að baki, eru svo augljósir að ekki
ætti að vera þörf á að tíunda þá sér-
staklega. Nú er það auðvitað ljóst að
vitneskja sem blaðamenn komast
yfir í starfi sínu, sé þannig vaxin að
þeim verði gert skylt að gefa allar
upplýsingar, þ.m.t. um heimildar-
menn. Þess kunna hagsmunir al-
mennings og almannaöryggis að
krefjast. Slíku er ekki til að dreifa í
þessu tilefni. Þeir hagsmunir sem hér
kæmi til með að álíta að væru í húfi
eru þeir hvort agi innan RLR væri
ekki nægur til þess að tryggja að
enginn segði neitt frá neinu, nema
þeir sem sérstaklega væru til þess
skipaðir. Ég get ekki séð að með
þessu séu almannahagsmunir bornir
fyrir borð á neinn hátt.
Þáttur fjölmiðla
í tryggingu lýðrœðisins
Hins vegar eru þeir augljósu hags-
munir almennings að því að hafa til
sin upplýsingastreymi, ekki sízt þar
sem upplýsingar um störf stjórnvalda
eru trygging almennings fyrir réttum
stjórntökum og til styrktar lýðræðinu
í landinu og hemill á gjörræðislegar
ákvarðanir og athafnir handhafa
opinbers valds.
Mega blaðamenn
ekki tala við almenn-
ing?
Áður en ég skil við mál þetta vil ég
benda á það að háttvirtur rann-
sóknarlögreglustjóri fór út fyrir þá
kæru sem hann setti fram og
bendir til þess að verið sé að rannsaka
brot á 136. gr. hgl. Þetta gerði hann
þegar hann spyr Atla Steinarsson
hverjir hafi talað við slökkviliðsmenn
og íbúa i Kötlufelli 11, þegar sá
hörmulegi atburður gerðist sem varð
tilefni skrifanna sem þetta allt er af
sprottið. Hvaða hagsmunir lágu
þarna á bak við, eða varðar það
orðið við lög að blaðamenn snúi sér
til almennings og spyrji um atburði
sem hafa gerzt og menn kunna að
hafa verið vitni að?
Bréf rannsóknarlögreglustjóra ríkisins til Sakadóms:
Hallvarður Einvarðsson rannsóknarlögreglustjóri rikisins kvaddi blaðamenn Dag-
blaðsins til skýrslugerðar og krafðist síðan úrskurðar sakadóms.
— upplýsa hvort trúnaðarsamband hafi verið rof ið
með ólögmætum og refsiverðum hætti
Bréf Hallvarðs Einvarðssonar til
Sakadóms Reykjavíkur er svohljóð-
andi:
Með bréfi hrl. Árna Guðjónssonar,
dagsettu 31. f.m., f.h. Einars J. Gisla-
sonar, forstöðumanns Fíladelfíusafn-
aðarins, var þess krafizt, að fram færi
rannsókn á því, hvernig baksíðufrétt í
Dagblaöinu 31. f.m., merkt ÓV/ASt.
sem snerti trúnaðarsamband hans við
safnaðarbarn sitt, væri til orðin.
Þeir Atli Steinarsson, blaðamaður,
og Ómar Valdimarsson, fréttastjóri,
voru kvaddir til skýrslugjafar af þessu
tilefni 2. þ.m. hjá rannsóknarlögreglu
ríkisins, og neituðu þeir þá báðir að
svara tilteknum mikilvægum spurning-
um í þessu efni af ástæðum, sem þeir
tilgreina í skýrslum sínum. Vegna rann-
sóknar þessa máls, sem beinist að því
að upplýsa hvort fyrrgreint trúnaðar-
samband hafi verið rofið með ólög-
mætum og refsiverðum hætti, sbr. 136.
gr. laga nr. 19, 1940 hegningarlögin
og 32. gr. laga nr. 38, 1954, um réttindi
og skyldur starfsmanna ríkisins, er þess
krafizt með vísan til 1. mgr. 73. gr. laga
nr. 74, 1974, lög um meðferð opinberra
mála, að þeir Atli og Ómar verði
kvaddir fyrir sakadóm Reykjavíkur til
skýrslugjafar fyrir dómi um það
hvernig fyrrgreind frétt hefði til orðið
og hverjar væru heimildir þeirra fyrir
efni hennar.
Neiti þeir skýrslugjöf fyrir dómi um
framangreint efni'er þess krafizt, að
þeim verði með úrskurði sakadóms
Reykjavíkur lýst rétt og skylt að lögum
að bera um framangreint efni í þágu
rannsóknar þessa máls með vísan til 1.
mgr. 89. gr., sbr. 99. gr. laga nr. 74,
1974, sbr. og 131. gr. laganr. 85, 1936.
Hjálagt fylgja ljósrit skýrslna RLR í
máli þessu.
Blaðamenn Dagblaðsins, Atli Steinarsson og Ömar Valdimarsson fréttastjóri, mæta
hjá sakadómi. Með þeim á myndinni eru Bragi Sigurðsson blaðamaður DB og Skúli
Pálsson lögmaður blaðamannanna.
DB-mynd Einar Ólason.
HVER ER TILURÐ
FRÉTTARINNAR
0G HEIMILDIR?