Dagblaðið - 03.03.1981, Blaðsíða 11

II
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 3. MARZ 1981.
Halldór Halldórsson: „Fjölmiðill missir traust heimildarmanna sinna ef upp eru Refin
nöfn þeirra.”
„Með kröfu sinm
heggur rannsóknar-
lögreglustjórinn
að rótum f rjálsr-
ar fjölmiðlunar”
— segir Halldór Halldórsson f réttamaður
„Trúnaðarsamband blaða
manna og heimildar virt
— opnara samband lögreglu og blaða í Noregi en hér”
— segir Þorgrfmur Gestsson blaðamaður á Helgarpóstinum
starf lögreglunnar og dagblaða. Væri
það alls ekki fátítt að lögreglan nyti
stuðnings dagblaða til að koma á fram-
færi upplýsingum sem orðið gætu til
aðstoðar við lausn mála.
,,Sé gengið yfír mörk siðgæðis í
fréttaflutningi ér það gjarnan tekið til
meðferðar á ritstjórnum og um það
fjallað af hálfu siðanefndar blaða,”
sagði Þorgrímur Gestsson blaðamaður
að lokum.
-BS.
Þorgrímur Gestsson: „Grundvallar-
regla að ekki beri aö vikja frá trúnaðar-
sambandi blaðamanns og heimildar.”
DB-mynd Einar Ólason.
„Grundvallarskylda
að halda trúnað við
heimildarmann”
— sagði Stefán Jón Hafstein fréttamaður
„Trúnaðarsamband fréttamanns og
heimildarmanna var mikið rætt í
Blaðamannaskólanum í Noregi,” sagði
Þorgrímur Gestsson blaðamaður á
Helgarpóstinum í viðtali við DB.
„Það verður að teljast grundvallar-
regla að ekki beri að víkja frá trúnaðar-
sambandi blaðamanns og heimildar,”
sagði Þorgrímur.
„Sé blað eða blaðamaður dæmd til
að gefa upp heimild þá er það tekið til
athugunar. Fer þá eftir atvikum
hverju sinni hvernig við er brugðizt, ”
„Mér finnst t.d.engin ástæða til að
gefa upp góðar ábendingar lögreglu til
blaðamanns þar sem gott samstarf er
rikjandi,” sagði Þorgrímur. „Vera má
að þetta sjónarmið mitt mótist eitt-
hvað af því hversu lögreglan í Noregi er
miklu opnari í samskiptum við fjöl-
miðla en hér er almennast. ”
Hann kvað þar í landi ríkja gott sam-
Stefán Jón Hafstein: „. . . þar liggur
við heiður þeirra að rjúfa ekki þennan
trúnað.”
„Það er grundvallarskylda að halda
trúnaði við sinn heimildarmann, gefi
hann upplýsingar sem blaðamaður
ákveður að nota,” sagði Stefán Jón
Hafstein fréttamaður útvarpsins í við-
tali við DB, en auk starfsreynslu sem
fréttamaður nam hann fjölmiðlafræði
við enska skóla.
„Þetta er fyrst og fremst samvizku-
spurning fréttamanna og þar við liggur
heiður þeirra að rjúfa ekki- þennan
trúnað.”
Stefán Jón sagði að víða væru þó
dómstólar alls ekki sammála þessu
sjónarmiði.
-BS.
„Ég er almennt þeirrar skoðunar að
blaðamenn eða fréttamenn eigi ekki að
vera tæki i höndum yfírvalda,” sagði
Halldór Halldórsson fréttamaður hjá
Ríkisútvarpinu, sem auk margra ára
starfsreynslu hefur stundað framhalds-
nám í fjölmiðlafræðum við banda-
riskan háskóla.
„Eitt hlutverk fréttamanns er t.d. að
grafast fyrir um dómsmál, veita dóms-
málayfirvöldum og öðrum valdhöfum
aðhald. Þetta verk geta blaðamenn
ekki unnið ef yfirvöld geta krafið þá
sagna um heimildarmenn,” sagði Hall-
dór.
Hann sagði ennfremur: „Fjölmiðill
missir traust heimildarmanna sinna ef
upp eru gefin nöfn þeirra og um leið er
fjölmiðillinn orðinn ófær um að gegna
hlutverki sínu sem upplýsingamiðill.
Aðgangur að upplýsingum og nafn-
leynd heimildarmanns eru lykilatriði og
mér sýnist þetta mál einmitt snúast um
þetta prinsipp. Ef fréttamaður er
neyddur til að gefa upp nafn heimildar-
manns eða manna þá er hann orðinn
tæki í höndum yfirvalda,” sagði Hall-
dór.
„Það skiptir í sjálfu sér ekki höfuð-
máli hvort frétt DB er sem slík til
umræðu. Það sem skiptir máli er að
með kröfu sinni heggur rannsóknarlög-
reglustjóri rikisins að rótum frjálsrar
fjölmiðlunar.”
Halldór kvað trúnað við heimildar-
menn tryggðan í lögum margra landa
og sé hann meira að segja bundinn í
stjórnarskrá Svíþjóðar.
„Raunar ganga Svíar svo langt,”
sagði Halldór, „að embættismaður
sem óskar eftir nafni heimildarmanns
verður um leið brotlegur við lögin.”
Frá þessu kvað Halldór þó vera undan-
tekningar þegar um væri að ræða
öryggi ríkisins og annaðaf þeim toga.
„í mörgum ríkjum Bandarikjanna
eru til svokölluð „shield-laws” sem er
beinlínis ætlað að vernda fréttamenn
fyrir kröfum af þvi tagi sem um ræðir í
þessu máli. Ég fæ ekki betur séð en að
Rannsóknarlögregla ríkisins sé á ákaf-
lega hálum ís i þessu máli. Það liggur
ekki einu sinni fyrir að frétt DB hafi á
nokkurn hátt skaðað rannsókn
málsins. Þannig virðist þetta mál ekki
einu sinni fjalla um alvarlegan árekstur
dómgæzlunnar og frjálsrar fjölmiðl-
unar,” sagði Halldór.
„Við getum sagt sem svo að ef þær
fréttir leka út úr dómskerfinu, og þá á
ég ekkert sérstaklega við þetta mál
heldur almennt, gegn vilja yfirmanna þá
er það vandamál viðkomandi stofnana.
Það stríðir gegn starfi fréttamanna
að þeir taki þátt í því að leysa
„rekstrarvandamál” opinberrar stofn-
unar” sagði Halldór Halldórsson.
Hann bætti því við að þetta væri
röksemd sem gjarnan hefði verið höfð
uppi í hliðstæðum málum i Bandaríkj-
unum. \
„íslenzk löggjöf er óljós í þessu efni
en þó er rétt að benda á að samkvæmt
belgíska ábyrgðarkerfinu, sem prent-
lögin byggja á, er gert ráð fyrir nafn-
leynd. Nægir að vitna í greinargerð
frumvarpsins til laga um prentrétt frá
sínum tíma sem segir orðrétt:
„Ábýrgðarkerfi þessu er ætlað að slá
vörð um prentfrelsið með því að sporna
við eftirgrennslan yfirvalda um það
hverjir kunni að eiga hlutdeild í þvi sem
ritað er, að ná með skjótum og virkum
hætti til þess sem telst sekastur, og
síðan loks sérstaklega að vernda nafn-
leynd höfundar og heimildarmanns.”
Raunar má vitna til ítarlegrar greinar
eftir Ólaf Jóhannesson, þáverandi
lagaprófessor, þar sem hann tekur
undir mikilvægi nafnleyndar,” sagði
Halldór Halldórsson að lokum.
-BS.
Skúli Pálsson lögmaður, Bragi Sigurðsson blaðamaður, Hallvarður Einvarðsson rannsóknarlögreglustjóri og Ómar
Valdimarsson fréttastjóri. DB-mynd Einar Ólason.
„Fyrir trúnað við heimildarmenn sitja
blaðamenn í fangelsi hingað og þangað”
— segir Einar Karl Haraldsson ritstjóri
„Þetta er klassískt vandamál og við
vitum það af fréttum erlendis frá að sú
frumregla er virt af fréttamönnum að
þeir verndi sína heimildarmenn,” sagði
Einar Karl Haraldsson ritstjóri Þjóð-
viljans í viðtali við DB.
„Sé það mat fréttamanns að rétt sé
að birta frétt, sem hann telur sanna, þá
er heiður blaðamannsins í veði fyrir
ó
Einar Karl Haraldsson: „Við viljum
ekki afl stofnanaforstjórar ákveði
fréttaflutning blaðanna.”
trúnaðarsambandinu. Vegna þessarar
afstöðu eru blaðamenn að sitja í fang-
elsi hingað og þangað,” sagði Einar
Karl.
Hann kvað það svo matsatriði hverju
sfnni hvað gera skyldi við ákveðnár
einstakar fréttir. Þetta væri spurningin
um það hvenær og hvort rétt væri talið
að birta frétt, en fyrst frétt væri birt þá
væri það eðlilegt viðhorf að gefa ekki
upp heimildir.
„Við viljum ekki að stofnanafor-
stjórar ákveði fréttaflutning blaðanna.
Það geta komið upp tilvik varðandi
frétt þar sem sjónarmiðin vegast á í
'samvizku hvers og eins. Það er að mínu
mati stór spurning um það hvort birta
hefði átt fréttina sem varðaði trúnaðar-
samband sakfells manns og safnaðar-
forstjóra,” sagði Einar Karl Haralds-
son.
-BS.