Dagblaðið - 04.11.1981, Qupperneq 12

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1981
12
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjótfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoðarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Hallur Simonarson. Aðstoóarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Asgrimur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaöamonn: Anna Bjamason, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasr jn, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefáns-
dóttir, Elin Albertsdóttir, Franzisca Gunnarsdóttir, Inga Huld riókonardóttir, Jóhanna Práinsdóttir,
Kristján Már Unnarsson, Ulja K. Möller, Ólafur E. Friðriksson, Siguröur Sverrisson, VÍÖir Sigurðsson.
Ljósmyndir: Bjamleifur Bjamlerfsson, Einar ólason, Ragnar Th. Sigurðsson,
og Svoinn Þormóðsson.
Skrrfstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Auglýsingastjóri: Ingólfur P. Steins-
son. Dreifingarstjóri: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgreiösia, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur: Þverholti 11.
AðaUkni blaðsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagbiaðið hf., Siðumúla 12.
Myrtda- og plötugerð: Hilmir hf., Síöumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skorfunni 10.
Askriftarverð á mánuðl kr. 85,00. Verð í lausasölu kr. 6,00.
Marklaus málefni
Þingflokkur sjálfstæðismanna hefur
lýst andstöðu við, að fleiri en Flugleiðir
fái að stunda áætlunarflug til útlanda.
Þessi ályktun var borin Flugráði, þegar
það fjallaði um beiðni Arnarflugs um
flug til nokkurra borga Evrópu.
Eins og oftast, þegar á reynir, var þingflokkur sjálf-
stæðismanna andvígur frjálsri samkeppni og hlynntur
einokun, einkum þó þeirri einokun, sem rekin er á
kostnað skattgreiðenda. Um slík mál er mestur
einhugur í þingflokknum.
Tveir áratugir eru síðan þingflokkur
sjálfstæðismanna studdi frjálsa samkeppni, þegar
hann féllst á tillögur Gylfa Þ. Gíslasonar,
efnahagsráðherra í viðreisnarstjórninni. Síðan hefur
myrkrið aftur skollið á í flokknum.
Þingmenn Sjálfstæðisflokksins eru hlynntir Fram-
kvæmdastofnun ríkisins, svo framarlega sem þeir sitji
þar sjálfir og skammti gjafafé úr vösum skatt-
greiðenda. Þeir vilja veg ríkisins sem mestan svo að
skömmtunarstjórar hafí sem mest völd.
í ljósi hinna áþreifanlegu staðreynda er einkennilegt
að sjá mörg hundruð fulltrúa einróma láta hafa sig að
fíflum, landsfund eftir landsfund, með því að
samþykkja hástemmdar yfirlýsingar um frjálsa verzlun
og afnám einokunar.
Stefna Sjálfstæðisflokksins er marklaus í öllum
meginatriðum og hefur lengi verið svo. Samþykktir
nýafstaðins landsfundar eru enn eitt dæmið um
prump, sem þingflokkur sjálfstæðismanna mun ekki
taka hið minnsta mark á.
Þess vegna er broslegt að heyra bláeyga sakleysingja
kvarta um, að á landsfundi tali menn meira um menn
en málefni og að ágreiningurinn í flokknum sé meira
um menn en málefni, sem menn séu í stórum dráttum
sammála um.
Það er ósköp ódýrt að vera á landsfundi hjartanlega
sammála um ágæti einhverra málefna, sem þingmenn
flokksins taka svo ekki minnsta mark á, þegar þeir
hverfa aftur til síns sósíaliska raunveruleika.
Svo grunnmúruð er einokunar- og ríkisdýrkunin í
þingflokki sjálfstæðismanna, að hið lengsta, sem
Albert Guðmundsson getur gengið í uppreisn, er að
sitja hjá í Flugráði, þegar starfsmenn Flugleiða ákveða
þar framhald einokunar.
Marklaust Flugráð
Álgengasta tegund siðblindu hér á landi er sú trú
margra, að þeir megi vera dómarar í eigin sök. Séu þeir
gagnrýndir, hafa þeir uppi langt mál um efnisatriði, en
virðast ekki skilja hinar lýðræðislegu forsendur.
Dagblaðið benti nýlega á, að háttsettur embættis-
maður rannsóknarlögreglunnar tók að sér að úrskurða
í opinberu máli yfirmanns síns og undirmanna. í
svörum hans kom ekki fram neinn skilningur á hinu
raunverulega vandamáli.
Tveir starfsmenn Flugleiða greiddu um daginn at-
kvæði í Flugráði gegn veitingu flugleyfís til Arnar-
flugs. Annar þeirra hefur síðan sagt, að þeir hafi ekki
verið að gæta hagsmuna Flugleiða, heldur tekið efnis-
lega afstöðu.
í lýðræðisríkjum, öðrum en íslandi, kæmi ekki til
greina, að starfsmenn eins flugfélags séu settir í þann
vanda að greiða atkvæði um flugleyfi annars. Séu þeir
af tæknilegum ástæðum í slíkri valdastofnun, verða
þeir að víkja í atkvæðagreiðslu.
Enda hefur Steingrímur Hermannsson flugmála-
ráðherra réttilega lýst yfir, að ekkert mark sé takandi á
meðferð Flugráðs á þessu máli.
Offita kemur nokkuð við sögu f kjallaragrein Agnars Guðnasonar i dag.
Hvað er óhætt
að borða?
Formáli
Það gladdi mig nokkuð þegar ég
las í forystugrein eftir Jónas
Kristjánsson ritstjóra Dagblaðsins
„að næst á eftir landbúnaði er einna
leiðinlegast að fjalla um Flugleiðir”.
Það vita allir lesendur Dagblaðsins
hvaðaefni Jónasi er hugleiknast. Það
er vín og góður matur.
Ef enginn landbúnaður væri
stundaður þá væri hvorki til vín né
góður matur. Þannig að það er
mótsögn í þessari staðhæfingu
Jónasar, nema Jónasi leiðist í raun að
skrifa um vín og mat, hafi aftur á
móti meiri ánægju af að drekka
göfug vín og borða góðan mat.
Það mætti segja mér að Jónas
skrifi af mikilli þekkingu um vín, mat
og Flugleiðir, en um aðra þætti land-
búnaðarins ætti hann að skrifa sem
allra minnst.
Þetta sem hér að framan er
skrifað er formáli að kjallaragrein
um allt annað efni en Jónas ritstjóra
eða vín. Þetta varð að fylgja með.
Það sem mér er ofarlega í huga eru
þær umræður sem átt hafa sér stað
undanfarnar vikur um saltpéturinn
og hangikjötið. Eftirfarandi er sett á
blað í tilefni þeirra.
Dýrafitu-
kenningin
„Flýttu þér að borða það sem þér
finnst gott áður en það talið eitrað.”
í þeim löndum þar sem mikill
fjöldi manns er í sífelldri baráttu við
aukakílóin er tiltölulega auðvelt að
telja fólki trú um að hinn eða þessi
matur sé óhollur eða beinlínis
eitraður. Fyrir tæplega 30 árum kom
fram kenningin að neysla á dýrafitu
stuðlaði að aukningu hjarta- og
æðasjúkdóma. Þessi kenning hefur
orðið nokkuð lífseig. Ennþá er stór
hópur fólks sem álítur það lykilinn að
löngu og hamingjusömu lífi að
drekka jurtaolíu og neita sér um að
borða góðan mat eins og til dæmis
vel feitt hangikjöt.
Sumir hafa bent á að ef rekja ætti
orsakir fyrir aukningu dauðsfalla af
völdum æða- og hjartasjúkdóma
væri hægt að finna samhengi milli
fjölda sjónvarpstækja eða bíla og
aukinnar tíðni dauðsfalla af völdum
þessa sjúkdóma.
Við deyjum öli
einhvern tíma
Mjög fáir hafa andmælt þeirri
kenningu sem upphaflega var sett
fram um helstu orsakir fyrir æða- og
hjartasjúkdómum. Enda er
skiljanlegt, að menn séu varkárir í
dómum, þegar um heilsu fólks er að
ræða. Venjulega fyrirgefst það þótt
einhver haldi fram að hin eða þessi
fæðutegundin sé skaðleg heilsu fólks
þótt annað komi í ljós síðar. Fram-
leiðandi eða framleiðendur þessarar
fæðutegundar verða fyrir einhverju
Kjallarinn
Agnar Guðnason
fjárhagslegu tjóni en það vill gleym-
ast fljótt.
Flestir sem um þessi mál hafa
fjallað að undanförnu viðurkenna að
hvort étið er smjör eða smjörlíki
hefur ekki úrslita áhrif á langlífi
einstaklingsins. Við deyjum öll
einhverntíma, það er staðreynd, sem
ekki verður umflúin. Það er jafn-
framt staðreynd að við íslendingar
iifum lengur en allir aðrir. Meðal-
ævialdur kvenna hér á landi er 79.5
ár en karla 73.5 ár. Svona háum aldri
má eflaust þakka góðri heilsugæslu,
dugmiklum læknum og hjúkrunar-
fólki. Einnig mætti hugsa sér að mat-
aræðið ætti einhvern þátt í þessu
langlífi. Það má benda á í því sam-
bandi að við íslendingar höfum átt
og eigum heimsmet í mjólkur-
drykkju.
Einhliða túlkun
á niðurstöðum
Margar rannsóknir hafa verið
gerðar á mataræði á Vesturlöndum á
undanförnum 30 árum. Það hafa
verið gerðar samanburðartilraunir og
kannað hvaða áhrif mismunandi
mataræði hefur haft á heilsu fólks.
Það er nokkuð áberandi að niður-
stöður eru túlkaðar nokkuð einhliða.
Mjög fræg rannsókn hófst árið 1959
á tveim geðsjúkrahúsum í Finnlandi.
Sjúklingum var skipt í tvo hópa.
Annar hópurinn fékk venjulegan
finnskan mat en hinn jurtasmjörliki
og sojabaunaolíu en hvort tveggja
inniheldur fjölómettaða fitu. Eftir 6
ár hafði dauðsföllum af völdum
kransæðasjúkdóma fækkað mjög í
hópnum sem var á tilraunafæðunni.
Það voru nær helmingi fleiri tilfelli af
hjarta- og æðasjúkdómum í
hópnum sem hafði fengið venju-
legan fínnskan mat á tímabilinu.
Þannig voru niðurstöður þessarar til-
raunar túlkaðar. Það var sannleik-
anum samkvæmt. Þegar farið var að
spyrjast fyrir um tiðni dauðsfalla í
báðum hópum kom í Ijós að þar var
ekki raunhæfur munur milli hópa.
Geðsjúklingarnir sem ekki fengu
mettuðu fituna dóu bara úr ein-
hverjum öðrum sjúkdómum en al-
gengasta dánarorsökin var í hópnum
með venjulega matinn.
Finnsk könnun
Árið 1972 var hafinn mikill áróður
fyrir breyttu mataræði í N-Kirjála í
Finnlandi. Þar hafði um langt árabil
verið hæsta hlutfall dauðsfalla af
völdum æða- og hjartasjúkdóma sem
þekktist í heiminum. Veruleg breyt-
ing varð á neyslu í þessu héraði á
næstu fimm árum, reykingar
minnkuðu einnig nokkuð. Hjarta-
áföll minnkuðu meðal karla um 17%
og kvenna um 10%. Samtímis skeði
það í öðrum hlutum Finnlands, þar
sem enginn eða lítill áróður var
hafður frammi til breytingar á matar-
æði, að tíðni dauðsfalla af völdum
æða- og hjartasjúkdóma minnkaði
jafnmikið og jafnvel meira en í N-
Kirjála. Þrátt fyrir þessa staðreynd
var því haldið fram að dauðsföllum
hefði fækkað vegna þess að neysla á
mettaðri fitu hafði minnkað en aukist
á fjölómettaðri. Þessa kjallaragrein
hefi ég eingöngu skrifað í þeim til-
gangi að benda á hversu varasamt
það er þegar einhliða áróður er
hafður uppi fyrir einhverju sem ekki
er nægilega staðfest. Sjálfsagt er að
fara varlega þegar um heilsu fólks er
að ræða. Það hefur skort mikið á að
nægilega gott samstarf tækist milli
manneldisfræðinga, lækna og fram-
leiðenda matvæla. Þegar og ef kemur
i ljós að notuð eru efni í matvæla-
framleiðslu sem eru hættuleg heilsu
manna verður að bregðast fljótt við
og hætta notkun þeirra.
Agnar Guðnason
blaðafulltrúi
A „Sumir hafa bent á aö ef rekja ætti
orsakir fyrir aukningu dauösfalla af
völdum æða- og hjartasjúkdóma, væri hægt að
finna samhengi milli fjölda sjónvarpstækja eða
bíla og aukinnar tíðni dauðsfalla af völdum
þessara sjúkdóma.”