Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 07.10.1945, Blaðsíða 2

114
nokkurri einni grein annarri, en
meginið allgömul rit. Þó eru ba;k-
ur gamlá prestaskólans fyrir 1911,
geymdar allar í Landsbókasafni.
Þangað voru þær fluttar, þegar
g.áfnhúsið var réist, en skólinn átti
ékkert húsnæði fyrir þær. Bækur
laeknaskólans voru þá einnig flutt-
ár í Landsbókasafn, og allt fram
að 1940 gekk þangað mikið af bók-
úm og læknatímaritum, sem há-
skóþnn á. Þess vegna er Lands-
bókasafnið háskólabókasafn nr. I,
þótt lítið sé notað nú orðið af há-
skólans mpnnum, en safnið syðra
er háskólabókasafn nr. II.. Tví-
skiptingin er óheppileg, því að
engin leið er til að gera fullkomna
verkaskipting með þessum söfnum.
Verkaskipting safna í höfuð-
staðnpm er sú, að Bæjarbókasafn,
mpsta útlánssafnið, hefur hlutverk,
sem nær nákvæmlega að þeim
landamerkjum, þar sem hlutyerk
háskójasafnsins tekur við. En
Landsbókasafn hefur eiginlega
engin landamæri né hlutverkstak-
mörkuh til að miða sína stefnu við.
Af því er krafizt alls í öllu. Sér-
hver safnmáðuf hlýtur að gera sér
ljóst, að • efling Bæjarbókasafns-
ins er eitthver mikilvægasta at-
riðið í menntamálum höfuðstaðar.
Með þeirri efling hverfur einnig
skólakrakkaaðsókn af Lándsbóka-
safni og mikill hluti útlána. Eftir
vérður Landsbókasafn méð sama
hlutverk og Háskólabókasafn (nr.
II) hefur, auk „muséum“-hlut-
verks. Af þessarí orsök og möfgum
öðrum trúi ég því,. að í fylling
tímans hljóti vísindalegu söfnin
tvö að sameinast og það á svipað-
an hátt og Guðmundur Finnboga-
son landsbókavörður gerði ráð
fyrir. Þá verður háskólabókavörð-
ur einn af undirmönnum lands-
bókavarðarins, og. mætti margt
gera til sparnaðar eftir samsteyp-
una, en þó einkum til fullkomnun-
SUNNUDAGUR
ar íslenzkum bókakosti og notend-
um til verksparnaðar. Fylgi mitt
við þá hugsjón Guðmundar þarf
ég ekki mei.r að skýra að þessu
sinni.
— En þú gléymdir að sýna okk-
ur meira af bókageymslunum.
— Rétt er það. En ég ætla ekki
að bera fágæt rit Benedikts gamla
á hræsibrekku fyrir alla. Hann er
skuggbrýnn og ekki þjóstlaus eft-
ir munnsvip að dæma, þegar þú
géngur fyrsta sihni í rökkrið inn
fyrir járnhurðina að helgidómi
hans. Eirmynd hans kemur þar
ellidökk og ljóslifandi móti þér út
úr hvítum stapa og varðar alla
vegu milli lofthárra bókaskápanna.
En ef þú tekur haglegá bundna
bók, ef til vill prentaða á Hólum,
1 Hrappsey eða Skálholti, og hand-
leikur hana með þeim kenndum,
sem opna okkur skilning og hlýju
til fortíðarinnar, þá finnst manni
eins og hýrni yfir smágeru hrubk-
unum í eirsvip Behedikts.
Þessar bækur allar gaf dr. Bene-
dikt Þórarinsson kaupmaður há-
skólarium eftir sig. Þær má ekki
lána út úr húsakynnum skólans og
einungis með skilyrðum út úr
þeim lestrarsal, þar sem mestöll
notkun háskólasafns á fram að
fara, og jafnan þarf Benedikt að
fá sérhverja sína bók inn fyrir
járnhurðina að kvöldi, þó að vel
•megi aðrár bækur standa um næt-
ur við sæti notenda sinna í lestr-
arsalnum. Það varð Benedikt ævi-
langt starf að safna þessum ritum
og búa um til varðveizlu, og gera
fáir betur. Þarna er þorri þess,
sem út kom á íslándi um daga
hans, stórmerkt safn eldri rita,
þó'tt eigi sé fyrirferðarmikið, og
allniikið af verðmætum bókum er-
lendum, sérstaklega um ísland og
Norðurlönd.
Til hversdagsnotkunar og útlána
til þeirra, sem við háskólann
starfa, þarf aðalsafnið að ei£nast
allar íslenzkar bækur, sem mikið
eru notaðar, og fá þær bundnar,
sv.o að Benediktsbækur þurfi ekiý,
að slitna. Og nú er aðalsafnið áð
vaxa óðflu'ga í átt til þess tak-
takmarks.
Aðrar nýjungar í bókageymslún-
um eru upphaf verkfræðideildar,
sem nær ekki í fyrirsjáanlegri
framtíð yfir annað en nauðsynleg-
ar, handbækúr og námsbækur, —
tækni höfuðstaðarins verður ef-
laust að styðjast við Landsbóþá-
safn, — og nokkru meiri vísir, sem
kominn er að náttúrufræðilegu
bókasafni. Bækur Vísindafélags
íslendinga éru geymdar í sérstök-
um skápum í safninu og eru megt
náttúrufræðilegar. Þegar náttúru-
fræðikennsla verður tekin upp við
háskólann, fellur sú skylda á safn-
ið að halda sþjaldskrá um allar
bækur, sem eru 1 notkun atvinnu-
deildar háskólans og annarra nátt-
úrufræðilegra stofriana. Að minu
áliti hljóta allar bækur, sem þær
stófnanir og atvinnudeild eiga að
vera frá þeirri stundu eign hins
sameiginlega bókasafns, eins og
bækur guðfræðideildar, heimspeki
deildar, lagadeildar og læknadeild
ar urðu sameign frá 1. okt. 1940.
En í framkvæmd hefur hver deild
og stofnun þá óskoraðán notk-
unarrétt (lánsrétt án tímatak-
marks) til hverrar bókar, sem hún
hefur aflað, auk jafnréttistilkalls
til allra bóka hins almenna háskóla-
safns. Með þessu móti og engu
öðru var hægt að skapa Háskóla-
bókasafn Íslands, þegar það reis
í núverandi mynd, 1. okt. 1940,
og með þessu móti einu er reyn-
andi að láta það fylgjast með í
hinni hröðu útþennslu skólans.
Kostir erlendra „laboratorium“-
safna og almenns fræðibókasafns
eru vissulega auðfengnari með
samvinnu en sundrun.