Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Page 66

66
KRISTÍN BRAGADÓTTIR
nýrómantíkinni að vinna sér fylgi á íslandi. Raunsæisstefnan
auðgaði einkum prósabókmenntirnar, en náði ekki að ýta róman-
tíkinni algjörlega til hliðar.
Þegar síðar nýrómantíkin kemur til sögunnar, verður einnig
hún með nokkuð öðrum hætti hér en úti í Evrópu, þar sem
þunglyndi og „dekadens“ markaði stefnunni spor. Þessa gætti ekki
hér, vegna þess að í fyrsta sinn um langan tíma eygðu menn betra
mannlíf á íslandi. Hér var vaxandi atliafnasemi og uppbygging.
Hvarvetna blöstu verkefni við, og hefur það verið mönnum
hvatning, en ekki ástæða til vonleysis. Hér ríkti mikil bjartsýni og
framfaratrú á þessum tíma, einnig ættjarðarást og þjóðernis-
hyggja.
Nýrómantíkin var að ýmsu frábrugðin eldri rómantíkinni, var
miklu þunglyndislegri stefna, og vildu skáldin lyfta hversdagslíf-
inu upp úr hinu venjubundna. Hin eldri var alhliða vakningaralda
í menningarlegum efnum með afturhvarf til fyrri gilda. Segja má,
að nýrómantíkin hafi verið andsvar við raunsæisstefnunni og var
oft kölluð flótti frá raunveruleikanum af raunsæismönnum. Þeir
sem aðhylltust hina nýju stefnu kölluðu hana hins vegar lausn frá
hversdagsleikanum, og sumir hafa haldið því fram, að nýróman-
tíkin haíl orðið hvort tveggja í senn, athvarf draumlyndra, einför-
ulla persónuleika og manna með uppreisnaranda.
Jarðvegurinn var að mörgu leyti ákjósanlegur fyrir útgáfu
alhliða menningartímarita fyrir Islendinga. Fólk þyrsti í fróðleik,
og sýnir útbreiðsla Snnnanfara og annarra tímarita frá sama
tímaskeiði, að þau hafa fengið hljómgrunn í öllum landshlutum og
ekki síður til sveita en á þéttbýlli stöðum. Þó má sjá, að umboðs-
menn blaðanna hafa verið misáhugasamir við að dreifa blöðunum
og eins að innheimta áskriftargjöldin.
Lestrarfélög höfðu verið stofnuð víða á landinu og voru mörg
hver orðin föst í sessi á síðasta áratug 19. aldar. Enginn vafi leikur
á, að þau hafa verið mikill hvati á lestur fólks í landinu og mikilvæg
hjálp í þekkingar- og afþreyingarleit þess.
Sunnanfari sér dagsins ljós
Sunnanfari kom fyrst út í júlí 1891. Það var mánaðarblað og kom
út sem 8 síðna blað í fjögurra blaða broti. Markmiðið var að hafa
blaðið sem fjölbreytilegast, en varast átti að gera það pólitískt. Það
átti að verða vettvangur fyrir umræður um landsins gagn og