Vísbending - 15.02.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
Hlutföll þessara gjaldmiðla í einni
SDR einingu breytast nokkuð eftir
innbyrðis gengi þeirra.
SDR er notaður sem gjaldmiðill af Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum, seðlabönk-
um margra landa og í almennum
lánaviðskiptum á alþjóðamarkaði.
Þetta er hreinn bókhaldsgjaldmiðill
sem ekki er til í formi seðla eða
myntar. Stærsti kosturinn við þennan
gjaldmiðil sem viðmiðun fyrir inn-
lendar lántökur er, að þar sem hann
er samnefnari fleiri gjaldmiðla, jafnar
hann út gengissveiflur einstakra
gjaldmiðla, sem stundum geta orðið
miklar. Gengi SDR er skráð á
hverjum degi og er að finna í daglegri
gengisskráningu Seðlabanka Is-
lands. Gengi SDR er reiknað í Wash-
ington, þar sem klukkan er 4-5 tím-
um á eftir klukkunni á íslandi og er
það því ekki birt hér fyrr en daginn
eftir."
Ávöxtun háö raungengi
Ef að líkum lætur mun raunveruleg
ávöxtun SDR-bréfanna ráðast að
miklu leyti af breytingum gengis -
þ.e. af breytingum á gengi krónunnar
gagnvart SDR fremur en innbyrðis
gengisbreytingum erlendra gjald-
miðla þar sem SDR-karfan verndar
gegn síðarnefndu breytingunum. Til
að taka mjög einfalt dæmi um ávöxt-
un á gengistryggðu bréfunum mætti
hugsa sér að verðbólga í útlöndum
væri 5% og verðbólga hér á landi
(hækkun lánskjaravísitölu) 5% og að
gengi krónunnar breyttist ekkert
gagnvart SDR. Ávöxtun bréfanna
yrði þá 9% og raunávöxtun (1,09/
1,05) = 1,038 eða 3,8%. Ef verð-
bólga í útiöndum væri 5% á ári og
verðbólgan innanlands 10% og verð
á erlendum gjaldeyri hækkaði um
(1,10/1,05) = 1,0476 eða 4,76% til
að jafna muninn á innlendri og
erlendri verðbólgu (kaupmáttar-
jöfnuður gjaldmiðla) þá yrði ávöxtun
bréfanna á einu ári (1,09x1,0476) =
1,1419 eða 14,19% og raunávöxtun
því (1,1419/1,10) = 1,038 eða 3,8%
eins og fyrr. Raunávöxtun bréfanna
ræðst því af verðbólgu í útlöndum ef
gengi krónunnar (verð á erlendum
gjaldeyri) breytist jafnan nákvæm-
lega til að jafna mun á innlendri og
erlendri verðbólgu. Að þessu leyti
kynni að reynast eigendum bréfanna
neikvætt að þau bera fasta vexti óháð
þvi hvernig verðbólga og vextir í
útlöndum breytast. Auk þess verður
að taka skýrt fram að gengi krón-
unnar hefur undanfarin ár ekki breyst
til að jafna muninn á verðbólgu heima
og í útlöndum. Raungengi hefur
verið hátt (verð á erlendum gjaldeyri
lágt) þegar vel hefur árað en lágt
(verð á erlendum gjaldeyri hátt)
þegar útflutningstekjur hafa lækkað.
Auk þess hefur raungengi sveiflast
nokkuð í báðar áttir innan árs (dæmi
1983) án þess um mikla breytingu
sé að ræða sé litið á meðaltal nokk-
urra mánaða.
Óhætt mun því að segja að raun-
veruleg ávöxtun SDR-bréfanna muni
ákvarðast af verðbólgu í útlöndum og
raungengi íslensku krónunnar sem
á liðnum árum hefur að nokkru ráðist
af árferði.
SDR-bréf frá febrúar 1979
Það er afar ólíklegt að framvinda
efnahagsmála á árunum 1984 til
1989 verði sambærileg við reynsl-
unafrá árunum 1979 til 1984. Síðar-
nefnda tímabilið hófst með 2,5-
földunolíuverðs og kom ílokáratugs
mikilla sviptivinda í efnahagsmálum,
verðbólgu og atvinnuleysis. Það er
þó ómaksins vert að bera saman
SDR-bréf og lánskjaravísitölubréf
frá febrúar 1979 til febrúar 1984. Eins
og fyrr segir er afar ósennilegt að
draga megi nokkra ályktun varðandi
árin 1984 til 1989 af samanburði
flokkanna á síðustu fimm árum.
Samanburðurinn sýnir að á síðasta
ári hefðu gengistryggð og verð-
tryggð skuldabréf gefið svipaða
ávöxtun að meðaltali en eins og við
er að búast fer niðurstaða saman-
burðarins mjög eftir því hvaða tímabil
er valið. Einnig er vert að benda á hve
ávöxtun gengistryggðra bréfa er háð
raunverði erlends gjaldeyris.
Tímabilið 1984 til 1989
En hvaða ályktanir er þá hægt að
draga varðandi samanburð á 1. fl.
verðtryggðra spariskírteina 1984 og
1. fl. gengistryggðra spariskírteina
1984? Gerum í fyrstu ráð fyrir að
raungengi haldist alveg óbreytt til 6.
febrúar 1989. Þá mætti verðbólgan í
útlöndum ekki verða meiri en 3,73%
á ári að meðaltali ((1,09/X) = 1,0508,
X = 1,0373) til að SDR-bréfin gæfu
sömu raunávöxtun og 1. fl. verð-
tryggðra spariskírteina 1984. Til að
sýna annað dæmi mætti gera ráð fyrir
að verðbólga í útlöndum verði 6% á
ári að meðaltali á þessu fimm ára
tímabili. Raunávöxtun SDR-bréf-
anna yrði þá (1,09/1,06) = 1,0283
eða 2,83%. Til að bréfin gæfu sömu
raunávöxtun og 1. fl. verðtryggðra
spariskírteina 1984 yrði því raunverð
á erlendum gjaldeyri að hækka
(raungengi að lækka) um (1,0508/
1,0283) = 1,0219 eða 2,19% ááriað
meðaltali.
Af þessu má ráða að gengistryggðu
bréfin séu nokkru áhættusamari en
verðtryggðu spariskírteinin. Einnig
er á það að líta að markaður fyrir
verðtryggð spariskírteini er góður og
skírteinin oftast seljanleg með
stuttum fyrirvara. En gengistryggðu
skírteinin bera allháa vexti (9%) og
það er engan veginn óhugsandi að
þau gætu orðið arðsamari en hefð-
bundin verðtryggð skírteini. Þá
verður að vona að brátt myndist mark-
aður fyrir gengistryggð skírteini rétt
eins og fyrir þau verðtryggðu. Það er
því ekki ólíklegt að kaupendur spari-
skírteina festi fé sitt í gengis-
tryggðum bréfum að hluta í þeirri von
að þau gefi góðan arð. Eftir að mark-
aður fyrir þessi bréf hefur myndast
ætti einnig flótti frá krónunni vegna
ótta við gengisfellingar að heyra sög-
unni til.
Vísitala raunverðs erlends gjaldeyris
Raunverð erlends gjaldeyris er reiknaö eftir meðalgengi allra myntanna í íslensku mynt-
körfunni og síðan er leiðrétt vegna breytinga neysluvöruverðs í helstu iðnríkjum og
vegna breytinga lánskjaravísitölu á tímabilinu. Myndin sýnir því meðalverð á erlendum
gjaldeyri í samanburði við verð á hinum ýmsu liðum lánskjaravísitölu. Munurinn áþessari
mynd og myndinni á bls. 1 er 1) vaxtamunurinn milli gengis- og verðtryggðra skuldabréfa
(1,09/1,0508) og 2) mismunandi gengisvog (SDR-vog og meðaltal landa- og myntvogar).