Vísbending - 23.05.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
Ríkisvíxlar___________________________________
Marka spor í sögu innlends fjármagnsmarkaðs
Fyrstu útboö virðast gefa góöa
raun
Fyrsta útboð ríkisvíxla hér á landi
var eins og kunnugt er í marsmánuði
sl. og var greint frá því í Vísbendingu
28. mars. Annað og þriðja útboð voru
haldin um miðjan apríl og miðjan maí
og þar sem gögn liggja nú fyrir um
niðurstöður þriggja útboða er tími til
kominn að raða þeim saman og tengja
þær öðrum hagstærðum. Fyrirhugað
er að halda áfram útboði ríkisvíxla,
einu sinni í mánuði, að minnsta kosti
fyrst um sinn - enda vart mánuður í
gjalddaga fyrstu víxlanna.
I töflunni eru sýndar tölur frá fyrstu
þremur útboðunum.
Athyglisvert er að dreifing tilboðs-
fjárhæða fer minnkandi. Þannig er
ávöxtun m.v. lægsta tilboð sem
tekið var hverju sinni mjög sivpuð,
þ.e. réttum27%. En þeir sem bjóða
eru greinilega að fikra sig nær þeirri
fjárhæð og hækkaöi ávöxtun m.v.
hæsta tilboð sem tekið var einkum
á milli apríl- og maíútboðs. Sú há-
marksávöxtun sem ríkið er tilbúið til
að greiða hverju sinni hlýtur þó að
mótast að verulegu leyti af þeirri
verðbólgu sem reiknað er með
næstu þrjá mánuðina. Víxilvöxtun-
um mætti ef til vill skipta í grunn-
vexti, verðbótaþátt og áhættuþátt.
Áhættuþátturinn er eingöngu vegna
óvissu í þeim verðbólguspám sem
notast er við þegar tilboð eru reikn-
uð.
Vísa veginn
Segja má að útboð ríkisvíxla á
frjálsum markaði vísi veginn að nokkru
leyti á innlendum fjármagnsmarkaði
þar sem vfxilvextirnir ráðast af fram-
boði og eftirspurn. Þessi markaður er
því mikils virði við uppbyggingu inn-
lends peningamarkaðs, þótt lítill sé.
Ríkið hefur nú tekið að láni tæpar 70
milljónir með sölu ríkisvíxla, en eins og
fyrr segir hefjast endurgreiðslur í
næsta mánuði. Nettóaukning á lán-
tökum á þessum markaði ræðst af því
hvort hærri fjárhæðir verða í boði í
næstu útboðum.
Svo virðist sem ríkið muni greiða um
9% raunvexti af víxlunum í fyrsta
útboðinu en vextir á ríkisskuldabrefum
eru nú 5,08%, eins og kunrrugt er, og
binditíminn þrjú ár. Augljóslega er því
um verulega vaxtahækkun að ræða. í
fljótu bragði virðist sem sala ríkisvíxla
spenni upp vexti og dragi þannig úr
getu annarra til lánsfjáröflunar. En
tæplega 70 milljónir króna eru svo lítil
fjárhæð að engan veginn er hægt að
segja að ríkið „sogi“ til sín fjármagn
þrátt fyrir háa vexti. Hver sem er hefur
aðgang að verðbréfamarkaði og vext-
irnir þar eru á bilinu 6 til 14% umfram
verðbreytingar og fer eftir skuldar-
anum og lánstíma hvar á þessu bili
hver lendir. Og enginn er knúinn til að
taka lán með þessum kjörum ef hann
treystir sér ekki til að standa undir vöxt-
unum. Ekki verður því séð að útboð
ríkisvíxla hafi valdið neinu tjóni. Þvert
á móti er mikils virði að halda lífi f
þessum vísi að frjálsum markaði sem
þarna hefur myndast.
Aukinn innlendur sparnaður
Stjórnvöld ættu að fhuga hvort ekki
væri hyggilegra að taka upp svipað
fyrirkomulag við sölu spariskírteina (
stað þeirrar aðferðar sem fram til
þessa hefur verið beitt. Samkvæmt
tölum frá sfðustu árum hafa verið
greiddir vextir af erlendum lánum sem
svara til allt að 15-20% umfram breyt-
ingar lánskjaravísitölu (sem dæmi má
nefna að lán tekið í janúar 1980 í doll-
urum á '/2% vöxtum yfir „prime“ hafði
til ársloka í fyrra borið ársvexti sem
samsvöruðu 19% ársvöxtum umfram
lánskjaravísitölu). Frjálsir vextir á
spariskírteinum ríkissjóðs kynnu að
valda nokkurri vaxtahækkun í fyrstu.
En ávinningurinn væri margfaldur.
Sparnaður ykist og þar með drægi úr
eyðslu og gjaldeyrisnotkun. Háar fjár-
hæðir sem nú renna til vaxtagreiðslna
til útlendinga (og eru í raun þóknun fyrir
þá þjónustu að lána okkur peninga)
rynnu í vasa innlendra sparifjáreig-
enda. Innlendur peningamarkaður
efldist, en sú skoðun á nú loks vaxandi
fylgi að fagna að öflugur innlendur pen-
ingamarkaður sé ein af meginforsend-
um fyrir efnahagslegu jafnvægi í land-
inu.
Veröbólgan
í töflu 1 eru sýndir nafnvextir (reikn-
aðir eftir á) víxlanna í fyrstu þremur út-
boðum ríkisvíxla. Raunveruleg ávöxt-
un ræðst þó að sjálfsögðu af verð-
breytingum sem hér miðast við láns-
kjaravísitölu þar sem óheimilt er að
miða fjárskuldbindingar við aðrar vísi-
tölur. Lykilatriði er að víxlarnir eru að-
eins gefnir út til þriggja mánaða vegna
þess að óvissan um verðbreytingar
eykst mjög eftir því sem lánstíminn
lengist eins og nánar er rakið hér á
eftir.
I töflu 2 er reynt að gera grein fyrir
áhrifum á ávöxtun af óvissu í verðlags-
málum. Sýnd eru dæmi um 5%
óvæntar hækkanir á verði erlends
gjaldeyris og á kauptöxtum. Vegna
þess að vísitöluáhrifin af slíkum breyt-
ingum gætu verið mismunandi eftir því
Tafla 2. Áhrifa lánskjaravísi-
tölu íjúní af 5% hækkun er-
lends gjaldeyris eða launa-
taxta í apríl, maí eða júní
5% hækkun erlends 5% hækkun
Mánuður gjaldeyris launataxta
apríl 0,64 0,96
maí 0,09 0,26
Júní - -
Tölumar I töllunni sýna hækkun á láns-
kjaravlsitölu i júní i prósentum umlram
þá vísitölu sem gilt hefdi án hækkunar.
Tafla 1. Útboð ríkisvíxla I mars, aprítog maí
mars apríl maí
Dags. útboðs .......................... 15. 13. 11.
Útboðsfjárhæð, m.kr 30 30 30
Seldir víxlar, m.kr., nafnvirði 19,0 28,5 26,0
söluverð 17,943 26,902 24,500
Hæsta tilboð sem tekið var1), kr 475.400 475.000 236.500
Lægsta tilboð sem tekið var, kr 470.900 470.900 235.500
Ávöxtun m.v. hæsta tilboð sem tekið var, % . 22,361 22,774 24,863
Ávöxtun m.v. lægsta tilboð sem tekið var, % . 27,106 27,106 26,998
Meðalávöxtun, % 25,72 25,97 25,95
1) Hver víxill er að Ijárhæð kr. 50 þús. I fyrstu tveimur útboðum voru 10 víxlar í einu
setti, en fimm vixlar i maíútboðinu. Lágmarksfjárhæð sem hægt var að bjóða í
var því kr. 250 þús. í maí, en kr. 500 þús. i fyrri skipin.