Vísbending - 23.05.1984, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
á hvaöa tíma breytingarnar verða er
dæmiö miöaö við fyrsta útboö ríkis-
víxlaogtímabiliðmarstiljúní 1984.
Ef miðað er við að útboð sé um
miðjan mánuð má segja að lánskjara-
vísitala næsta mánaðar sé þegar
kunn, þótt hún sé ekki auglýst fyrr en
um 20. hvers mánaðar. Stafar þetta af
þvi að lánskjaravísitala í mánuði t + 1
er reiknuð eftir framfærsluvísitölu og
byggingarvísitölu í mánuði t. Fram-
færsluvísitalan ræðst af verðlagi í
fyrstu viku mánaðarins en byggingar-
vísitalan er reiknuð um miðjan mánuð.
Við útboð í mars er því marsvísitalan
að sjálfsögðu þekkt og aprílvísitalan
að mestu líka þar sem verðupptökur
hafa þegar farið fram þegar tilboðum er
skilað.
Það eru því aðeins ófyrirséðar
gengis- eða launabreytingar (eða áhrif
vegna breytinga á niðurgreiðslum) á
tímabilinu frá miðjum mars fram yfir
fyrstu vikuna í maí sem valda óvissu í
raunávöxtun í marsútboði rikisvíxl-
anna. Breytingar eftir þetta tímabil
fram að gjalddaga víxlanna um miðjan
júní náekki inn í júnígildi lánskjaravísi-
tölunnar. Og eins og taflan sýnir veldur
5% óvænt breyting á verði erlends
gjaldeyris eða á launum ekki verulegri
röskun á lánskjaravísitölu á þessum
tíma. Áhrif af breyttum niðurgreiðslum
eða sams konar „beinum" ráðstöfun-
um vega öllu þyngra. Sem dæmi má
taka áhrifin af efnahagsfrumvarpi ríkis-
stjórnarinnar í maí 1984 en reiknað er
með um 1,3% hækkun á framfærslu-
vísitölu vegna aðgerða sem felast í
frumvarpinu, aðallega vegna minni
niðurgreiðslna. Þessi hækkun á fram-
færsluvísitölu kemur þó ekki fram fyrr
en í júní og hefur þar með ekki áhrif á
lánskjaravísitölu fyrr en í júlí.
Áhrif á raunávöxtun
Hér er gert ráð fyrir að lánskjaravísi-
tala fyrir júni 1984 verði 885 (en hún
hefur ekki verið birt þegar þetta er
skrifað). Hækkun vísitölunnar frá mars
til júní yrði því (885/854) = 1,03630
eða 15,33% m.v-. heilt ár. Tafla 3 sýnir
áhrifin á raunávöxtun víxlanna í mars-
útboðinu af óvæntum 5% hækkunum
launa eða erlends gjaldeyris í apríl eða
í maí.
( töflunni er miðað við meðalnafn-
ávöxtun víxlanna, 25,72%, og
(1,2572/1,1533) = 1,0901 eða9,01%
án óvæntra hækkana. Ef 5% launa-
hækkun hefði orðið óvænt i apríl og
Tafla 3. Áhrifá raunávöxtun
af 5% hækkun erlends gjald-
eyris eða launa í apríl eða maí
5% hækkun
erlends 5% hækkun
Mánuður gjaldeyris kauptaxta
april 6,26 4,92
maí 8,62 7,88
júní 9,01 9,01
náð mælingum framfærslu- og bygg-
ingarvísitalna í þeim mánuði hefði sú
hækkun lækkað raunávöxtun sam-
kvæmt töflunni í 4,92% úr 9,01 %, svo
að dæmi sé tekið um hvernig lesa ber
úr tölunum í töflunni.
Raunávöxtun ríkisvíxlanna
í töflu 4 er sýndur framreikningur láns-
kjaravísitölu mánuðina júní, júlí og
ágúst í sumar. í framreikningnum er
tekið tillit til hækkana á framfærsluvísi-
tölu sem urðu við niðurfellingu á niður-
greiðslum 11. maí s.l. og til annarra
hækkana sem hugsanlega verða
vegna efnahagsráðstafana ríkisstjórn-
arinnar samkvæmt frumvarpi sem
liggur fyrir Alþingi þegar þetta er
skrifað.
Hins vegar er ekki tekið tillit til hækk-
ana á verði landbúnaðarvara sem
gætu orðið vegna hækkunar á verð-
lagsgrundvelli landbúnaðan/ara, en
nýr grundvöllur verður reiknaður í júní.
Þá er tekið tillit til umsaminna laun-
ahækkana, 2%, sem verða 1. júní n.k.,
en ekki reiknað með neinum breyt-
ingum á gengi á þeim tíma sem áælt-
unin nærtil.
Eftir þessum áætlunum um láns-
kjaravísitölu er hægt að reikna raun-
vexti á ríkisvixlum í útboðunum í mars,
apríl og maí. I töflunni er miðað við
meðalávöxtun víxlanna í hverju útboði
(vextir reiknaðir eftir á). í Ijós kemur að
raunávöxtun ríkisvíxlanna er talsvert
næm fyrir verðlagsbreytingum og
leikur hún á bilinu 5 til 9% á ári eftir
þeim tölum sem fram koma í töflunni.
Áhætta vegna óvissu í
verðlagsspám
Raunávöxtun virðist því talsvert
næm fyrir verðlagsbreytingum sem ill-
mögulegt er að sjá fyrir við útboð víxl-
anna jafnvel þótt lánstíminn sé ekki
nema þrír mánuðir. Þegar hefur verið
rætt um áhrif gengisbreytinga og
launabreytinga. Ekki er þó síður
ástæða til að gefa gaum að svokölluð-
um beinum áhrifum á framfærsluvísir
tölu, til dæmis vegna breytinga á niður-
greiðslum eða annarra ráðstafana af
svipuöu tagi. Raunávöxtun vixlanna
frá í apríl gæti orðið að meðaltali sam-
kvæmt tölunum í töflunni á milli 5 og
6% og er lækkunin frá ávöxtun mars-
víxlanna að mestu leyti vegna niður-
fellingar niðurgreiðslanna í maí og
hækkananna sem felast í efnahags-
ráðstöfunum ríkisstjórnarinnar í
þessum mánuði. Eins og fyrr segir
eru áhrif af hækkunum á landbúnaðar-
vörum í júní enn ekki kunn. Launa-
hækkanirnar 1. júní sem einnig hafa
áhrif voru hins vegar þekktar þegar til-
boðin voru gerð í víxlana.
Framreikninga af þessu tagi verður
að taka með fyrirvara eins og jafnan
þegar um spár er að ræða. En tölurnar
nægja til þess að gefa til kynna að
raunávöxtun ríkisvíxlanna er háð
nokkurri óvissu vegna verðlags-
spánna. Þess vegna er ekki úr vegi að
skipta raunávöxtun víxlanna í 6 til 7%
grunnvexti auk áhættuþáttar sem
getur bæði hækkað og lækkað raun-
ávöxtunina. Áhættuþátturinn ræðst
aðallega af verðlagsbreytingum og
þess vegna er eðlilegt að meðalvextir
ríkisvíxlanna, sem eru óverðtryggðir,
séu nokkru hærri en vextir á verð-
tryggðum fjárskuldbindingum.
Tafla 4. Ávöxtun ríkisvíxla í útboðum í mars til maí
mars
Lánskjaravísitala ............ 854
-áætlun ..................
Breytingar l-vís. næstu 3
mán. m.v. heilt ár, % .... 15,33
Nafnávöxtun m.v. meðal-
tal, % ...................... 25,72
Raunávöxtun, % ............... 9,01
apríl maí júní júli ágúst
865 879
885 904 913
19,3 16,4
25,97 25,95
5,6 8,2