Vísbending - 18.07.1984, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
Verðbólga í Bandaríkjunum
Hver eru áhrifin á greiðslubyröi skuldugra ríkja?
Fjármagnsmarkaður án
verðbindingar
Verðbólga í Bandaríkjunum er um
þessarmundirlág, aðeins4-5%. Þó er
talið að verðbólga muni aukast á næst-
unni, jafnvel síðar á þessu ári. Því er
ekki óeðlilegt að sú spurning vakni,
hver áhrifin af aukinni verðbólgu í
Bandaríkjunum yrðu á skuldir og
greiðslubyrði skuldugra ríkja.
Verðbólgan getur að einhverju leyti
rýrt raunvirði skuldanna. Þar sem bæði
eignir og skuldir stærstu banka eru í
dollurum hefði aukin verðbólga í
Bandaríkjunum að líkindum ekki mikil
áhrif á afkomu bankanna sjálfra. Sama
gildir ekki um sparifjáreigendur sem
eiga fé í bönkunum ef vextir hækka
minna en verðbólga. Flest stóru löndin
sem lánað hafa fé til skuldugra þjóða
búa ekki við verðbindingu á fjármagns-
markaði. Ekki leikur því vafi á því að
miklir fjármunir flyttust til ef verðbólga í
umheiminum færi snögglega vaxandi.
Jafnvel þótt vextir hækkuðu eitthvað
eru almennar fjárskuldbindingar ekki
verðtryggðar. Ellilífeyrir og ýmsar
tryggingabætur eru ekki verðtryggðar,
spariskírteini ríkissjóðs eru óverð-
tryggð í flestum löndum, o.s.frv. Ef
vextir hækkuöu til jafns við verðbólgu
þannig að raunvextir héldust áfram
svipaðir hefði þó aukin verðbólga
hugsanlega ekki mikil áhrif á hag spari-
fjáreigenda. En að hve miklu leyti gæti
aukin verðbólga rýrt erlendar skuldir
skuldugu þjóðanna?
Raunvirði endurgreiðslna flyst
fram.
Ljóst er að vaxandi verðbólga hefði
aðallega áhrif á gamlar skuldir - þær
skuldir sem nú þegar eru til. Hækkandi
vextir gætu gert þeim sem taka þurfa
ný lán mjög erfitt fyrir vegna aukinna
vaxtagreiðslna. Háir nafnvextir hafa
þau áhrif að endurgreiöslur skuldanna
flytjast fram á lánstímanum. Meirihluti
skuldarinnar að raunvirði greiðist á fyrri
hluta lánstímans vegna hárra nafn-
vaxta.
Taflan sýnir áhrifin af 5%, 10% og
15% verðbólgu á skuldir í dollurum og
miðað er við 5,1 % raunvexti. Hver tala
í töflunni táknar þann hundraðshluta af
raunvirði endurgreiðslna sem greiðist
á hverju ári. Jafnvel þótt raunvextirséu
hinir sömu í öllum þremur dæmunum
kemur skýrt i Ijós að skuldabyrðin
þyngist mikið með hækkandi verð-
bólgu og nafnvöxtum. Sé miðað við
5,1% raunvexti eru 42,2% af raunvirði
endurgreiðslna (þ.e. vaxta og afborg-
ana) greidd á fyrstu þremur árunum
þegar verðbólga er 5% (nafnvextir eru
10,3%), en 49,3% og 55,4% af raun-
virði endurgreiðslna greiðast á fyrstu
þremur árum lánstímans þegar verð-
bólga er 10% og 15% (nafnvextir eru
15,5%.og 20,9%).
Lakari hagur skuldugra ríkja
Áður fyrr var mikill hluti almennra
lána með föstum vöxtum og skuldir
gátu þá rýrnað að raunvirði vegna
verðbólgu. Mest af skuldum erlendra
ríkja við bandariska banka eru með
breytilegum vöxtum og þessir vextir
eru mjög næmir fyrir væntingum og
raunverulegum breytingum á verð-
bólgu. Þannig er óhugsandi að vextir
fari ekki hækkandi ef verðbólga
hækkar. Eins og taflan sýnir greiðist
Greiðslubyrði lána í 5,10 og 15% verðbólgu.
Raunvextir eru 5,1 %.
Hlutfallsleg skipting greiðslna, %, raunvirði
Ár 5% verðbólga
1 15,5
2 14,2
3 12,5
4 11,4
5 10,2
6 9,1
7 8,0
8 7,2
9 6,4
10 5,5
Alls 100,0%
10% verdbólga 15% verðbólga
19,1 22,5
16,3 18,2
13,9 14,7
11,7 11,8
9,9 9,4
8,3 7,4
6,9 5,8
5,6 4,4
4,6 3,3
3,7 2,5
100,0% 100,0%
Talið er að skuldir svokallaðra þró-
unarríkja séu u.þ.b. 600 milljarðar
Bandaríkjadollara en þar af munu um
400 milljarðar dollara vera skuldir við
banka. Til þess að minnka þessar
skuldir um helming að raungildi þyrfti
um helmingur af raunvirði endur-
greiðslna af 10 ára láni með 5,1%
raunvöxtum á fyrstu þremur árunum
þegar verðbólgan er 10%. Það sem
skuldugar þjóðir þola einna síst er ein-
mitt stytting lánstíma og það er einmitt
Vextir og verðbólga
p Dollaravextir \ LIBOR-vextir á 12 mánaöa lánum.
S- X
v \ V p Verðból \ 12 mána }a í Bandaríkjunum 5a breytingar
""••hihk. \ .
1981 1982 I I I I I I I I I I I I 1983 1 I 1 I 1 1 1 I I 1 1 1984
verðlag á vöru og þjónustu í dollurum
að tvöfaldast. Að vissu leyti gæti þetta
létt byrði skuldugu ríkjanna en slæmar
afleiðingar af mikilli verðbólgu gætu
meira en vegið upp þann bata.
greiðslubyroi a næstu misserum sem
er erfiðust. Mjög vafasamt virðist þvl
að hagur skuldugra ríkja batni ef verð-
bólga á vesturlöndum eykst á nýjan
leik.