Frjáls verslun - 01.05.1949, Síða 38

ágæt skil. Meginþættir þessarar
skapgerðar, köld og dulmögnuð ró
semin, — þ. e. þjáningin og ásök-
unin — og svo í þriðja lagi funi
hjartans, komu allir skýrt og eðli- •
lega fram í látbragði og raddblæ
frú Ingu, svo að sómdi vel þessu
sérstæða hlutverki, sem er að ýmsu
leyti hið frumlegasta í þessum leik,
og er hann þó síður en svo alvana-
legur.
Herrann er fulltrúi valdsins, sér
i lagi sýndarvaldsins og sjálfsþótt-
ans, maður veraldarvafsturs, mót-
fallinn andlegheitum og siðaprédik-
unum, að vonum helzt ef þær koma
við sárasta kaun hans — samvizk-
una. Þó er hann alls ekki ófreskja.
Það eru ærlegar og skemmtilegar
taugar í honum, en liann er óneitanlega beggja handa
járn. — Þennan mann leiddi Jón Aðils í Ijós. Leikur
hans var markviss og öruggur, svo að ekki bar snurðu
á. Sýndi Jón glögglega leikhæfileika sína sem oft-
lega áður, enda þótt hann hafi sjálfsagt ekki þurft
að taka á „honum stærsta sínum“. Að vísu er hlut-
verkið vandasamt, en mér virðist það falla svo vel að
hæfi Jóns, a. m. k. hvað ytri skilyrði áhrærir (líkams-
hæð, málróm o. þ. h.), að honum hefur áreiðanlega
veitzt tiltölulega auðvelt að tileinka sér herradóminn.
Þreytli maðurinn er möndullinn í sjónleiknum og
talandi vottur þess boðskapar, sem höfundurinn vill
tjá áheyrendum og óskar að þeir helgi samúð sína.
Hann er maður af andanum: skáld, heimspekingur
og sannleiksleitandi, en er nú orðin úttaugaður og von-
svikinn ólánsmaður, þyrstur í svölun, hvort heldur er
vín, vatn —- eða hanabikar. Á öllu þessu bergir hann
þarna inni í bið-
salnnum og lækn-
ast af síðasta teygn-
um, sem er raunar
blýkúla út úr byssu-
hlaupi. Höfundur-
inn leggur Þreytta
manninum ótal-
mörg orð á tungu,
oft næsta torráð, og
þess heyrðist getið,
að boðskapur
þeirra hefði farið
fyrir ofan garð og
neðan hjá sumum
leikhúsgestum. Að
því arna stuðlar
einkum leikæfing-
in, sem látin er
fara fram þarna inni í biðsalnum,
en hún er aðallega samanslungin úr
þeim þáttum manneðlsisins. sem
ekki liggja utanborðs, en eru þó í
sjálfu sér jafn snarir í tjáningu
mannsins og tilfinningum sem hin-
ir, er fremur gætir. — Táknræn
fyrir Þreytta manninn er sagan, sem
hann segir um manninn, sem ætlaði
að heimsækja ástvin sinn en komst
aldrei á leiðarenda, af því að hann
fann sig knúðan til að ganga alla
vegi, er þangað lágu, og jafnt hvern
einasta hliðarstíg þar út í frá. Ekki
er síður einkennandi fyrir þennan nú
kaldhæðna sannleiksleitanda lítils-
virðing hans á gosbrunninum, sem
dælir vatninu sí og æ hátt í loft upp,
svo að allur almúginn hrífst af, en
er í rauninni knúinn tækjum, er sóa rafmagni fyrir
háa upphæð á ári hverju. Sannast þar að þekkingin
eykur ekki öllum gleðina. — índriði Waage hafði á
hendi þetta aðalhlutverk leiksins og lék það af að-
dáunarverðum skilningi og snilld, svo sem hans var
von og vísa, og er þó ekki heiglum hent að sýna þessa
manngerð á sannfærandi hátt. Hlutverkið þarf að með-
höndla með hárfínum næmleik, og það krefst marg-
víslegra bla:brigða í tjáningu máls og látæðis, en Ind-
riða skeikaði ekki. Leikur hans var þrekvirki og því
hinn verðugasti til minningar um 25 ára leiklistar-
afmæli hans, sem var einmitt um sömu mundir.
Prédikarinn er „hrópandinn í eyðimörkinni“ á þess-
um stað. Boðskapur hans er: „Gætið yðar, góðu vin-
ir, verið viðbúnir. Þér vilið eigi daginn né stundina.“
Eu hann fær yfirleitt ekki góða áheyrn hjá fólkinu
í biðsalnum. Þó setur málflutningur hans að sumum
ugg og aðgát í eig-
in barm. — Róherl
Arnfinnsson sýndi
prédikarann á
skörulegan og eftir-
minnilegan hátt,
svo að mikil sæmd
var að Það er aug-
ljóst og auðheyrt.
að hann er að kom-
ast í tölu okkar
beztu leikara.
Leikkonan er í-
mynd ásthrifninn-
ar. Hún er gáfuð
stúlka, næm fyrir
skáldskap, listum
og duldum mein-
ingum, enda verður
Ókunna konan. Prédikarinn.
82
FRJÁLSVERZLUN