Frjáls verslun - 01.02.1960, Blaðsíða 12

haldnir í svipuðum tilgangi (árin 1950 og 51), en
árangur þeirra orðið lítill eða enginn.
Nú var málum liins vegar svo komið, að líkur
þóttu til þess að viðhorf Austur-Evrópuþjóðanna
og þá sérstaklega Sovétríkjanna til samstarfs við
lýðrœðisríkin í vestri hefðu breytzt nokkuð í þá átt
að vilja auka viðskipti við þau og bæta sambúð-
ina. Var því ástæða til að ætla, að nokkurs árangurs
mætti vænta af nýjum fundi, þar sem lögð skyldi
sérstök áherzla á hina viðskiptalegu sambúð milli
austurs og vesturs.
Samkvæmt dagskrá fundarins, var til þess ætlazt,
að þar færu fram tvíhliða viðræður milli einstakra
landa vesturs og austurs, og áttu sendinefndir hvers
lands að undirbúa og leggja fram lista yfir þær
vörur, sem þau óskuðu að selja eða kaupa.
Þegar þetta fundarboð barst íslenzku ríkisstjórn-
inni, stóðu sakir þannig, að við höfðum gert við-
skiptasamning við Tékkóslóvakíu, Pólland, Austur-
Þýzkaland og Ungverjaland, og viðskipti við þessi
lönd voru orðin allstór liður utanríkisverzlunar-
innar. Hins vegar höfðum við engan samning við
Sovétríkin, og öll viðskipti við þau höfðu legið niðri
um nokkur ár.
Endumýjun Rússlandsviðskipta
Islenzka ríkisstjórnin ákvað nú að nota þetta
tækifæri til að reyna að koma aftur á viðskiptum
við Sovétríkin. Löndunarbannið í Bretlandi stóð
þá sem hæst og miklir erfiðleikar voru á því að
finna markaði fyrir hina ört vaxandi freðfiskfram-
Ieiðslu. Ennfremur var það Ijóst, að slíkt tækifæri
sem þarna gafst til að ræða við önnur Austur-
Evrópuríki, og þá engu síður þau, sem við þegar
höfðum gengið frá samningum við, mátti ekki láta
ónotað. Varð því að ráði, að Þórhalli Asgeirssyni
ráðuneytisstjóra var falið að sækja þennan fund
af íslands hálfu.
Vegna þess að þetta var fyrsti fundur Efnahags-
nefndarinnar, sem ísland tók þátt í, og þeir fundir,
sem ísland hefir árlega tekið þátt í síðan, liafa verið
með mjög líku sniði, vil ég greina nokkru nánar
frá því, sem þarna gerðist.
í setningarræðu sinni lagði framkvæmdastjóri
nefndarinnar áherzlu á þá staðreynd, að ennþá
væru viðskiptin milli austurs og vesturs tiltölulega
lítil, hefðu jafnvel farið minnkandi undanfarin ár
og hvatti fundarmenn eindregið til að ræða við-
skiptamálin í einlægni og bróðerni og að forðast
pólitískan ágreining.
Fulltrúar frá 24 Evrópuríkjum, cða öllum nema
Spáni, írlandi og Júgóslavíu, voru þarna mættir.
Einnig áttu Bandaríkin áheyrnarfulltrúa á fund-
inum, og síðan hafa þau ávallt tekið þátt í fundum
nefndarinnar.
Fulltrúar allra þátttökuríkjanna gáfu skýrslur
um þróun viðskiptanna í vestur- og austurátt.
Vestur-Evrópufulltrúarnir höfðu yfirleitt svipaða
sögu að segja af þessum viðskiptum. 011 virtust þau
ríki hafa áhuga á að auka þau, en bentu hins vegar
á ýmsa annmarka, sem stæðu í vegi fyrir raunveru-
legri þróun, svo sem:
1) Minna vöruúrval til útflutnings austan frá, og
hærra verð á þeirri vöru, sem þaðan fengist.
2) Með afnámi innflutningshafta og minnkandi
íhlutun stjórnarvalda Vestur-Evrópuríkjanna
kæmi í ljós, að kaupsýslumenn þaðan sýndu
lítinn áhuga á vörukaupum austan frá.
3) í þriðja lagi bentu þeir á hinn mikla mun,
sem væri á verzlunarháttúm Austur-Evrópu-
ríkjanna og þeirra fyrir vestan tjaldið.
Fulltrúar Austur-Evrópuríkjanna höfðu mikinn
álniga á auknum viðskiptum við vestrið og lýstu
ánægju sinni yfir fundarboðuninni. Þeir vildu ekki
viðurkenna að ólíkir verzlunarhættir þyrftu að
hindra eðlileg viðskipti, en bentu hins vegar á, að
skilningur og velvilji vesturríkjanna væri nauð-
synlegur, ef eitthvað ætti að vinnast.
Sundurliðaðar skýrslur, sem sérfræðingar Efna-
hagsnefndarinnar gáfu á fundinum, sýndu að við-
skiptin milli austurs og vesturs voru nú margfalt
minni en þau höfðu verið fyrir stríð. Allir, sem
þarna töluðu, voru sammála um að sjálfsagt væri
að reyna að auka viðskiptin aftur, en menn greindi
mjög á um leiðir til þess.
Að loknum liinum almennu umræðum hófust við-
ræður milli fulltrúa einstakra landa austurs og
vesturs, hinar svokölluðu tvíhliða viðræður. Fram-
kvæindarstjóri nefndarinnar hafði áður margtekið
fram, að tilgangurinn með þessum viðræðum væri
að athuga alla möguleika fyrir auknum viðskipt-
um og að undirbúa samninga um þau, en ekki að
semja, enda mundu raunverulegar samningsvið-
ræður taka miklu lengri tíma en þarna var áætl-
aður til þessara viðræðna. Skrifstofa nefndarinnar
útbjó nokkurs konar stundatöflu, sem sýndi hve-
nær og hvar fulltrúar hinna einstöku ríkja skyldu
ræðast við.
íslenzki fulltrúinn átti þarna viðræður við Sovét-
ríkin, Pólland, Rúmeníu og Búlgaríu. Þar sem svo
12
PRJÁLS VERZLUN