Frjáls verslun - 01.02.1960, Blaðsíða 19

umfangsmikla verzlun í Eyjum, hafa staðið á bak
við þá nýjung, þó að hann væri ekki skráður eig-
andi bátsins. Það fór þó svo, að bátur þessi var
ekki gerður út til fiskveiða, aðallega vegna ágalla,
sem fram komu á vól hans. Hinn 3. febrúar 190G
er í fyrsta sinn farið í róður frá Vestmannaeyjum
á vélbát. Var það m/b Unnur, en formaður á bátn-
um var liinn kunni sjósóknari og aflamaður Þor-
steinn Jónsson í Laufási. Rejmslan af þessum bát
varð slík, að vertíðina 1907 voru gerðir út frá Vest-
mannaeyjum 22 vélbátar, en áraskipin nær horfin úr
notkun á einu ári. Hélt vélbátunum áfram að fjölga
næstu árin. Voru bátarnir árið 1930 orðnir 97 tals-
ins, og brúttósmálestatala þeirra samtals um 1500
lestir.
Markverð samvinna og til fyrirmyndar átti sér
stað við uppbyggingu þessa flota. Algengast var
að þrír til sex menn ættu livern bát í sameiningu
og ekkert óalgengt að menn ættu 1/10 eða 1/12
hlut í bát, þannig að á tímabili mun meirihluti
búandi manna í Eyjum hafa verið beinn þátttak-
andi í útgerðinni. Til undantekninga heyrði lengi
vel framan af, að einn aðili ætti heilan bát. Var
þar aðeins um fjársterkustu einstaklingana að ræða.
T. d. Gísla J. Johnsen, Gunnar Ólafsson og Gísla
Magnússon, útgerðarmann. Reyndist þessi sam-
vinna traustur grundvöliur við uppbyggingu báta-
flotans og Vestmannaeyingum happadrjúg, enda
byggð upp á miklu frjálsari og heilbrigðari grund-
velli, en þau beinu samvinnufélög útgerðarmanna,
sem síðar var stofnað til og öll urðu að hætta rekstri.
Flest eftir tiltölulega skamman tíma.
Lega Eyjanna og sérstaða þeirra á ýmsan liátt
liefur oft knúið Vestmannaeyinga til sameiginlegs
átaks og samstöðu um hagsmunamál sín og fram-
faramál. Þegar árið 18G2 var stofnað Skipaábyrgðar-
félag Vestmannaeyja. Lög félagsins voru samin af
þáverandi sýslumanni Vestmannaeyja, Bjarna E.
Magnússyni. Sjötta grein ]>eirra hljóðar svo: „Ef
skaði kemur fyrir, sem félagið cr skylt að bæta
þeim, er líður, á hann að borgast af ábyrgðarsjóðn-
um, en skyldi liann ekki vera nógur til skaðabóta,
á það, er vantar, að jafnast niður á öll þau skip,
er í félaginu eru, að réttri tiltölu, samkvæmt virð-
ingarupphæð þeirra.“ Er þarna um hreina sam-
ábyrgð félagsmanna að ræða og helzt þetta ákvæði
enn í lögum félagsins. Tryggingarfélag þetta mun
vera elzta tryggingarfélag sinnar tegundar, sem enn
starfar og verður 100 ára eftir tvö ár. Arið 1907,
eftir að róðraskipin voru úr sögunni, var nafni
félagsins breytt í Bátaábyrgðarfélag Vestmanna-
eyja. Hefur félagið frá fyrstu tíð látið rnargt gott
Til vinstri á myndinni sést
Heimaklettur og Eiðið. Oiarlega
íyrir miðju er Bjamarey, en milli
hennar og Heimakletts sér til
lands í Mýrdalsjökul. Friðarhöfn
er neðst á miðri myndinni, en
hafnarmannvirkin og fisk-
vinnslustöðvarnar til hægri.

FHJALS VERZLUN
1!)