Helgarpósturinn - 28.09.1995, Qupperneq 10

RMMTUDAGUR 28. SEPTEMBER1995
Ævi og hrakfallasaga Hilmars Oddssonar
„Hann var lengi
aleiðinm
þessi drengur“
- „Kvikmyndaheimurmn var svo gott sem búinn að
afskrifa hann til stórra verka eftir að hafa fylgst
með honum í heil sex ár að vesenast með þessa
mynd og senda frá sér hina afleitu Eins og skepnan
deyrþar á undan," eru ummæli kvikmyndagerðar-
manns um Hilmar Oddsson leikstjóra, sem baðað
hefur sig í sviðsljósinu undanfarnar vikur í kjölfar
frumsýningar kvikmyndarinnar Tárúrsteini. Myndin
hefur hlotið einróma lof gagnrýnenda og jafnvel
talað um að loksins hafi verið gerð alvörukvik-
mynd á íslandi. Það var snemma Ijóst að Hilmar
skorti ekki hæfileikana, en framyfir tvítugt var ekki
vitað hvaða listgrein yrði fyrir valinu. Hann virðist
þar á ofan vera eitt seinheppnasta Ijúfmenni ís-
landssögunnar einsog Stefán Hrafn Hagalín komst að
á dögunum þegar hann kynnti sér manninn og
mýtuna...
Hilmar Oddsson er kraftmik-
ill og klár maður; einlægur,
með stórt hjarta, án þess þó að
vera í dýrlingatölu í vinahópi
sínum; fljótfær á köflum og um-
fram margt annað seinheppinn
með afbrigðum. Gagnvart
ókunnugum getur hann í ákafa
einlægni sinnar virkað hálf-
kjánalegur, sérstaklega í aug-
um og eyrum lokaðra íslend-
inga sem einhverra hluta
vegna telja þögla menn gjarn-
an öðrum greindari.
„Himmi er einstakur öðlings-
maður og eldhugi þegar hann
tekur sér eitthvað fyrir hend-
ur. En hann er enginn dýrling-
ur og getur verið þrjóskur og
þrasgjarn. Þegar við vorum
saman útí Montpellier vildi
Himmi stundum fá að vera
einn og þá var viðkvæðið að
hann þyrfti endilega að fara
heim og taka til í plötusafninu
sínu.
Hann er heill í öllu sem hann
gerir og það er ekkert fals eða
fláræði til í honum. Einlægnin
getur jú stundum virkað dálít-
ið einfeldningsleg, en hann er
enginn einfeldningur. Hann er
blátt áfram. Vitaskuld getur
maður þó ekki sagt að Himmi
sé eðlilegur; það er til dæmis
ekki einleikið hvað maðurinn
er einstaklega seinheppinn,“
segir Ragnheiður Gyða Jóns-
dóttir dagskrárgerðarmaður
sem var samtíða Hilmari eitt ár
í námi útí Frakklandi eftir að
stúdentsprófi lauk.
Félagsmálafrömuður
En aftur til æskuáranna.
Hilmar lét að sér kveða í fram-
varðasveit félagsmálafrömuða
strax sem gagnfræðaskóla-
nemi í Hagaskóla og seinna í
Menntaskólanum í Reykjavík.
Hann var þannig formaður
Herranætur og stóð ásamt
fleirum fyrir svokölluðum
FALM-tónlistarkvöldum í
Tónabæ á þeim árum. Hilmar
var meira að segja svo heltek-
inn af félagslífinu og listinni að
harin neyddist til að taka tvo
bekki saman í MR svo hann
gæti útskrifast á tilskildum
tíma.
í Menntaskólanum í Reykja-
vík var Hilmar í klíku með
nokkrum hugmyndaríkum
strákum sem sífellt voru eitt-
hvað að bardúsa. Einn viðmæl-
enda blaðsins gekk svo langt,
að segja klíku þessa hafa „átt
skólann". Meðal klíkubræðra
voru Karl Roth, frændi Hilm-
ars, Guðni Bragason sendi-
ráðunautur, Gunnar Hrafns-
son bassaleikari, Gunnlaugur
Johnson arkitekt, Finnbogi
Rútur Arnarson sendiráðu-
nautur og Hallgrímur H.
Helgason rithöfundur.
Hallgrímur segir reyndar:
„Ég held að það sé of mikið
sagt að klíkan okkar í MR hafi
átt skólann. Þetta kemur yfir
fólk stundum, að það fer í ein-
hverja stemmningu, en við
vorum aðallega í þeirri
stemmningu að vera ungir og
vitlausir einsog gengur — og
fórum kannski misjafnlega vel
með það.“
Glæsilegur knattspyrnu-
ferill en stuttur
Og ekki má gleyma knatt-
spyrnuferli Hilmars, sem var
stuttur en einkar glæsilegur.
Hann spilaði stöðu hægri bak-
varðar með Val og æfði uppí
þriðja flokk með ósigrandi kyn-
slóð knattspyrnumanna sem
unnu hvern Islandsmeistaratit-
ilinn á fætur öðrum: Guð-
mundi Þorbjömssyni, Atla Eð-
valdssyni, Sævari Jónssyni,
Bjarna Guðmundssyni og
fleirum. Hilmar hefur æ síðan
verið mikill knattspyrnuáhuga-
maður og greiðir skilvíslega
sitt árgjald í Val — uppá
prinsippið að gera, að sögn fé-
laga hans.
Sprettharka Hilmars þótti
einn stærsti kostur hans í bolt-
anum — ásamt framsækninni.
„Já, Hilmar var ákaflega sprett-
harður — og vogaður með ein-
dæmum. Þegar dróst til að
mynda að skila bókum á bóka-
safnið var hann alltaf fenginn
til að skila þeim: spretti bara
úr spori, henti bókunum frá
sér og hvarf einsog blátt strik.
Þetta þorði enginn annar,“ seg-
ir Hallgrímur H. Helgason.
Kringum MR-klíkuna á sínum
tíma varð svo til Ungmennafé-
lagið Myndavélin sem enn lifir
í einhverju formi. Annarsvegar
er þetta knattspyrnufélag og
hinsvegar félagsskapur gleði-
manna. Þess má geta að
Myndavélinni var neitað um
þátttöku í 4. deildinni fyrir
nokkrum árum þarsem nafnið
þótti ekki tilhlýðilega virðu-
legt.
Lislamaöur meö stóru L-i
Hilmar einsetti sér ungur að
árum að verða Listamaður
með stóru L-i. Vinir hans og
kunningjar leiða líkur að því að
þar komi til sterk áhrif frá föð-
ur hans, Oddi Bjömssyni rit-
höfundi, og víst er að Hilmar
nálgast umfjöllunarefnið list
og listamenn af stakri virðingu
þess sem lítur fátt í veröldinni
æðra. Það sést vel í kvikmynd-
unum Eins og skepnan deyr og
Tár úr steini þarsem viðfangs-
efnið í báðum tilvikunum er
listamaður sem á í stöðugri
baráttu við umhverfi sitt og
innri mann. Hilmar ólst annars
upp hjá móður sinni, Borg-
hildi Thors yfirþroskaþjálfa,
og tekur vafalaust eftir henni
lífsgleðina og ljúfmennskuna
þarsem vinir hans hafa á orði
að Oddur faðir hans sé maður
þungbúinn og á köflum erfiður
í lund.
Listamannseðlið er ríkt í föð-
urættinni og föðursystir hans,
Sigríður Bjömsdóttir, er þekkt
myndlistarkona og myndlistar-
þerapisti. Sigríður og fyrrver-
andi eiginmaður hennar, Diet-
er Roth myndlistarmaður, eru
reyndar foreldrar elsta vinar
Hilmars, Karls Roth, líffræð-
ings og tölvufræðings. Eins er
önnur föðursystir Hilmars Sig-
rún Bjömsdóttir, leikkona og
dagskrárgerðarmaður.
Hefði allteins getað orö-
ið tónlistarmaöur
„Hilmar kemur náttúrlega úr
mikilli listafjölskyldu og hafði
mikinn metnað sem tónlistar-
maður á þessum Melchior-ár-
um. Hann var að læra á selló
sem unglingur, spilaði smáveg-
is á píanó og þessháttar. Menn
voru nokk með það á hreinu að
hann yrði tónlistarmaður. Eftir
stúdentspróf tók hann sér
meira að segja frí í eitt ár frá
námi til að stunda tónlistina.
Ég held að það sé alveg ör-
uggt að það kom aldrei neitt
annað til greina hjá Hilmari en
að verða einhverskonar lista-
maður. Hann byrjaði mjög ung-
ur að læra á hljóðfæri og elst
hálfpartinn upp í tónlistar-
skóla. Hann tók einnig þátt í
uppfærslum á barnaóperum
eftir Þorkel Sigurbjörnsson
sem krakki. í Hagaskóla var
hann strax farinn að stofna
hljómsveitir þannig að hann
var alltaf á kafi í tónlist,“ segir
Hróðmar Ingi Sigurbjömsson
tónskáld.
Á árunum 1974 til 1979 gaf
Hilmar út þrjár plötur með
hljómsveitinni Melchior: Björg-
úlfur, Benóný og Grímúlfur...
(1974), Silfurgrœnt ilmvatn
(1978) og Balapopp (1979). í
hljómsveitinni voru ásamt
Hilmari meðal annarra Björg-
úlfur Egilsson tónlistarmaður,
Amþór Jónsson tónlistarmað-
ur (og sonur Jóns Ásgeirsson-
ar tónskálds), Hróðmar Ingi
Sigurbjörnsson tónskáld, Karl
Roth líffræðingur og tölvu-
fræðingur og Gunnar Hrafns-
son tónlistarmaður. Eftir því
sem árin liðu varð tíminn sem
meðlimir hljómsveitarinnar
gáfu sér í spilamennskuna sí-
fellt naumari og þeir þróuðust
tónlistarlega hver frá öðrum.
Melchior Ieystist uppí góðu.
Áhöld um gæöi tónlist-
arinnar
Hilmar hefur vissulega sýnt
af sér tónlistarhæfileika með
tónsmíðum við kvikmynda-
gerð sína og plötugerð og
spilamennsku í Melchior —
aukþess sem hann lagði stund
á sellónám um átta ára skeið í
æsku.
Þó eru áhöld um hversu inni-
haldsrík tónlistarsköpun Hilm-
ars hefur verið gegnum tíðina.
„Flinkur tónlistarmaður? Æi,
það er þannig með Himma að
það er allt svo huggulegt sem
frá honum kemur. Hann var
ekki trylltur rokkari, en gat
hinsvegar samið ákaflega hug-
ljúfar melódíur,“ segir Ragn-
heiður Gyða.
Hróðmar Ingi Sigurbjörns-
son tekur í svipaðan streng, en
gerir þó meira úr tónlistar-
hæfileikum Hilmars: „Það var
HHmar í hnotskum
Fjölskylda: Hilmar Oddsson er fæddur 19.
janúar 1957 I Reykjavík. Foreldrar hans eru Borg-
hildur Thors yfirþroskaþjálfi frá Reykjavík og Odd-
ur Björnsson rithöfundur frá Ásum \ Skaftár-
tungu. Hilmar á eina systur, Elísabetu Álfheiöi rit-
ara. Dóttir hans og Þóreyjar Sigþórsdóttur leik-
konu heitir Hera og er á sjöunda ári.
Menntun: Hilmar varö stúdent frá Menntaskól-
anum í Reykjavík áriö 1977 og útskrifaöist sem
kvikmyndaleikstjóri frá Hochschule fúr Fernse-
hen und Film f Múnchen áriö 1986. Hann stund-
aöi sellónám á árunum 1965 til 1973.
Starfsferill: Hilmar starfaöi sem leikstjóri, dag-
skrárgerðarmaður, klippari og tónskáld í lausa-
mennsku hjá Bíó hf. 1985 til 1986, Saga Rlm
1986, Ríkissjónvarpinu 1987 til 1991, Stöö 2
1988 til 1990 og Nýja bíó hf. 1989 til 1990. Frá
árinu 1990 hefur hann veriö í föstu starfi hjá
Nýja bíói hf. sem leikstjóri, dagskrárgeröarmaöur
og fleira. Hilmar hefur stjórnaö og haft umsjón
meö fjölda sjónvarpsþátta, tónlistarmyndbanda
og stuttmynda. Ennfremur sá hann um kvik-
myndagagnrýni fyrir Þjóöviljann áriö 1986 og
annaðist kvikmyndaumfjöllun í þættinum Skugg-
sjá í sjónvarpi árið 1990. Hilmar sat í undirbún-
ingsnefnd Kvikmyndahátíöar I Reykjavík árin
1987, 1989 og 1991.
Kvikmyndagerð: Kvikmyndirnar Eins og skepn-
an deyr — handrit, leikstjórn og tónlist að hluta
(1986) og Tár úr steini — handrit, leikstjórn
(1995). Sjónvarpsleikritin Öskubuska og maður-
inn sem átti engar buxur — handrit að hluta, leik-
stjórn og tónlist (1987) og Sjóarinn, spákonan,
blómasalinn, skóarinn, málarinn og Sveinn —
handrit aö hluta og leikstjórn (1991). Heimildar-
myndirnar Allir þessir dagar (1988), Listaskáldin
vondu (1989), Aö láta boltann tala (1990).
Tónllst: Tónsmíöar og flutningur tónlistar á
hljómplötunum Skepnan (1985) og Og augun
opnast (1989). Einnig gaf hann út þrjár plötur
meö hljómsveitinni Melchior: Björgúlfur, Benóný
og Grímúlfur... (1974), Silfurgrænt ilmvatn
(1978) og Balapopp (1979). Ásamt Hróömari
Inga Sigurbjörnssyni samdi Hilmar tónlist viö
barnaleikritiö Krukkuborg (1979).