Helgarpósturinn - 28.09.1995, Síða 25

RMMTUDAGUR 28. SEPTEMBER1995
Aldrei framar kvikmyndahátíð Listahátíðar
Nýog betri kvikmyndahátíð
Kvikmyndahátíð Listahátíðar verður ekki haldin framar, enda þótti hún orðið úr sér gengin. Áhorfendum hafði
snarfækkað og úrvali kvikmynda hrakað. í staðinn eru uppi stórar fyrirætlanir um kvikmyndahátíð í Reykjavík
sem yrði haldin árlega og þar sem keppt yrði til verðlauna.
Friðrík Þór Fríðríksson, Krístín Jóhannesdóttir og Þór Elís Pálsson sitja í nefnd sem hefur gert tillögur um veglega kvikmyndahátíð í
Reykjavík. Þau bíða eftir svarí frá menntamálaráðuneytinu.
Það virðist nokkuð ljóst að
kvikmyndahátíð Listahátíðar,
sem haldin hefur verið á
tveggja ára fresti síðan 1978,
heyrir sögunni til. Áhorfend-
um er varla mikill söknuður í
hátíðinni, enda hefur aðsókn á
hana farið hríðminnkandi síð-
ustu árin; á fyrstu hátíðunum
voru gestir hátt í tuttugu þús-
und, á hátíðinni sem haldin var
fyrir tveimur árum voru þeir
ekki nema um fjögur þúsund.
Kvikmyndahátíð hefur verið
eins konar undirdeild í hinni
eiginlegu Listahátíð, síðustu
árin hálfpartinn hornreka. Á
sama tíma hefur til dæmis
kvikmyndahátíðin í Gautaborg
aukist og eflst, en hún var sett
á laggirnar á svipuðum tíma og
kvikmyndahátíð Listahátíðar
og var framan af með svipuðu
sniði.
Kvikmyndafólki er tæpast
neinn söknuður í hátíðinni
heldur. Þegar hún var sett á
laggirnar hafði hún einfaldlega
þann tilgang að kynna íslend-
ingum kvikmyndir af því tagi
sem ekki hlutu náð fyrir augum
hérlendra bíóstjóra. Síðan þá
hefur úrvalið í íslenskum bíó-
húsum orðið ögn fjölbreyttara,
en ekki hefur síður reynst erf-
itt að kvikmyndahátíðum í
heiminum hefur snarfjölgað og
nú er miklu torveldara en áður
að fá verðugar myndir til sýn-
ingar á kvikmyndahátíð hér.
Að öðru leyti hefur kvik-
myndahátíð Listahátíðar líka
átt undir högg
að sækja and-
spænis stærri
hátíðum; hér
hafa ekki ver-
ið nein verð-
laun eða við-
urkenningar
til að keppa
að sem gætu
orðið bíó-
myndum til
framdráttar
og því eftir af-
ar litlu að
slægjast fyrir
erlenda fram-
1 e i ð e n d u r
annað en að
kynna • verk
sín fyrir örfá-
um Islending-
um.
Að sama
skapi hefur
reynst erfiðara að fá hingað er-
lenda gesti sem ná einhverju
máli, að minnsta kosti örðugra
en á árabilinu þegar komu
hingar frægir leikstjórar á borð
við Wim Wenders, Roman Pol-
anski, Ettore Scola, Krysztof
Zannussi, Carlos Saura, Istvan
Szabó og Margarete von Trotta.
Fulltrúaráð Listahátíðar
mun hafa ákveðið að ekki verði
framar haldin kvikmyndahátíð
á vegum Listahátíðar, en í
staðinn var afráðið að skipa
nefnd til að gera tillögur um
framtíðartilhögun kvikmynda-
hátíðar í Reykjavík. í nefndinni
sitja kvikmyndagerðarmenn-
irnir Þór Elís Pálsson, Kristín Jó-
hannesdóttir og Friðrik Þór Frið-
riksson. í tillögum nefndarinnar
er gert ráð fyrir að kvikmynda-
hátíð verði haldin árlega, sem
þykir nauðsynlegt til að skyn-
samleg samfella sé í starfinu,
enda munu kvikmyndatvíær-
ingar varla þekkjast í heimin-
um. Ætlunin er að kvikmynda-
hátíð verði sjálfstæð stofnun,
rekin í samstarfi ríkis, Reykja-
víkurborgar, samtaka kvik-
myndagerðarmanna og hugs-
anlega fleiri aðila. Reykjavíkur-
borg hefur þegar goldið jáyrði
við þessum hugmyndum en
enn stendur á svari frá
menntamálaráðuneytinu. í
ljósi nýlegra skrifa Björns
Bjarnasonar menntamálaráð-
herra um kvikmyndagerð hiýt-
ur að mega teljast líklegt að
það verði jákvætt. Ekki er talið
að ríki og borg þyrftu að hafa
af hátíðinni umtalsverðan
kostnað, heldur yrði hún að
megninu til fjármögnuð með
aðgangseyri.
Ætlunin var að hátíðin yrði
haldin í fyrsta skipti í breyttri
mynd á þessu ári, en það verð-
ur varla úr þessu. Enn á eftir
að finna heppilega tímasetn-
ingu fyrir hátíðina, en flestir
munu telja heilladrýgst að
halda hana að hausti eða í
byrjun vetrar.
Enn gæti semsé liðið ár
þangað til næst verður haldin
kvikmyndahátíð í Reykjavík,
og hafa þá liðið þrjú ár milli
kvikmyndahátíða. Ef óskir
kvikmyndagerðarmanna ræt-
ast yrði þetta stærri atburður
en fyrr, bæði í þjóðlífinu hér
heima og á alþjóðavettvangi,
enda er gert ráð fyrir að hátíð-
in verði að einhverju leyti í
formi verðlaunasamkeppni.
Tragedía alls vors samtíma
Leikfélag Reykjavíkur
Ljúdmfla
Rasúmovskaja:
Hvað dreymdi þig Valentína?
Þýðing :Árni Bergmann
Leikstjóm: Hlín Agnarsdóttir
Leikmynd: Steinþór Sigurðsson
Leikaran Guðrún Ásmundsdótt-
ir, Sigrún Edda Björnsdóttir og
Ásta Arnardóttir
Við þessa sýningu er fátt
annað að gera en að hrósa
henni. Allt gert samkvæmt ýtr-
ustu kröfum, þeim sem uppi
eru hafðar á vorum tímum og
— af alefli.
Samt dreg ég ekki fjöður yfir
það að hún fór í taugarnar á
mér. En það er ekki sýningunni
að kenna heldur því að þær
kröfur sem uppi eru á vorum
tímum eru ekki mínar kröfur
og allt þeirra alefli yfirþyrmir
mig fremur en veitir fullnægju.
Eins og nauðgun.
Leikritið er fimlega samið og
minnir oftlega bæði á Gorkí og
Tsékov, enda önnur hver setn-
ing tekin beint upp úr þeim.
Það verður hinsvegar ekki sagt
að sú einstaklingsbundna og
frumlega snilli sem þessir tveir
réðu yfir sé þarna komin. Leik-
urinn ber þess greinilega
merki (og kann að fara fyrir
brjóstið á fleirum en mér) að
höfundurinn hefur gengið í
leikritunarskóla. Allar sömu
formúlurnar og þeir nota við
gerð fjöldaframleiddra sjón-
varpsþátta í Amríku blasa við
augum. Þess vegna verður svo
sem allt sem gerist fyrirsjáan-
legt og óvænt ekki neitt, —
nema þykjast. Mörgum áhorf-
andanum þykir þetta náttúr-
lega til þægindaauka, líkt og
börnum þykir endurtekning
kunnuglegra hluta í sögu: Kola-
maður mér kol, ég kol járn-
smið, járnsmiður mér sleggju,
— stendur í brekku Brúsa-
skeggur og bíður mín þar...
o.s.frv.
Þýðing Árna Bergmanns er
fljúgandi, — fimleg, iífleg og
full af skemmtilegum og eðli-
legum orðum handa kvenfólki
af þessu tagi að hafa í munni.
Svona þýðing leggur miklu
meira til grunnsins að góðri
sýningu en leikhúsmenn al-
mennt virðast hafa hundsvit á,
— því miður. Og trúlega hefði
hvorki hún né heldur leikritið
sjálft verið tekið til sýningar
nema af því einu að það hent-
aði þessu ákveðna tilefni; af-
mæli Gunnsu minnar. Til ham-
ingju með það, nóta bene.
Þá er komið að því: Leikhús-
fólk, — það er; leikstjórar,
hönnuðir, leikarar, tæknimenn
o.s.frv., halda að miklu meira
sé undir þeim komið en raun-
verulega er og kæfa gjarnan
það sem höfundur og, í þessu
tilfelli, þýðandi, voru búnir að
leggja grunninn að, það er
samband áhorfandans við
skáldskapinn sjálfan, með
óþarfri fyrirferð sjálfs sín og
sinnar snilli.
Hlín Agnarsdóttir lætur heil-
mikið til sín taka í leikstjórn-
inni, sendir leikarana langar
leiðir fram og aftur um sviðið
(til áhersluauka) og semur að
eigin frumkvæði ýmiss konar
tabló og interlúdur til að lík-
amsgera það sem hún telur
inni fyrir búa. Hún sparar held-
ur ekki þá hluti sem almennt
eru hafðir til að gera sýningar
„rússneskar" og er víst allt í
einu orðið fínt: Kórsöngurinn,
harmonikkan, balalækan,
brjáluðu geðsveiflurnar og
hinn frægi rússneski tregi, eins
og Englendingar vilja hafa
hann, — allt flæðir þetta um
sviðið í stríðum straumum. En
mikið að óþörfu. Leikritið er
rangtúlkað. Persónurnar á
sviðinu eru ekki þær sem höf-
undur reynir að lýsa í leikrit-
inu. Þar eru þær, — í sem
stystu máli, — miklu vitlausari
og allt sem þær iðka falskara.
Tilbúnir draumar, tilbúnir
harmar, tilbúið umhverfi. Meir
að segja ást ungu stúlkunnar;
ímyndun ein. Þær eru líka létt-
vægari og — hallærislegri. Hin
stóra sterka sveifla býr ekki í
þeim. Þær flaustra, stíga spor-
ið, flögra um og blaðra og æða
úr einni vitleysunni í aðra, rétt
eins og efnahagslífið á íslandi,
eða réttara sagt úr einni vit-
leysunni ofan í þá sömu. Og
einmitt það er tragedían, ekki
einasta þeirra heldur alls vors
samtíma.
En þetta er vorkunnarmál.
Rangtúlkun skáldskapar er í
tísku á vorum tímum, er meir
að segja kennd í háskólum og
„Leikritið er rangtúlkað.
En rangtúlkun skáldskapar
er í tísku á vorum tímum,
er meir að segja kennd í
háskólum og heitir þar
fínu nafni: Endursköpun. “
heitir þar fínu nafni: Eiidur-
sköpun.
Leikkonurnar þrjár standa
sig með glæsibrag, undir þeim
formerkjum ofleiksins sem
þær gefa sér. Sissa eys út öll-
um mögulegum og ómöguleg-
um flötum á sínu
fjölbreytilega talenti;
talar í öllum tónteg-
undum, fremur
margvíslegar hreyfi-
kúnstir, lifir í flestum
hugsanlegum tilfinn-
ingum skalans,
steypir stömpum og
flettir upp um sig,
sem er að sjálfsögðu
vel þegið (aldrei
verður of mikið af
henni séð og öll er
konan hin errileg-
asta, hvar sem á er
litið), enda þótt það
færi manni kannski
engar fréttir aðrar
en þær sem fyrr
voru kunnar.
Það gladdi mig að
sjá Ástu Arnardótt-
ur. Hún var, án rétt-
lætis, dæmd frá
skólavist í Leiklistar-
skólanum, út á það
eitt að tvíburasystir
hennar Harpa var
tekin inn. Það var
slys. Menn eiga að
velja það sem gott
er en ekki láta
stjórnast af uppdikt-
uðum hagræðingar-
forskriftum. Báðar
eru þær óskadraum-
ur og ekkert minni
þótt til séu tvö sam-
hljóða eintök. En
þetta hlutverk er
ekki hennar.
Leikmynd Steinþórs Sigurðs-
sonar var sem vænta mátti;
stafaði ef til vill frá sér meira
lífi, sannleik og krafti en flest
annað á sviðinu enda þótt hún
stæði allan tímann kyrr og
þegði.
Amal Rún Quase,
móöir meö meiru
Þoliekki
batóal
og illgimi
Hvaða orð og setningar notarðu í
óhófi?
„Ég bara veit ekki hvaða orð ég
nota í óhófi.“
Hver er bestur núlifandi kvik-
myndagerðarmanna?
„Það er mjög stórt spurt, en ég
verð að viðurkenna að ég fylg-
ist ekki náiö með kvikmynda-
gerð.“
Hvað óttastu mest?
„Að missa son minn.“
Hvert er mesta illmenni íslands-
sögunnar?
„Það er tvímælalaust Stein-
grímur Njálsson barnaníöingur.
Eg vildi láta hengja þann
mann.“
Hvaða kæk vildirðu helst losna
við?
„Ég held að ég sé bara ekki
meö neina kæki.“
Hvað þolirðu ekki í farí annarra?
„Baktal og illgirni."
Hvar og hvenær varstu hamingju-
sömust?
„9. febrúar 1993, daginn sem
strákurinn minn fæddist."
Hvað kanntu best að meta í farí
karlmanna?
„Áreiðanleika, athafnasemi,
snyrtimennsku og góöa fram-
komu.“
Hvað kanntu best að meta í fari
kvenmanna?
„Það sama og í fari karl-
rnanna."
Hvað kanntu best við í farí dýra?
„Þegar maður opnar ísskápinn
hjá sér og allt I honum er meira
og minna af dýrum. Þaö kann
ég mjög vel að meta.“
Hvað eða hver er fyrsta ástin í lífi
þínu?
„Það hlýtur að vera Skúli, strák-
urinn minn."
Hvað telurðu þig hafa veríð í síð-
asta lífi?
„Ég bara trúi ekki á fyrri líf.“
Hver er uppáhaldsvísindagreinin
þín?
„Ef stjórnmálafræöi og sagn-
fræði teljast til vísinda, þá eru
það uppáhaldsvísindagreinarn-
ar mínar."
í hvaða íþrótt hefurðu komist
næst metorðum?
„Ekki í neinum. Það eina sem
ég geri er aö hoppa upp og niö-
ur I World Class."
Hvernig viltu deyja?
„Sofandi með bros á vör.“
Hvert er mottóið þitt?
„Aö vera góð móðir og reynast
stráknum mínum vel.“