Helgarpósturinn - 17.10.1996, Blaðsíða 22

22
FlMIVmJDAGUR 17. OKTÓBER1996
Shit
Cerður Kristný, blaða-
maður og rithöfund-
ur, er að senda frá sér sína
fyrstu skáldsögu. Sagan
heitir Regnbogi í póstinum
en áður hefur komið út
eftir hana ljóðabókin ís-
frétt. Gerður lærði frönsku
og bókmenntafræði í Há-
skólanum, síðan hagnýta
fjöhniðlun og eftir að hafa
verið bæði au pair-dama
og bardama brá hún sér í
gervi danskra listunnenda
í menningarþáttum hjá
Danmarks Radio. Gerður
segist nota mikið af dag-
lega lífinu í sögunni enda
liíi hún við mjög inspírer-
andi aðstæður í Norður-
mýrinni þar sem rónar
víla ekki fyrir sér að kúka
í garðana. „Þetta er mjög
sósíalrealískt umhverfi,“
segir hún og sama má
segja um söguna. Brynhild-
ur Þórarinsdóttir lét Gerði
bjóða sér í kaffi og Frí-
hafnargóss til að ræða
nýju bókina, rítstörfin,
jafnréttið og hið kvenlega
lítillæti sem hún segist
ekki hafa fengið snefil af.
Það er vafamál hvort maður
hefur stigið inn í skáldsögu
húsráðandans eða íbúð rithöf-
undarins því á veggnum and-
spænis dyrunum hangir
klukkustrengur, sá sami og
skreytir fyrstu síðuna í bók-
inni. Neðst er ungbarn og upp
strenginn stækkar barnið og
þroskast, fylgihlutirnir breyt-
ast úr dúkku í skólatösku í
tennisspaða og verða ioks að
símtóli í höndunum á ungri,
settlegri dömu í bleikum kjól.
„Þetta erum við segir Gerður
og bendir á kjólkonuna. Blaða-
maður (sá sem er gestur) finn-
ur ekki til neinnar samkenndar
með saumuðu konunni. Enn
síður virðist neitt líkt með við-
mælandanum, sem klæðist
Súperman-bol og notar svart
naglalakk á tám og fingrum, og
blaðurskjóðunni í símanum.
„Ég var í Glasgow að leika
mér fyrir Nýtt líf“ segir Gerður
og reynir að skýra muninn á
bolnum og bleika kjólnum,
„keypti mér Súperman-bol,
helling af bókum og pípuhatt.
Svo horfði ég á sjónvarpið, það
finnst mér mjög skemmtiiegt.
Ertu sjónvarpssjúklingur?
Ég er bara með ríkissjón-
varpið þannig að ég get ekki
komið mér upp sjónvarpssýk-
ingu. Úti horfði ég mest á Miss-
ing persons og svoleiðis þætti.
Ég hef mjög gaman af alls kon-
ar „true crimes", einhverju
hræðilegu sem hefur gerst í
raun og veru. Hryllingurinn,
sögur af misþyrmdum gleði-
konum, þetta gefur lífinu gildi.
Snúum okkur að bókinni,
hvernig varð hún til?
Ég hef aldrei nennt að skrifa
sögur nema ég hafi verið beðin
um það eða keppni hafi verið í
gangi. Sumarið 1994 var
keppni um smásögur fyrir
börn sem áttu að hafa þjóð-
sagnaminni og ég gerði sögu
um barnapíu. Ég er svo raun-
sæ, vil bara lesa um það sem
ég þekki. Þetta var saga um
stelpu sem var að rölta um
miðbæ Reykjavíkur með barn í
kerru sem hafði lent í slysi og
var allt öðruvísi en það hafði

verið sumarið áður, eiginlega
umskiptingur. Stelpan var allt-
af að vitna í stóru systur sína
sem var alger töffari. Sagan
komst ekkert áfram í keppn-
inni en ég iengdi hana eiiítið og
sýndi svo Halldóri Guð-
mundssyni hjá Máli og menn-
ingu. Halldóri leist vel á og
sagði mér að gera annan kafla
og þá gaf ég stóru systurinni
orðið. Það endaði með að ég
henti litlu stelpunni. Það sem
kom Halldóri á óvart, sagði
hann mér, var annars vegar
hvað það lægi vel fyrir mér að
skrifa prósa og hins vegar að
ég skyldi hafa húmor. Það var
kannski skiljanlegt, ljóðabókin
mín var mjög þung, þar er
óskaplega niðurdregin ung
stúlka að yrkja.
Þú hefur þannig getað
fengið yfirlestur eftir þörf-
um?
Halldór byrjaði að lesa sög-
una og svo tók Guðmundur
Andri við. Einhvern tímann
var ég búin að vera alveg rosa-
lega ljóðræn og hafði skrifað
um eina persónuna: „Hann er
eins og hvíslarinn, kemur inn á
sviðið og hvíslar að okkur ef
eitthvað óþægilegt er að ger-
ast.“ Ég ætlaði meira að segja
að skíra söguna Hvíslarinn,
mér fannst þetta svo óskap-
lega flott líking. Svo kom at-
hugasemd frá Guðmundi
Andra: Þetta er álíka frumlegt
og talkaflinn í „Are you lone-
some tonight".
Ég tók þetta því út.
Heldurðu að þú lesir ekki
bara þennan kafla í nœstu
bók hans...
Jú, hann ætlar örugglega að
nota þetta sjálfur.
Urðu engir árekstrar um
efnið?
„Þetta er tippikal byrjendabók, það er svo
margt sem maður þarf að koma frá sér, svo
sem áliti á femínismanum.“
ens!‘
Ég er mjög slæm með það að
mér þykir það sem ég skrifa al-
veg rosalega fyndið og ég bara
skil ekki þegar öðrum finnst
það ekki fyndið líka. Það var til
dæmis brandari sem alltaf var
sett spurningarmerki við í
handritinu en mér og vinkon-
um mínum fannst alveg rosal-
ega fyndinn. í einum kaflanum
var eitthvað alveg vonlaust og
ég skrifaði: „Ætli það sé nú
ekki bara eins og að stökkva
nakinn upp úr köku án þess að
hafa neina köku.“ Það væri
náttúrlega alveg ferlega neyð-
arlegt að hoppa þannig nakinn
upp úr engu, en það skildu
menn ekki. Ég endaði því með
að taka þetta ágæta spaug út.
Gefst nœgur tími til að
skrifa? Þú ert náttúrlega í
fullu starfi.
Ég hef lítið að gera á kvöldin
og um helgar þannig að ég hef
alveg nógan tíma. Eg er í af-
skaplega þægilegri vinnu til að
skrifa, maður hitttir alls konar
fólk og heyrir alls konar sögur.
Ég var einu sinni plötuð til að
skrifa í Árbók Slysavarnafé-
lagsins, átti að finna öll slys og
flokka þau. Þetta var alveg
óskaplega skemmtilegt og in-
spírerandi. Það var einhver út-
lendingur sem datt ofan í Guil-
foss og síðan hefur ekkert til
hans spurst. Þar er Daníella
komin; útlendingurinn sem
birtist og hverfur í bókinni.
Stœrstur hluti bókarinnar
gerist í Kaupmannahöfn,
skrifaðirðu hana þar?
Ég skrifaði ekkert af sögunni
úti, keypti bara kort til að
reikna út fjarlægðirnar.
Svo birtast frœgir rithöf-
undar í sögunni...
Sagan hefst á því að Hall-
dór Laxness kemur til Kaup-
mannahafnar og endar á Pétri
Gunnarssyni á siglingu heim.
Halldór er að kaupa bók sem
heitir „Samlivet fpr og under
ægteskabet". Pabbi minn á
þessa bók og hún er merkt
Halldóri Laxness. Hann hefur
strikað undir einhverja síðu
þar sem fólk er að slá sig með
leðurólum. Halldór Laxness er
eins konar aukapersóna í skrif-
um Péturs Gunnarssonar
þannnig að ég ákvað að gera
Pétri sama grikk og gera hann
aðpersónu hjá mér.
Eg enda á Pétri því hann
lýsirþví í bók sem heitir Sykur
og brauð þegar hann er að sigla
heim frá Hamborg: „Því skáld
áttu alltaf að koma heim á skipi
og sjá landið rísa úr sæ.“
„Var hann ekki að tala um
dömubindi? Ég er löngu
búin með 17! Ekki fæ ég
mér tattó upp á það.
Æ, þettavar nú algjör
Hallgríms-brandari. Ef
Hallgrímurværi kona
hefði hann sagt þetta.“
Góðar flugsamgöngur
koma sem sagt í veg fyrir að
hœgt sé að vera skáld í dag?
Maður ætti eiginlega að
þrusast með Norrænu til og
frá Færeyjum bara til að sjá
landið rísa úr sæ. En svo yrði
kannski bara þoka.
Það eru ekki bara íslensku
skáldin, þú ert líka með
heimsmenninguna á tæru, vís-
ar óspart í kúltúr sem maður
ólst upp við; Sval og Val,
Tinna, Simon Le Bon...
Hvernig er hægt að lýsa tán-
ingsárunum án þess að minn-
ast á það þegar maður lá úti á
túni að reyna að gera orminn.
Það hefur enginn skrifað um
þetta. Þótt það sé kannski
ekkert merkilegt að vera fyrst
til að skrifa um Duran Duran.
Og með hvorum hélstu,
Wham eða Duran?
Ég hélt með U2, mér fannst
ég vera allt of mikill töffari fyr-
ir Wham og Duran Duran. En
mér finnst Duran Duran hins
vegar frábærir í dag.
Spurning um peninga
Hefurðu ekki unnið við
eitthvað skemmtilegt sem
nýtist við skriftirnar?
Einu sinni vann ég á elli-
heimili og eftir það læðist allt-
af gamalt fólk í sögurnar mín-
ar. Síðan var ég bardama í
Tunglinu, það nýttist mér þeg-
ar ég skrifaði bókina. Það er
mjög fyndið að vera bardama.
Við urðum að vera í flegnum
bolum og æðislega brosmild-
ar, annars komu skemmtana-
stjórarnir og bönkuðu í borð-
ið og sögðu brosiði!
Eftir hagnýtu fölmiðlunina
komst ég í starfsþjálfun hjá
Danmarks Radio. Ég var notuð
sem skrifta í menningarþætti
en um leið sem statisti. Við
vorum alltaf að mynda ein-
hverjar sýningar en það var
aldrei neinn á þeim þannig að
þegar það vantaði konu til að
ganga framhjá listaverkunum
og skoða þau þá var það Gerð-
ur Kristný, „vores islandske
praktikant", sem kölluð var til.
Hvað með blaðamennsk-
una?
Ég labbaði bara inn á Tím-
ann og fékk vinnu. Síðan var
ég á Eintaki og núna hjá Fróða.
Bókmenntafólki finnst blaða-
mennska svo ómerkileg og
spyr af hverju ég fari ekki að
gera eitthvað annað. Eins og
það væri jafnvel betra að ég
væri til dæmis sjúkraliði eða
ynni í sjoppu. Mér finnst þetta
mikil lítilsvirðing við starf
mitt.
Þú ert sem sagt ekki að
hœtta í blaðamennsku til
að gerast rithöfundur?
Blaðamennskan er nokkuð
sem ég ætla að halda áfram í.
Ef ég væri ekki í blaða-
mennsku þá gæti ég ekki pikk-
að á tölvuna mína með nýj-
asta Díor-naglalakkinu, þetta
er bara spurning um peninga
allt saman. Og ef ég væri ekki í
blaðamennsku þá væri ég ekki
með persnesk gólfteppi heima
hjá mér. Það tæki mig mörg ár
að trappa mig niður til að
verða blankur listamaður.
Hef ekki snefi!
af kvenlegu lítillæti
Er ekki nóg af blönkum
listamönnum, allt fullt af
ungskáldum?
Það hafa ekki margir komið
fram á síðustu árum, helst
Sindri Freysson og Friðrik Er-
lingsson. Ekkert kvenfólk. Ég
skil ekki af hverju það koma
ekki fleiri ungar stelpur fram á
ritvöllinn.
Eru þœr ekki aiveg jafn-
mikið að skrifa?
Auðvitað eru þær það. Mér
þykir ekkert ungt að vera 26
ára með fyrstu skáldsögu. Ég
tók einu sinni viðtal við konu
sem var fertug og var að gefa
út sína fyrstu bók. Ég spurði
hana af hverju hún hefði ekki
komið fyrr fram á sjónarsviðið
og hún svaraði: „Vegna virð-
ingar minnar fyrir íslenskri
tungu.“ Ég hef aldrei skilið
þetta. Ef hún hefði byrjað fyrr
að líta á sig sem skáld og byrj-
að fyrr að vinna sem skáld þá
hefði henni fundist hún vera
að vanvirða íslenska tungu.
Þetta er eins og trésmiður
myndi hætti að smíða af því
að hann bæri svo mikla virð-
ingu fyrir hefilbekknum.
Það er þetta kvenlega lítil-
læti, ég hef ekki snefil af því.
Þú hefur þá byrjað
snemma að skrifa?
Ég byrjaði að troða upp í
unglingaþáttum með ljóðin
mín þegar ég var 16 ára.
Fyrsta ljóðið kom í Lesbókinni
sama ár og ég var einfaldlega
titluð skáld þegar ég var
svona ung. Mér fannst það
bara ekkert merkilegra en að
spila handbolta með Fram
eins og vinkonur mínar gerðu.
Það er enginn sérstakur heið-
ur að vera titlaður skáld, ekk-
ert merkilegra en að vera titl-
aður pípulagningamaður. Það
er meira að segja praktískara
að vera pípulagningamaður.
Kristján, maðurinn þinn,
er líka að gefa út bók, meira
að segja í sama flokki hjá
Máli og menningu, er ekki
mikil samkeppni á heimil-
inu?
Nei, við vorum búin að
skrifa þessar bækur þegar við
byrjuðum saman en þegar ein-
hverjum dettur eitthvað fynd-
ið í hug á heimilinu er eins
gott að segja strax „pant nota
þetta". Samkeppnin verður
ekki erfið því bækurnar okkar
eru mjög ólíkar. Hans er fág-
aðri og betur unnin, en mín er
örlítið flippaðri og mun fyndn-
ari. Þótt Kristján sé mikill
húmoristi svona frá degi til
dags og fyndnari en ég þegar
hann er að segja frá þá kemur
þetta öfugt út í bókunum.
Hefðirðu skrifað bókina
eins efþú hefðir verið í sam-
bandi á meðan, söguhetjan
þín virðist alveg með það á
hreinu að sambönd séu for-
heimskandi?
Það er bara hjá hinum stelp-
unum. Mér finnst ég ekkert
hafa forheimskast á því að
vera með Kristjáni.
Ég er ekki algóð
Hvernig bók er þetta?
Þetta er tippikal byrjenda-
bók, það er svo margt sem
maður þarf að koma frá sér,
svo sem áliti á femínismanum.
Býstu við að fá miklar
skammir?
Neinei. Ég hef það að leiðar-
ljósi í lífinu að mér gott barn
ber að vera og góðan ávöxt
bera og forðast allt hið illa svo
ei mér ná’ að spilla.
Er þetta til marks um
mjög kristilegt uppeldi?
Já, þetta er vísa númer tvö í
„Ó Jesú bróðir besti“.
Lifirðu svona kristilegu
líferni?
í hverju felst það?
Til dœmis að forðast allt
hið illa?
Ég er ekki algóð. Ég er til
dæmis svo rosaleg í kjaftinum
að vinir mínir halda að ég sé
með tourette-syndromið. Það
er þegar ósjálfráð dónaleg orð
velta út úr manni þegar
minnst varir. Ég vildi helst fá
vottorð upp á þetta og ein-
hverjar bætur því ekki getur
maður verið blaðamaður þeg-
ar maður er alger dóni.
Stundum er þetta þó það
eina sem maður getur gert. Til
dæmis þegar ég sat hérna
undir glugganum mínum á
sjálfan kosningadaginn og var
að lesa síðustu gerð af hand-
ritinu. Þá varð ég vör við að
tveir rónar voru að kúka í
runnana í garðinum. Hvað get-
ur maður þá gert annað en
æða út á svalir og hella sér yf-
ir þá? Þeir urðu mjög hissa og
bentu mér á að þetta væri
góður áburður. Ég varð að
trúa því. Svo leið alveg rosal-
ega langur tími þangað til það
rigndi, þetta er í fyrsta sinn
sem ég hef beðið eftir rign-
ingu.