Alþýðublaðið - 20.03.1971, Blaðsíða 7

^iíbyðid

Sighv. Björgvinsson (áb.)
Ritstjóri:
Útg. Aiþýðuflokkurinn
HANDRITIN
KOMA HEIM
Það var söguleg stund, er menntamála-
ráðherra, Gylfi Þ. Gíslason, kvaddi sér
hljóðs utan dagskrár á fundi neðri deild
ar Alþingis í fyrradag og tilkynnti, að
nú væri ekkert lengur í vegi fyrir því,
að undirbúningur að afhendingu hand-
ritanna til fslands yrði hafinn. Hefði
honum rétt í þessu borizt skeyti frá
Danmörku, þar sem sagði, að hálfri
klukkustundu fyrr hefði hæstiréttur
ktreðið upp þann dóm, að danska ríkið
væri ekki skaðabótaskylt gagnvart stofn
\m Árna Magnússonar fyrir afhendingu
handritanna til fslands.
_ „Málinu er því lögfræðilega og póli-
tískt lokið“, sagði Gylfi. „Fregnin mun
vekja þjóðarfögnuð á íslandi. Ég þakka
þjóðþingi Dana, dönsku ríkisstjórninni
og dönsku þjóðinni einstakan höfðing-
skap sem hún hefur sýnt í þessu máli og
mæli þar fyrir munn allra íslendinga“.
Handritamálið, sem nú er formlega
til lykta leitt, á sér áratugagamla sögu.
Það var tekið upp af fslands hálfu fljót-
lega eftir sambandsslitin við Dani. Mála-
leitanir íslendinga báru lengi vel ekki ár
angur, þótt dönsk stjórnvöld hafi verið
velviljuð í málinu.
Um miðjan 6. áratug þessarar aldar
var undir forystu Bomholts, þáverandi
menntamálaráðherra Dana, gerð alvar-
leg og einlæg tilraun til að leysa málið,
en þá gerðu dönsk stjórnvöld íslend-
ingum það tilboð, að íslenzku handritin
skyldu vera sameign íslendinga og Dana
en varðveitast á íslandi. Þessari hug-
mynd höfnuðu íslenzk stjórnvöld að
höfðu samráði við Alþingi á lokuðum
þingfundi. Síðan lá málið niðri um hríð.
Fljótlega eftir að Gylfi Þ. Gíslason
tók við embætti menntamálaráðherra
tók hann málið upp að nýju við dönsku
stjórnina. Fóru árum saman fram samn-
ingaviðræður um málið milli hans og
Jörgen Jörgensens, þáverandi mennta-
málaráðherra Dana. Reyndist hann skiln
ingsríkari á sjónarmið íslendinga, en
nokkur fyrirrennari hans. Náðist að lok
um samkomulag um málið á þeim grund
velli, sem lagasetningin frá 1961 var
byggð á. Þá fékkst hin pólitíska lausn.
Hún fékkst í samningum milli stjórn-
málamanna, en vísindamenn danskir
reyndust íslendingum yfirleitt andsnún-
ir.
Nú hefur hin lögfræðilega lausn feng
izt. Málið er endanlega til lykta leitt.
fslendingar fagna og tjá Dönum einlægt
þakklæti fyrir frábæran höfðingsskap.
Gylfi Þ. Gíslason hefur aðallega far-
ið með þetta mál fyrir íslands hönd.
Hann hefur lagt sig fram um lausn þess
og er það almennt- viðurkennt meðal
danskra stjórnmálamanna, að hann hafi
haldið á málstað fslendinga af festu og
framsýni. •" , íffiPBÉ
□ Á fundi efri deildar Al-
iþingis í gær mælti Eggert G-.
Þorsteinsson, tryggingamála-
ráSherra, fyrir frumvarpi til
laga um aimannatryggingar,
sem fram var lagt í fyrreriag
og Alþýðublaðið hei'ur skýrt
frá.
í upphafi ræðu sinnar rakti
ráðherrann aðdragandann að
frumvarpinu, en það vaf- sam-
ið af nefnd, sem hann skipaði á
s. 1. vori.
Vék ráðiherra þessu næst að
efnisatniðum frumvarpsins.
Heildarbreytingarnar sagði
hann vera í stuttu máli þess-
air:
1. FRUMVAKPIÐ G’ERIR
ráð fyrir að allar bætur al-
mannatrygginga hækki um 20
af hundraði frá þvi sem nú er,
þó er gert ráð fyrir að barna-
lífeyrir verði hækkaður um 40
af hundrcyði og fæðingarstyrk
ur um rúmlega 13 af hundraði,
en ekki er gert ráð fyrír hækk-
un fjöiskyldubóta.
2. LÁGMARKS- ELLI- OG
örorkulífeyrir er áætlaður sam
kvæmt frumvarpinu 70.560,00
kr., en þó er gert ráð fyrir því,
að ávallt komi til uppbót á
þennan lífeyri, ef viðkomandi
lífeyrisþegi er tekjulaus og
nemi sú hækkun þeirri upp-
hæð, að heildprtekjur lífeyris
þegans verði 84.000,00 kr. á
ári. Lífeyrisupphæð til hjóna
verður með sama hætti ekki
lægri en kr. 151.200,00.
3. LAGT ER TIL AÐ
barnalífeyrisaldur verði hækk
aður úr 16 árum í 17 ár og að
barnalífeyrir vérði greiddur
með bami látinnar móður,
hvort sem hún Va>r gi'ft éða
ógift og án tillits til efnaihags
eða annarra ástæðna.
4. GERT ER RÁÐ FYRIR
að ekkjubætur verði greiddar í
6 mánuði í stað þriggja nú ef
ðkkja er bamlaus og í 12 mán
uði til viðbót'ar í stað 9 mán.
nú, ef hún hefur fyi-ir barni
að sjá.
5. ÞAÐ ER GERT RÁÐ
fyrir heimild til greiðslu
mæðralauna til fósturmæðra.
6. SAMKVÆMT GILD-
andi lögum, þá er aðalreglan
sú, að bótaréttur samkv. ákvæð
um almannatryggingalaga í líf
eyristryggingu er bundinn við
íslenzkan ríkisborgararétt.
Lagt er til í frumvarpinu að
fallið verði frá þessarl kröfu,
en þess í stað verði bótarétt-
ur bundinn við lögheiimili á-
íslandi, en að ellilífeyrir verði
samt geiddur þó bótaþegi sé
búsettur erlendis. A móti þessu
er gert ráð fyrir asð fjárhæð
lífeyris skuli vera í hlutfalli -
váð dvalar-tíma á íslándi á
gjaldskyldualdri.
Þessar breytingar eru- lagð-
ar til, til samræmis við regl-
ur þeirra þjóða, sem íslending
ar hafa mest samskipti við og
mun hún auðvelda íslepding-
um. samskipti við þessar þjóð-
dr í tryggingamálum.
7. HEIMILD TIL VEITING-
ar örorkustyrkja eru rýmkað-
ar frú því sem nú er í lögum.
Gert er rúð fyrir að veita megi
styrki vegna sérstaks auka-
kostnaðar, sem rekja má til
örorku, enda þótt viðkomandi
hafi eðlileg og venjuleg iauu
og ennfremur að styrki m;egj
veita vegna bæklunar eða van
komi sjúkrasamlag í hverju
sýslufélagi og verða þá fram-
vegis í landinu aðeins kaup
staða- og sýslusjúkrasamlög og
er því gert ráð fyrir að í frarn
tíðinni verði sjúkúVamlögin
38 að tölu, í stað 223 eins og
nú er.
9. í ÞEISSU LAGAFRUM-
varpi er gert ráð fyrir að af-
nema að fullu ríkisframfærslu
fávita, en að dvalir þeirra .
heilbrigðisstofnunum verði
kostaðar af sjúkrsitryggingum
eins og aðrar hælisdvalir og
þá af sjúkratryggingadedld
Tryggingastofnunar rikisiTis.
10. ÞAÐ ER GERT RÁB
fyrir að greiðsluskylda sjúkra
tryggingadeildar Trygginga-
stofnunar ríkisins verði enn
aukin hvað snertir vistun sjúk
linga í erlendum sjúkrahúsum
Myndin var tekin á fundi efri deiidar Alþingis í 'gær, er Eggert G.
Þorsteinsson fylgdi tryggingafru.nvarpinu úr hlaði.
þroska barna innan 16 ára, ald
urs, ef um er að ræða mikil
útgjöld foreldra vegna umönr
unar og annars. Hér er um að
ræða gjörbreytingu frá þvi
sem er í núgildandi lögum
þar sem hvérgi héfúr verið
hægt að liðsinna foreldrura
vegna þessara barna.
8. ÞAÐ ER LAGT TIL AÐ
sjúkrasamlögum sé fækkpð
mjög verulega. Það er lagt' ííj ;
að. hreppasjúkrasamlög ,-v^rði
lögð niður, en í st£«ðinn, þá
11. ÞAÐ ER ETNNIG
gert ráð fyrir. að heimilt verði
að leggja á sjúkratrygginga-
deild kostnað, sem verulegur
verður vegna veikinda eða
slysa utan sj úkra.samlagssvæðú
sem að viðkomandi sjúkrasam
lag er ekki skyldugt áð greiða
þá og er meðal annars héift í
huga, kostnaður sem að fólk,
sem er á férðalögum eða í
styttri dvöl erlendis verður
fyrir, þar sem það er ekki
siúkratryggt.'
12. SAMKVÆMT GILDANBI
lögum, þá fellur niður líféyr-
ir bótaþega ;ef hann dvelBt
lengur en einn mánuð á stofn-
un. þar sem sjúkra<tryggingar
greiða fyrir hann. í lagafrum-
varpiu er gert ráð fyrir að líf-
eyrir falli niður þegar vist e
meira en 4 mánuðir á síðústu
24 mánuðum.
13. ALLMIKLAR ENDUR-
bætur eru gerðar á slysa-
trvggingarkafla lájganna, þann
ig er í núgildandi lögum eKlti
gert ráð fyrir að slysatrygg-
ingar geti tekið til almennra
heimilisstarfa, en í frumvarp-
ínu er gert ráð fyrdr, að heim-
ild verði til að tryggja sTík
störf, ef þess er óskað.
Á sama hátt þá eru greiðSl-
ur slysatrygginga vegna ýmis
konar aúkakostnaðar vegna
slysa, svo sem ferðakostnaður,
verulega a.uknar og fjölmörg
ákvæði í sambandi við slysa-
bætur gerðar ýtarlegri og skýr
ari en nú er.
14. í NÚGILDANÐI IÖGUM,
þá er gert ráð fyrir að bótarétt
ur falli niður, ef ástand það
sem bótaréttur er byggður á,
stafar a,f ofdrykkju eða deyfi-
lyfjaneyzlu. Lagt er til að fall
ið verði frá þiessu sviptingar-
ákvæði, enda gert ráð fyrir þvi
að hlutaðeigandi fari þá að
fullu að læknisráðum og sinni
fyrirmælum um þátttöku í
þeirrd starfsþjálfun og með-
ferð, sem stuðlað gæti að
bættri afkomu hans og búið
hann undir nýtt starf eða breyt
ingu á lífsháttum sínum.
1. KOSTNAÐUR
Áætiliaðan kostnað við hækk
anir sagði Eggert vera sem bér
segir:
1. 20% hækkun lífeyristo’gginpranna annað en fjöl-
skyldubætur, fæðingarstyrkir og barnalífeyrir kr. 290,0 millj.
2. Hækkun fæðingarstyrks úr 13.000,00 kr. í kr.
14.700,00 kr- 65
3. Bamalífeyrir, 40% hækkun frá gildandi ákvæðum 24
Vegna fráfalls móður skv. 14. gr. kr. 9,0
’ Vegna aldurshækkunar til 17 ðra aldurs sbr. 14. gr. 20.0
4. Bótahækkun til ekna skv. 17. og 18. gr. kr. 4,5
5. Trygging 84 þúsund króna árstekna fyrir elli- og
örorkulífeyrisþega kr*
Þetta samtals 439,0 milljónir króna.
millj.
millj.
?uillj.
millj.
millj.
millj.
allt undiir sama eftirliti og gert
er ráð fyrir í núgildandi iög-
um, en. með þeirri breytingu
sem hér er lagt til, er gert ráð
fyrir að einnig verði greiddui
kostnaður við dvöl, lyf og láskn
ishjálp, sem er nauðsynleg er-
lendis að lokinni sjúkrahús-
Visti
2. LÍFEYRIS-
TRYGGINGAR
Þiasisu næst ræddi ráðherra
n'ánar 'uim einstaka kiaJla frum
varpsins og bótagreiðslurnar.
Um líf'eyri stryggi ngai’nar sagði
ráðherra m. a.
ELLI OG QRORlKULÍFEYRIR
í 11. -gr. er gert ráð fyrir
þeirri aðalbreytingiui,- aS eUá-
lffeyrir ve-rði greiddúr eins og
fyrr sagði í hlutfalli við dval-
-artíma á, Ííliandi á gjaldskyldu
aldri viðkomandi, en fatllið
■verði frá kröíunni urn íslenzk-
an ríkisb orgararétt og lífeyi-ir
werði greidd-u'r þótt 'lífeyrisþeg
inn sé búsettur erlendis.
Eins o-g fyrr var ralkið þá
auðvieildar þessi b«'eyting ís-
lendingum samskipti við aðrar
þjóðir í ti-yggingamálum og
virðist vera réttíátari en nú-
gildandi ákvæði.
Hvað bótaupphæðir þessa
kalfla varðlar, þá er gert ráð fyr
ir að lífsyrir þess, sem byrjar
að taka Mfeyri 67 ára, verði kr.
70.560,00, en lífeyri-r þess, sem
frestar töku lifeyris fram til
72ja ára áldlulrs vjerði 117,888,00
kr.
Um ákvæði réttar til öi-orku
lífeyris þá eru þau að mestu
samhljóða núgildandi ékvæð-
um, nema það að í stiað ríkis-
borgararéttar er lagt tiT að
skilyrði fyrir rétti örörkulífeyr
is verði að bótaþcgi hafi átt
lögheimiii á íslandi a. m. k.
3 síðustu ár áðúr en umsókn
er Lögð fram eða hafi haft ó-
skerta starfsorku þegar hann
eignaðist lögheimili á íslandi.
Öll ákvæðj um örorkirstig
eru óbr,eytt. Hins vegár enui á-
kv*æði úm upphæðir örorku-
styrkja, sem takmörkuðúst við
10% a!f heildarfjárhæð greidds
öroi-kulífeyris numin burfu, en
jafnframt geirt ráð fyrir tölu-
verðri rýmkun heimiidarinnar,
t. d. verður heimilt að gi*eiða
styrki vegna basklunar eða van
þroska barna innan 16 ára ald
urs og er hér um grundvallar-
breytingu að ræða eins og
fyn- híeifur veriðmirAist á.
Upphæð örorkuiSfeyris er
sú sama og. lífeyris þess, sem
byrjar að taka lífeyrisgreiðsl-
ur elílilííeyriS' við 67 ára alöur.
í 19. gr. eru óbreytt fyrri
heimildiarákvæði um uppbót
jelfid og örorkulífeyris, þegar
sýnt þykir að Tíífeyri-sþegi geti
ekki komist af án hækkumar.
Þó ar tekin upp sú skyldu-
hækfcun, að þeir elli- og ör-
orWulífeyrisþegar, sem hafi
lægri tefcjur en kr. 84,000,—
samanlagt. vinnutekjur og bæt
(ur, skulu fá bætur sínar hækk
aðar upp í þá upphæð. Um
upphæð hækkunarinnar gildir
sama og heimiMarhækkanir
saimkv. þessari grein, þ. e. að
Tryggingastofnun ríkisins
gr-eiðir 3/5 hækkunarinnar, en
sVeiltarsjóðir 2/5
BARNALIFEYRIR
í 14. gr. er rætt um barna-
lífeyri og er þar gert ráð fyr--
ir að greiða barnaliífeyri með
börnum yngri en 17 ára í 6tað
16 ára nú. Þó er ekki gert
ráð fyrir að gr'eiða barnalífeyri
vegna barna sem njóta örorku
Tífeyris, þ. e. a. s. þeirra, sem
eru öryrkjar frá barnsaldri og
sækja um örorkulífeyri þegar
við 16 ára aldur.
Þá er sú breyting gerð að
heimildat-ákvæði það, sem
sett var með iögium- nr. 32
1970, um að héimilt skyldi að
grieiða börnum ekkiils ailt að
fuWum barnal'ífieyri, er feTlt
niður, en hins vegar lagt til
að það vsrði skylt að gxeiða
barnalífeyri með barni Tátinn-
ar móður, hvort sem hún var
ÞAÐ KUNNA
FLEIRI EN
BANDARÍKJAMENN
AÐ META.ÞETTA
REYKTÓBAK
PRINCE ALBERT
gift eða ógift og án tillits til
efnahags eða annarra ástæðna.
■' f
MÆBRALAUN 0. FL. “
í 15. gr. er tekið upp heim-
ildarákvæði til þess að hæ:gt
sé að greiða einstæðum fóst-
urmæðrum mseðralaun. þ'egar
þannig stendur á. Hér er eink-
um haft í huga það tilvik,
þegar amma hefur tekið að
sér uppeldi barnabarns og
móðirin ætti sjálf rétt til
mæðralauna, ef hún he-fði
barnið.
Um greiðslu fæðingar-
styrkja samkv. 16. gr., ekkju-
bóta skv. 17. gr. og efckjulíf-
eyris skv. 18. gr. kemur til
greina afnám skilyrðis um rík
isborgararétt, ,en, í þess stað
sett að skilyrði að konan eigi
lögheimili á íslandi.
Upphæðir þessara bótp
verða nú þannig að árleg
mæðra'laun með 3 börnum
eða fleiri verða kr. 67.20(0,—,
fæðinga'rstyrkur er ráðgerSur
kr. 14.700.— og 6 mánaða bæt
ur kr. 7.368,— á mánuði og
12 mánaða bætur þar á eftir
kr. 5.525,— á mánuði.
í frumvarpinu er gert ráð
fyrir að sú breyting verði á
ekkjulífeyri, að lagt er til að
ekkja fái fullan lífieyri ef húni
er 60 ána við fráf'all mak'a,
enda hafi hún löghieimili'sdval
artíma í landinu a.m.k. 40 ár.
Fyrir hvert ár eða brot úr ári,
sem vantar á 60 ára aldur,
lækkar lífeyririnn um 5% og
sé löghieimilistíminn skemmri
en 40 ár, gr-eiðist hlutfalMega
lægri ekkjulífeyrir.
Fullur árlegur ekkjulífeyrir
verður samkvæmt frumvarp-
inu kr. 70.560.00.
3. SLYSA-
TRYGGINGAR
Um slysatryggingarnar
sagði ráðheri’a m.a.
í 30. gr. :er það nýmæli, að
þeir, sem stunda heimilisstörf
geti tryggt sér rétt til ssilysa-
bóta við þessi störf, með því
að skrá í skattframtal í byrj-
un h-vers árs, ósk þar að lút-
andi.
32. gr. frumvarpsihs, sem
syarar til 34. gr. laganna, er
mjög breytt, bæði að efni og
formi. Hér er annars vegar
um að ræða ítarlegri ákvæði
en áður voru í lögum og hi-ns
vegar mjög auk-nar greiðslur
ve-gna ferðakostnaðair slas-
Framh. á bls. 4.
Úr framsöguræðu Eggerts G. Þorsteinssonar í gær
6 LAUGARDAGUR 20. MARZ 1971
LAUGARDAGUR 20. MARZ 1971 7
<