Alþýðublaðið - 28.10.1971, Blaðsíða 6

Æoemai
&mmÐ
Útg. AlþýSnllokkiirbui
Ritstjórl:
Sigiívatur Björgvliissoa
Málfluiningur
Magnúsar
Sjálfsagt hafa margir landsmenn
horft á þáttinn „Sjónarhorn“ í sjónvarp
inu s.l. þriðjudagskvöld, þegar rætt var
um eitt alvarlegasta vandamál þjóðar-
innar, — þ.e. heilbrigðisþjónustuna á ís-
landi. Eðlilega mun fólkið úti á lands-
byggðinni hafa sýnt málinu einna mest-
an áhuga, enda brennur þessi vandi
harðast á þeirra bökum, þar sem sívax-
andi hluti læknishéraða missir nú þá
takmörkuðu þjónustu, sem þau áður
höfðu.
Embættismenn og forsvarsmenn
læknasamtaka svöruðu fyrirspurnum
stjórnenda þáttarins jákvætt og höfðu
margt til mála að leggja, sem að liði
getur orðið við lausn vandans, en allir
voru þeir þó sammála um, að sú lausn
væri ekki auðunnin. Hún yrði ekki til
lykta leidd á nokkrum vikum eða mán-
uðum. Hér þyrfti margra ára starf.
Það, sem á óvart kom í þætti þessum
var hins vegar málflutningur Magnús-
ar Kjartanssonar, fyrrum ritstjóra Þjóð-
viljans og núverandi heilbrigðisráð-
herra. Meðan Magnús sat sem óbreytt-
ur þingmaður á Alþingi og ritstýrði
Þjóðviljanum í hjáverkum var það alltaf
aðalatriðið í skrifum hans og þingræð-
um um læknisþjónustuvandamálið, að
eina orsök þess væri dugleysi þáverandi
heilbrigðisráðherra, sem voru, að hans
sögn „duglitlir og höfðu ekki sinnt mál-
inu, sem skyldi“. Nú, þegar hann sjálf-
ur hefur haft heilbrigðismálin til með-
ferðar í um fjóra mánuði þá eru svör
hans við spurningum og uppástungum
aðeins „ég vona“ og „margt af þessu er
mjög eftirtektarvert, en hér er unj
mikið vandamál að ræða“.
Magnús ráðherra hefur það eitt fram
að færa sem andsvar við málflutningi
Magnúsar ritstjóra frá því í fyrra, að
hann hafi skrifað læknum bréf og beðið
þá að leysa vandann. Þessar bréfaskrift-
ir Magnúsar ráðherra er það eina í heil-
brigðismálum, sem hann hefur afrekað
í ráðherradómi sínum til þessa. Þær
framkvæmdir, sem unnar hafa verið
t.d. í sambandi við fæðineardeildina í
Reykiavík, Akureyrarspítala, lækna-
miðstöðina í Borearnesi. á Eeilsstöðum
og víðar eru allar framkvæmdar af fyrir
rennara Magnúsar Kiartanssonar í ráð-
herrastól. En eitt bréf hefur Magnús
Kiartansson sjálfur skrifað. Það mikla
afrek vann hann einn. Af því getur
hann státað.
En með einu bréfi levsir Maenús
Kiartansson ekki læknavandamál dreif-
bviisins. Þótt bað eitt að skrafa oe
skrifa hafi revnzt Maemisi Kiartanssyni
fevkinóg framlag til rnála á urnHðnum
árum verður honum hað vonandi lióst.
að bannig levsir hann enoin vandamál
sem ráðherra. Þar þarf meira til.
["] í erl'endum ritum eru við
cg við birtar upplýsingar um
skaðleg áhrif sjónvarps á menn
og dýr. Það sem fer hér á eftir,
er að mestu úr sænska, tímarit-
inu „Ha.lsa“.
Fjömtíu börn í amerískri
flugstöð fóru nokkurn veginn
samtímis að kivarta um stöðuga
þreytu, höfuðverk, magaverk,
svefnleysi, og þau urðu tauga-
veikluð og fengu uppköst. Við
athugun kom í Ijós, að börnin
sátu þrjár til sex kilukkustund-
ir daglega við sjónvarp, og allt
að tíu klukkustundum á laug-
ardögum og sunnudögum. Lækn
ar þeirra mæltu svo fyrír, að
þeim yrði baoinað að horfa á sjón
varp. Þtessu bianni var framtfVlgt
hjá tólf börnum, og e.ftir tvær
til þrjár vikur höfðu þau náð
sér að fullu. Hin átján börnin
fengu að horfa, á sjónvarp tvo
klukkutíma á dag, og hjá þeún
tók batinn fimm til sex vikur.
Stöfuðu hin skaðiegu áhrif
sjónvarpsins af því, að börnin
þreyttust af löngum setum, of-
reyndu augun, af efni mynd-
anna eða af skaðlegum geislun-
ará'hrifum? Vafatlaust kemur
állt þetta til greina. Um geisl-
unarverkanir frá sjónvarpi hafa
verið gerðar tilra)u»ir á dýrum.
Rottur voru settar í búr fyrir
framan sjónvarpstæki, sem. haft
var í gangi, en skrúfað niður í
því, þannig að enginn. hávaði
heyrðist frá því, og fyrir skerm
inn var sett svört Míf. Eftir tiu
til tólf daga voru aillar rotturn-
ar df. uðar. Tilraunin var endur-
tekin, en sjónvarpið ekki haft
í gangi nema nokkrar klukku-
stundir á sólarhring. Eftir mán-
uð voru þessar rottur orðnar
slióar, og þegar Iþær voru
drepnar og kr.ufnar, fundust hjá
þei.m mifclar heilaskemmdir. —
Enn ein tilraun var gerð með
litsjónvarp, se.m var sett í fjög-
urra metra fjarlægð ftó búri
m!eð rottum af báðum kynjium
á tímgunarskeiði. Hjá þessum
rottum fæikkaði ungum niður í
einn til tvo, í stað tíu, sem eðli-
legt er.
Útge.islun frá sjónvar.pstæikj-
um er mjög mismiki], rnest frá
iitsjónvarpstækjum og biluðum
eða, göflluðum tækjum. Ölilum
er kunn hættan af röntgengeisl-
um, hvort sem þeir eru notaðir
til lsókninga eða rannsókna við
gegnlýsingar og myndatökur. —
Og þá eru ekk: sáður á alilra vit-
orði skaðleg áhrif kja.rnorku-
geisla, sem berast um víða ver-
öl'd ftó hinum tíðu kjarnorku-
sprengingum og hverskonar
meðferð og nýtingu kjarnoríi:-
unnar.
Engir eru eins viðkvæmir fyr
ir áhrifum þessara hættulegu
geisla og ungviðin. Við tóðum
ekki við það sem gerist úti í
hinum víða heimi. En inman
þröngra veggja heimilisins get-
Framhald á bls. 11.
VAR BORMANN MASKE
LÍKA RÚSSANJÓSNARI?
□ Tékkneski rithöfundurinn
Pa-vel Havalka, blaðamaður
við téklkn'esku „Vinnuna", hef
ur fyrir nokkru skrifað athygl-
isverða grein, þar sem hann
staðfestir og rökskýrir þær
fullyrðingar Gehlens hers-
höfðingja, að Martin Borman
hafi í rauninni verið sovézk-
ur njósnari, um leið og hann
var hátts'ettur nazisti og trún-
aðarmaður Hitlers.
Það á að hafa verið Stalin
' sjéiliúr, isem á,sinni tíð skýrði
Eduard Benesj, forssta Tékkó
slóvakíu allt um það mál. Þá
, sögu sagði tékkneski hershöfð
ínginn, Josef Bartik síðan öðr
; um, en hgnn. var æðsti maður
1 gagnnjóináskipulags herráðs-
ins, og allt fram til ársins
1938 afhjúpaði hann fjöldann
allan af njósnurum Canaris í
Ték'kóslóvafcíu. Frá 1940 varð
hann trúnaðarmaður Benesj
forseta. Hann 'komst á snoðir
um að Rússar höfðu undir-
búið morðsamsæri gegn hers-
höfðingjanum Reinhard Hey-
drioh, sem Hitler hafði skip-
að „ríkisverndara" Bæheims
og Mæris. Benesj ákvað að
Tékkar skyldu vevða Rússum
þar fyrri til.
Frá því árið 1944 varð Bar-
tiik hershöfðingi æðsti maður
pólitísku upplýsijigaþjónust-
unnar. Hann var; sem fyrr
trúnaðarmaður Benesj og hittV
ust þeir reglubundið. Haustið
1945 var Borman dæmdur tiil
dauða af stríðsglæpadómstóln
um í Nurnberg, þótt enginn
vissi hvar hann væri niðu.r-
kom'inn, þá varð Benesj að
orði: Sé Borman á lífi, verð-
ur hanin sennilega aldr-ei líiflát
inn. Hann var njósnari Stal-
ins. Ben.es'j hafðj þetta eftir
Stalin sjálfum, og var stoitur
af því að rússneski einræðis-
berrann skýldi hafa sýnt hon-
um, stjórnmálamanni sem að-
hylltist írjálslyndar og borg-
araiiegar skoðanir, slfkan trún
að.
í ræðu sinni á 20. flofcks-
þinginu minntist Krustjev á
það, að Benesj hefði .látið
Stalin í té ýrnsar upplýsing-
ar, og ekki gengið nema gott
til. Þar á meðal varðandi rúss
nesfka marskálkinn Tuoh'ar •
jevsky, sem var njósnari-Hitil-.
ers. Eftir það auðsýndi Stal-
in Benesj notekurn trúnað, og
Bkýrðii honum meðal annars
ftó því hvernig Bormann varð
sovézkur njósnari.
Martin Borman var fædd-
ur aldamótaárið, 1900. Hann
var 18 ára, þegar hann sneri.
heim úr fyrri heimsstyrjöld-.
inni, og gerðist þá strax þátt- •
takandi í and-gyðingilegrí
starfsemi. Árið 1920 barðist.
hann gegn Rússum í. Baltisku
sjálfboðalið.aherts.veitinni, var
tekinn til faniga.. og •iþóttist
vita'hvað mundi'biða sín. — ■-
Bolsjevikkarnir höfðu nógu
marga að metta, iþótt þeir
færu etokii að ala önn tyrir
stríðsföngum.
Ekki vissi Sta'lin hvort held-
ur það var Bormann sjálfur
eða bolsjevikikafbringinn,
sem átti frumkvæðið, en ár-
angurinn varð sá, að Bor-
mann undirritaði plagg, þar
sem hann skuldbatt sig til að
stanfa sem njósnari fyrir rúss-
nesku stjómina. Þar með
bjargaði hann líf.i. sínu, var
látinn laus skömmu síðar og
héffit ti'li Mleclemburg.
Árið 1924 var Bormann
dæmdur í eins árs fang.elsi,
sem meðsekur um , póMtískt
morð. Árið 1927 gekk nann í
þýzka þjóðernissinnaflokilfinn,
en þegar Rudolf Hess ílúði
, yfir til Englands, náði hann ,
loks ta'kmarkinuj Þá stóð eng-
inn lengur á milli hans og
Hiitlers.
Þegar Þjóðverjar réðust inn
í Sovéaka samv'eldið í júní-
; mánuði, 1941, var starfsmönn-
■ um upplýsihgaþjónustunnar .
skipað að athuga spjaldsktór i
. sínar og leita þar, uppi þá •
þýzka menn, sem hugsanlegt
væri að fá tiil njósna. Þar rák-
ust þeir á plaggið, sem Mart-
in Bormann hafði undirritað
árið 1920. „'Það virtist of
æskiilegt til þess að geía vei’ið
s'att," kumraði í Stalin.
Rannsókn var þegar hafin,
og þeg'ar niðurstað-
an varð sú að plaggið væri
ófalsað, var ljósprentun af því
komið til Bormanns. Rússar
biðu. Mundi Bormann játa
„æskusyn,d“ sína fyrir foringj-
anum? Bersýnilega ekki, því
að ekkert gerðist.
Þá settu Sovótmenn hníf-
inn á Barka Martins Bor-
manns, og hann g'erði allt sem
þeir buðu honum'. Eftir það
fengu. Rússar y.firleitt upplýs-
ingar um alllt, sem þeir vildu
. vita, beint úr aðalstöðvum
Hitlers. Einn maður gat þó
ef til vill afhjúpaði tvíslcinn-.
ung Bormans, og það var
Heydrich með sína uplýsinga-
þjónustu. Fyrir það ákváðu
Rúbsar að myrða Hevdr'.ch
við fyrsta tæfcifæri.
Hvað kemur til að Pa.vel
Framhald á bls. 11.
STJÓRNAR
ÞJÓÐVERJI
AMERÍKU?
spurði þýzkt vikublað um daginn í
grein um Henry Alfred Kissinger, að-
airáðgjafa Nixons Bandaríkjaforseta.
Höfundur greinarinnar er reyndar
Hugh Sidey, einn af ritstjórum
bandaríska vikuritsins LIFE, og í
greininni er bæði fjallað um einka-
líf hins 48 ára gamla piparsveins og
störf og áhrif forsetaráðgjafans.
Sennilega á nafn Kissingers eftir
að verða fyrst og fremst tengt er-
indum hans til Kína, en hann hefur
verið heiztí tengiliður Nixons við
Pekingstjórnina, og er reyndar ný-
kominn þaðan, en þar undirbjó hann
för Nixons til Peking, sem ráðgerð
er í desember- —
□ Lena Bro heitir hún, 32 ferðaðist um og ræddi um
ára, þriggja barna móðir og auldð öryggi til handa barna
þjóðþingfulltrúi jafnáðar- fjölskyldum, og nútímasjónar-
mannaflokksins fyrir Söndre- mið hvað snerti stöðu kon-
kjördæmið í Kaupman'nahöfn. unnar í þjóðfélaginu.
Hún hlaut fleiri atkvæði í ÁriS 1968 var hún á fram-
kosningunum í haunt en sjálf- boðslista jafnaðarmanna í
ur flokksleiðtoginn, Jens Söndre kjördæmi í Kaup-
Otto Krag. Lena Bro heitir mannahöfn, þegar konið var
hún, en gengur einnig und- til þjóðþingsins í ársbyrjun.
ir nafninu Lena stuttpilsa, Það var ekki laust við nokik-
esftir að hún oilli vægast sagt urrar pólitískrar þreytu gætti
talsverðri undrun í þjóð- þá meðal almennings í Dan-
þinginu, með því að mæta þar rnörku, og það gat haft sín
í pilsi af allra iStytztp. gerð áhrif á kjörsóknina. En Lena
— og hlaut fyrir bra.gðið sá að það mát-ti líka hagnýta
þanin heiður, að br.ezka rér þá þreytu, og það gerði
milljóna eintak.a dagblaðið hún. Væru lagðar fyrir hana
Daily Mirror birti af henni þær spurningar á kosninga-
heilsíðumynd — og það á
fremstu síðu. Hún er fríð
sýnum og glæsileg og Skæð-
asta fréttavopn j afnaðar-
mannaflókksinis; Þar er á ferð
inni kona, sem löndum henn-
ar verður tíðrætt um.
Lena ólst upp í borgara-
legu umhverfi, og aldrei ræddi
hún pólitík við föður sinn.
Þegar hún var um tvítugt,
hafði hún etoki minnsta áhuga
á slíku. En smám saman varð
henni það samt eðlilegt að fundum, sem hún taildi sig
hugleiða álls konar félagsmál, ekki geta svarað, þá var hún
síðan varð hún jafnað'armað- ekkert að leyna því. „Þessu
ur, eða þingræðislegur jafn- get ég ekki svarað“, sagði
aðarmaður eins oig hún kallaf hún hreiniskilnislega, „ég er
sig sjálf. Og sjálf telur hún þessum málum ekki nægilega
það sér til heppni að hafa kunnug.“ Þessi hreinskilni
ekki verið meðlimur í æsku- og heiðarleiki féll almen'ninigi
lýðsisamtökum jafnaðarmanna. viel í geð. Og enn gerðist það
Hún er 'kvenmaður sem segir á lcosningafundi að hún var
sínar skoðanir afdráttar- spurð álits um hugsanlegt sam
laust. Hún neitar að taka þátt starf jafnaðarmanna og íhalds
i starfi kvenfélaganna innan manna að stjórnarmynidun.
flokksins, sem eiga, lögum „Fjandinn fjarri mér...........“!
samkvæmt að þroska konur — Hvar er hún svo á vegi
til pólitískrar þátttöku. Hún stödd hugmyndafræðilega,
segir að sá þroski komi hvergi þ'-i si kona komin. úr borg-
fram nema í rabbi yfir kaffi- aralegu umhverfi, og sem auk
bollum. þ£fs á glæsilegt sumarbýli
Hún kom ekki eftir neinuiT! uppi i sveit, íbúð í Kaup-
krókaleiðum inn í pólitíkina. mannahöfn, börn,* psninga og
Lagði af stað fyrir alvöru ár- gengur um í skrauiumbúð-
ið 1963, þá 24 ára. Hún flutt- um? Stjórnmál og trúar-
ist þá, ásumt þ-áwera'ndi eig- brögð eru sitt hvað, segir
inmanni sínum, kvikmynda- hún, og engar kánnÍBietning-
framleiðandanum Bent Christ- ar. Það er hinn hversdaigslegi
ensen, frá Kaupmannahöfn, raunivteruleiki, sem okkur ber'
til Grestad. Kom þangað beint að umskapa, og að sjálfsögðu
úr vjónvarpsstarfinu, þar sem í anda jafnaðarstefnunnar.
hún var aðstoðanstjórnandi Þegar rætt er um skatta, tek-
dagskráratriða. Eftir kosninga ur hún fram að þau hjónin
bardaga, sem mest líktist beri háa skatta. Og því skykl-
æs'kulýðsbyltingu, gerðist hún um við ekki deila allsnægtum
beejarpólitíkutsi og vakti á sér okkar við aðra? Amnað væri
athygii. Hún. þjálfaði sig lík- siðgæðisbrot.
amlega og andtlega við erfiðis- Eftir að hún var kjörin á
vinn.u úti á engjum og ö'krum, Framhald á bls. 11.
SÓSÍALDEMÓKRATlSKUR
STORMSVEIPUR Á ÞINGI
6 Fimmtudagur 28. okt- 1971
Fimmttitíspr 28. okt. 1971 I