Alþýðublaðið - 19.11.1971, Blaðsíða 7

^IÍQYÆHÍJJ
Útg. Alþýðuflokkurinn
Ritstióri:
Sighvatur Björgvinsson

Ömetanleg ráðstöfun
Fyrir nokkrum dögum birti Alþýðu-
blaðið nokkur stutt viðtöl við sjómenn
og aðstandendur þeirra, sem út af fyrir
sig er ekki í frásögur færandi. í þessum
viðtölum kom greinilega fram, að bæði
sjómenn og venzlafólk þeirra meta mjög
mikils hina svonefndu „tilkynningar-
skyldu“ fiskiskipa hér við land og telja,
að í henni felist mikið öryggi fyrir sjó-
menn jafnframt því, sem hún dragi
mjög úr ótta og nagandi kvíða þeirra,
sem í landi eru og eiga nákominn ætt-
ingja á sjónum.
Ákvæðin um tilkynningarskylduna
eru ekki gömul og ekki fóru þau ádeilu-
laust í gegn. Oft og mörgum sinnum
höfðu þing Slysavarnarfélags fslands
gert samþykktir um, að slíkri tilkynn-
ingarskyldu yrði á komið. En þrátt fyrir
tíð sjóslys og aðrar þungbærar aðvaran-
ir fengu þessar samþykktir ekki þann
hljómgrunn, að af framkvæmdum yrðiJ
f hópi okkar ágætu skipstjórnar-
manna, sem reynzt hafa þjóðarbúinu
drýgstir máttarstólpar með dugnaði sín-
um og sinna skipshafna í glímunni við
óblíð náttúruöfl fundust menn, sem
voru andvígir, því, að slíkri tilkynning,-
arskyldu yrði komið á. Þeir fengu ekki
séð, að í henni væri fólgið neitt það
öryggi, sem Slysavarnafélag fslands
taldi vera og töldu því enga þörf á því,
að ákvæði um tilkynningarskyldu yrðu
sett. Það var því eins með þetta mál og
flest önnur í okkar samfélagi, að deildar
eru meiningar um réttmæti þeirra og ef
ávallt væri beðið eftir því, að allir yrðu
sammála áður en af framkvæmdum
yrði þá næði víst fátt fram að ganga hjá
okkur íslendingum.
Þegar deilur um málið höfðu staðið
nokkra hríð ákvað þáverandi sjávarút-
vegsráðherra, Eggert G. Þorsteinsson,
að höggva á hnútinn og gera tilraun
með framkvæmd tilkynningarskyldunn-
ar. Með reglugerð, sem var útgefin 24.
maí 1968 lét hann þá skyldu taka gildi
og fól Slysavarnafélagi fslands fram-
kvæmd málsins. Og enginn er nú lengu’’
x vafa um, að sú ráðstöfun ráðherrans
var rétt. Um það geta vitnað íslenzkir
sjómenn og fjölskyldur þeirra.
’Sú áhætta, þær þrekraunir og það
erfiði, sem starfsmenn hinna ýmsu
björgunarsveita Slysavarnafélags ís-
lands hafa á sig lagt við björgunarstörf
við nauðstadda sjómenn, erlenda sem
innlenda, verða seint eða aldrei metin
að verðleikum. Nú, begar vetur gengur
í garð með öllum beim hættum, sem
steðia að siófarendum á heim árst.íma er
rétt að við minnumst bess. sem vel hef-
ur verið gert í örvaaismálum á sió. lær-
um af revnslunni og tökum höndum sam
an um að varna bví. að okkar fámenna
þjóð missi í hafið fleiri aóða svni úr
þei.rri starfsstétt, sem hvað drvgstan
þáttinn á í beirri efnalegu velsæld, er
þjóðin á að fagna.
Tertiporary stand
■whilst games are
in progress
Gtass PaneTs
Restaurant

raining pool
Main pool
OLYMPiC SWIMMING POOL
Þannig er þakið yfir sundlaug
inni hugsaS. Á hægri myndinni
sést starfsmaffur vinna aff því
aff setja saman netið, sem
heldur uppi stærsta þaki í
heimi. Þaki, sem nú er álitið
að kunni að láta undan þegar
vetrarbyljirnir geysa.
□ Háværar hrakspár ieru uppi
um það, að þakið mikla í
Miinchen, „stærsta þak í
heimi“, með öðrum orðum —
þakið — sem gert h'efur verið
yfir íþróttavellin.a og sundlaug-
ina og ýmis önnur íþrótta-
mannvirki fyrir ólympíuleik-
leikana, mundi hrynjá niður
undan snjóþyngslunum, sem
reiknað er með í vetur.
Gagnrýnendur og hrakspá-
menn halda því fram, að þarna.
sé um fjarstæðukennda og al-
gera tilraun að ræðá, og fari
vart hjá því að þakið hrynji
í fyrstu vetrarbyljunum. Vet-
ur em yfirleitt harðir í Miin-
chen og snjókoman viðlíka og
í Mos'kvu á stundum. Eh pró-
fessor Guenter Behnisch, höf-
undur þessa mikla þaks, sem
köstar 14.6 milljónir sterlings-
punda — en hann. hefur einn-
ig hannað öll hin. stórfenglegu
mannvirki önnur í hinu nýja
olympíulhverfi í Múnctoen —
h.eldur því hins vegar fram, að
þietta víða, gagnisælja Jpdast-
þak, henzgt neðan, í net riðið
úr stálvírum 35.000 ferjarðsa
að flatarmáli, muni ekki ein-
ungis standa af sér hríðar-
bylji og snjóþy.ngsli, heldur
Og öll veður og úrkomu fyrir
atbeina hreinsunar- og rennu
kerfis, sem knúið er af þar til
gerðri rafstöð
1
Þessi víði plasthiminn, =em
þekur iþróttasvæðin og áhorf-
emdasvæðin og meginleiðir að
þeim, ber yfirbragð 21. aldar
eins og filpit annað í hverfinu,
sem reist hefur verið þarna
fyrir olympíuleikina 1972. —
Stálnefinu er haldið uppi af
tól'f steinsteyptum súlum, 130
—250 fet á hæð, og auk þess
80 minni súlum, og vegur net-
ið 3000 smáliestir. Plasthimin-
inn er gerður úr flögum, einn
fjórði úr þumlungi á þykkt,
sem skýlir þó ekki eins fyrir
sóls'kininu og margir áhorfend
ur mnuu kjósa. En þar kemur
til álit alþjóðlegra. sjónvarps-
tæknimanna, sem halda því
fram að ö'll aðstaða til sjón-
varpsmyndatöku mundi verða
mun lakari, ef meira tiilit yrði
tekið til væntanfegra áhorf-
Baráttumaður bandarískra neytenda
□ Ralph Nader er ekki
nema 37 ára, en hefur þegar
áunniff sér óvenjulegt traust
og álit I Bandarík.junum. —
Hann er Iögfræffingur, meira
aff segja frá Harvard háskóla.
Viff nám sitt taldi hann sig
verffa þess vísari aff lögfræffi-
kennslan miffaffist ekki víff
þaff aff búa nemendur undir
aff halda uppi vörnum fyrir þá
sem minna megal sín gegn
þeim voldugu, heldur var miff-
aff viff aff framleiffa lögfræff-
inga til starfa fyrir hina miklu
auffhringa.
Hann vakti athygli á sér fyr
ir athuganir sínar á bílafram-
leiffslu GM — fyrst og fremst
meffalbílnum Corvair, sem
hann kallaffi Jikkistu á hjdl-
um Nader gaf út bdk uin
þetta efni, sem varff metsölu-
bók — og GM varff aff hætta
framleiffslu á Corvair og hafffi
af gífurlegt tap. Þetta risafyr-
irtæki reyndi síffan aff koma
fram hefndum viff Nader —
þaff réði til dæmis einkaspæj-
ara, sem áttu aff finna ein
hverja brotalöm á einkalífi
Naders — auk þess sem hann
var ákærffur fyrir meiðándi
umiræli. Nader kærði þá GM
fyrir ótilhlýðiteg áfskipíi aí!
einkaliii hans og fékk fyrir-
tækiff aff lokum dæmt til aff
greiffa ailháar skaffabætur.
Það’ fé ásamt tekjum af bók-
um hans hefur skapaff honum
fjárhagslegan grundvöll til aff
ráffa sér hæfa affstcðármenii
til aff geta haldiff áfram störf-
um sínum sem óopinber full-
trúi bandarískra neytenda.
Sjálfur lifir hann spart, mán-
affarleg útgjöld hans nema um
40.000 krónum, sem ekki þykir
mikiff í lagt í Bandaríkjunum.
Þaff einkennilegasta viff
þennan feril Natíers er sú stað
reynd aff hann nýtur mjög mik
illar hyili meffal Bandaríkja-
manna, sem anr.a.rs vilja á all- •
an hátt verja hiff írjálsa fram ;
tak sitt og iífnaffarhætti meff
6 Föstudagur 19. nóv. 1971
enda hvað gagnsæi himinsins
snertir.
Plasthiminiinn, sem skýlir
svæði á stærð við lil fullstóra
knattspyrnuveili hefur og sætt
mikilli gagnrýni af hálfu
byggingaverkfræðinga og képpi
nauta prófessorsins, sem halda
því fram að auðveldilega hefði
mát't gera eins víðain og fram-
úhstefnulogan plasthimin með
sex milljón sterlingspunda
minni tilkostnaði. Þessi hiin-
inn Behniisch próf. á e'kki
að verða við li'ði nema eitt ár,
þar eð hann verður tekinn, í
sundur og niður lagður að ól-
ympíuleikjunum, loknum, þar
eð leikvangarnir þrír, sem hann
s'kýlir, verða aldrei aftur not-
aðir sameiginlcga._
'Hins vegar lí'tur út fyrir að
sú hugmynd, sem prófessorinn
hefur framkvæmt þarna, muni
leiða af sér miklar og marg-
víslegar framkvæmdir. Rússar
eru að húgléiða að mynda him-
in yfir „menningargarða"
norður í Síberíu á svipaðan
hátt — og japanskir minni
'himna yfir garða og skemmti-
staði. Og einn þýzkur vflsinda-
miaður hyggur að með því að
reisa slíkan himin á hafíss-
svæðinu í grennd við Norður-
heimsskautið, mumdi sikapazt
þar stór og bætt aðstaða til
dvalar og vísindalegra rann-
sókna.
Undanfarnar vikur hefur
vierið unnið að því mieð afl-
mikilum vindum að lyfta netinu
í sína ákveðnu hæð, og allt
gengið samkvæmt áætlun
hingað til. En jeremiasarnir
minna á það, að þegar hin al-
þjóðlega dómnefnd úrskurðaði
hönnunarteikningar prófessors-
in hæfastar fyrir fjórum ár-
um, hafi hún slegið þann var-
nagla, að hún væri ekki viss
um hvort gerð hins fyrirhugaða
þaks reyndist framkvæman-
leg.
Prófessor Behnisch hefur
svarað gagnrýninni þannig, að
fyrr muni sjónvarpsturninn í
Múnchen fjúka um koll — en
plasthiminninn.

oddi og egg. Það kom á dag-
inn viff skoffanakönnun, sem
miffaffi aff því aff komast aff
raun um hvaffa tíu Bandaríkja
menn bandaríska þjcðin kysi
helzt aff lifffu af styrjaldar-
effa náttúruhamfarir aff Nader
var einn af þeim þrem, sem
þjóffin vildi sízt sjá á bak.
Þessi viffbrögff bandarísku
þjóðarinnar eru þó ekki eins
óvænt og virffast kann í fljótu
bragffi. í fyrsta lagi má ekki
blanda saman trú Bandaríkja
manna á frjálst framtak í at-
vinnulífinu og samúff meff hin
um risavöxnu auffhringum.
Kjarninn í bandarískri lífstrú
er sá aff allir eigi aff hafa
affstöffu til aff komast í álnir,
koma á fót eigin atvinnu-
rekstri og verffa aff lokum
milljónarar. Risafyrirtækin og
auffhringarnir takmarka ein-
mitt möguleika einstaklings-
ins til a® gerast sinn gæfu
smiffur. Vegna þess hafa
Bandaríkjamenn sett löggjöf
gegn auffhringum, sem hafa
verið í gildi síffan fyrir fyrri
heimsstyrjöld, og hafa inni aff
halda miskunnarlaus ákvæði
ef til þarf aff taka.
í öffru lagi hafa Bandaríkja
menn einnig veriff frumherj-
ar neytendahreyfingarinnar.
Satt er aff vísu aff neytenda-
samtökin hafa ekki látiff þar
mikiff til sín taka. Vestur þar
hefur annar háttur veriff á
hafffur en í Vestur-Evrópu;
neytendasamtökin standa aff
stoínunum, sem annast rann-
sckn á neyzluvörum. En mái-
gagn þeirra stofnana lesa
fæstir, og þó helzt þeir sem
þegar eru frúffastir og hafa
bezta affstöffu til aff standa
vörff um sína eigin hagsmuni.
Framlag Naders er merki-
legast og þýffingarmest fyrir
þaff, að hann starfar fyrir all-
an almenning, þegar hann
heldur uppi vömura fyrir hags
muni neytenda. Og meff því
að snúa sverffi sínu aff GM
varff hann sá Davíð í augum
bandarísku þjóffarinnar, sem
snerist úhrætíilur gegn tröll-
inu Golíat.
Eftir þennan fyrsta sigur
befur Nader hafið súkn. á
mörgum vígstöffvum. Fyrst og
fremst má segja sem svo aff
bann hafi snúizt gegn meng-
unarvand.amáUnu og ráðizt
úvægilega gegn iffní'yrirtækj-
unum, sem láta sig blygffuh-
arlaust einu gilda alla þá eitr-
un og úhreinkun sem þau
valtla. Þá hefur hann einnig
dregiff fram í dagsljósið þau
hættulegu efni, sem notuff eru
í ýmsar matvörur, sem við
neytum dagiega. Verulegur
bluti af neyzluvarningi er lifs
hættulegur að nauffsynjalausu,
og Natíer heluur því fram aff
fertugasti hver B&ndaríkja-
maður leggi upp laupana fyr-
ir ald.ur fram effa bæklist fyr-
ir Iélegan effa hættulegan
neyzíuvarníng. Sem tlæmi um
þaff er það staffreynd 700000
bandarísk börn slasast ár
hvert vegna hættulegra effa
gallaffra Jeikíanga
Stjúrnmálalega séð er Nad
er einnig athyglisvert fyrir-
bæri. Hann er hvorki marxisti
effa súsíalisíi, og bendir á það
aff rikisrekin iffnfyrirtæki í
Evrúpu og Sovétríkjunum séu
engu síffur fillitslaus gagnvart
neytendunum en bandarísk
fyrirfæki í einkaeign. í Banda
ríkjunum. þar sem æskan er
Ieitandi eftir mannlegum verð
mæíum og einhverju nýju, án
þess að geta teflt fram neinu
nýju hugmyndakerfi gegn
einkaauffvaídinu, getur Nader
orffiff sé maffur sem skapar á-
hrifamii a púlitiska og þjóð-
lega hreyfingu.
Framlag Naclers byggist að
sjálfsögffú á staffgúffum upp-
lýsingum, og mikiff af þeim
upplýsingum sem hann þarfn-
ast, fær hann frá verkfræð-
ingum, tæknifræffingum og
iffnverkamönnum, sem starfa
hjá þeim fyrirtæk.jum, sem
hann snýst síðan gegn. Mikil-
vægur þáttur í baráttuaðferð
hans er aff halda uppi vörn-
um fyrir hagsmuni starfsfúlks-
ins gegn almáttkum vinnuveit
end.um. Kann heltíur því frarn
aff starfsiúlkinu beri réttur til
aff geta risiff gegn því aff fram
leidtíar séu hættulegar neyzlu
vörur, án þess aö þaff eigi á
hættu aff því verffi sagt upp
vinnunni. Marg’r af þeim lög
fræffingum, sem hsnn liefur
ráffiff í þ ínvstu s'-na fást aff-
allega við þá hliff málanna.
Ralph Nader var í'yrir
skcmmu f hcimsékn í Frak <
landi, og þegar franskir á-
beytt.-.dur Iians vi'du hrehja
röksc _nd.tr hans meff þeirri
venjaltgu glósu, aff þrtta væri
fyrst og irc.rist G’æmigert fyr-
ir Bandarikin, brást hann hart
við. Hann benti meðal annars
á þaff með áherzlu, að frönsku
blöffin í heild. að örfáum uiid-
anskildum slægju skjaldborg
um framleiðendurna; gagn-
síætt bandarísku blöðunum,
þar á meffal vlðskiptablaðinu,
The Wall Street Journal, sem
væri fús til affi afhjúpa einka-
fyrirtæki — en frcnsk blöð
væru samtaka um að leyna
öllu slíku. Ef til vill er þetta
eitthvaff betra á Norffurlönd-
unum en í Frakklandi, en
Nader befur óvéfengjanlega
lög aff mæla ,þegar hann held
ur því fram aff baráttan fyr-
ir auknum rétti handa neyt-
endnnúm,1 sé ! jáfn mikílvæg í
Evrúpu ag Bandaríkjunu,m.

1
Föstuidaguri 19.' nóv. 1971 7