Alþýðublaðið - 27.04.1972, Blaðsíða 11

A VALDI VIDATTUNNAR
eftir
Arthur
Mayse
34
Kross-
gáto-
krflið

(jJÖlV !/V£H FfíTlt S/íDýR' ZE///S fO/R VlÐ rj/ÍTUR
!) b
5 tÓRA v/Ðfí FL'lK 3
I
UHdftH Htbrs Fórum v£Rsm :-£ F/SKP/
HV'/Lpl. /3e*r, V/P LOF' hvHU /vo TfiLfi !
V 1 5 UHD FÆRlV
V Pt'&HK Rehgdi
RRKfl VÍuR. KEYRU^ . 5
VBRRI SIÐF}
7
'MNN ÍJRRIHH
» 9
LY/</L-ORV * ///7/D*8£L.
- . >1 ' Q' ’ »
v, ;q a> V' a -4 • -vbcss;
\ • CJ^ C
•s ■ *--^ — y- Ln — ^ J>
Coi
S.
Þau heyrðu urr og greinar brotna, og björninn
hvarf. Linn varp öndinni léttar.
„Svartur björn”, sagði Mike. Það var ekki sann-
leikanum samkvæmt, en ef þau höfðu ekki séð
björninn var engin ástæða til þess að hræða þau
með þvi að segja þeim að grábjörn hafði næstum
verið búinn að gera út af við þau. ,,Hann var bara
forvitinn. Þeir ráðast aldrei á menn”. Siðan bætti
hann glaðlega við. ,,Hann hlýtur að hafa komið á
móti vindi. Ég fann enga lykt af honum”.
Þessi dýr gátu gengið hljóðlaust, ef þau vildu það
við hafa, en þetta hafði ekki ætlað að gera af sér
neinn óskunda. Hann fór með miklum bæxlagangi
burt frá ánni. Sennilega var hann bara á leiðinni
þvertyfir dalinn i áttina til Tantalus-svæðisins. Eða
kannski var hann bara að flækjast um hér i
Maxada-dalnum til þess að grafa upp rótarhýði eða
elta uppi múrmeldýr.
Mike beið i tiu minútur. Hann óskaði með sjálfum
sér að hann hefði haft Remington riffilinn með i för-
inni, en ekki geymt hann i Kinross. Hann hélt á stað.
„Hm-m-m, svartur björn?” rumdi i Halsted.
,,Þú sást hann, er það ekki?”
„Auðvitað. Heldurðu að ég sé blindur? Við horfð-
umst i augu. Hann liktist alls ekki þeim svörtu
björnum, sem ég og Linny vorum vön að gefa
hnetur”.
,,Ertu nú enn að gefa i skyn, að ég sé að ljúga að
þér, Morg?”
„Já, það er ég að gera!”
„Allt i lagi. Þá var hann sem sé ekki svartur. Það
var gott að Linny kom ekki auga á hann”.
„Hvað er það, sem fær þig til þess að halda, að
hún hafi ekki komið auga á hann? í þvi hugar-
ástandi, sem hún er i núna, þá reiknar hún örugg-
lega með, að þú hafir sjálfur flutt hann hingað i
þennan dýra garð þinn, eingöngu til þess að
skemmta ferðamönnunum”. Halsted hló. Svitinn
frá likama hans fannst i gegn um skyrtu Mike. „Það
koma dagar, þegar allt gengur á afturfótunum.
Maður getur alveg eins vanið sig við þá hugsun”.
Hann ætti að liggja á sjúkrahúsi, hugsaði Mike
með sjálfum sér. Þetta var að bjóða lungnabólgunni
heim. Ef þau hefðu nú verið áfram við bálið á há-
sléttunni... En Mike rak þessa hugsun úr huga sér.
Möguleikinn á björgun þar var allt of litill. Ákvörð-
un hans var hin eina rétta.
„Drengur minn, þú verður að koma með okkur
heim til Oakland. Mig langar að þú komir með mér i
klúbbinn minn alveg eins og þú ert nú klæddur: i
þessum viðu buxum og háhæluðu stigvélum. Þú
mátt ekki einu sinni fara i bað aftur. Ég vil að þú
lyktir eins og núna, og ég vildi óska að þú hefðir ekki
rakað af þér skeggið. Ég segi þeim frá bjarndýr-
inu... hefði ég vara haft eins og þrjátiu metra af lit-
filmu við hendina! Ég held fyrirlesturinn, og þvi
næstkemur þú fram með sekkjapipurnar þinar.. .”
„Haltu kjafti, Morg”. Hann gat ekki hugsað sér
sjálfan sig i heimabæ Halsteds i skógarhöggs-
mannabúningi. Spilandi á sekkjapipur að loknum
fyrirlestri einfætts lakkframleiðanda.
„Hvers vegna ekki? Ég hef gaman að þvi að
flytja ræður, sérstaklega þegar það er gott hljóð.
Biddu bara, þar til þú heyrir ræðuna. Það verða
allir grátandi!
„Ef þessi björn er enn að sniglast um hérna i ná-
grenninu, vildi ég gjarnan fá tækifæri til þess að
heyra i honum, en það get ég ekki meðan þú lætur
dæluna ganga”.
„Björninn þinn er kominn langt i burtu. Svafstu
hjá henni, Mike?”
Volkswageneigendur
Höfum fyrirliggjandi: Bretti — Hurðir —
Vélarlok — Geymslulok. á Volkswagen i
allflestum litum. Skiptum á einum degi
með dagsfyrirvara fyrir ákveðið verð.
Reynið viðskiptin.
Bilasprautun Garðars Sigmundssonar
Skipholti 25, Simar 19099 og 20988.
20
UNGIR MENN FRÁ CHICAGO
refsiákvörðunarskyldan á
réttinum og lögin gefa enga
ákveðna reglu fyrir hann að fara
eftir. Rétturinn hefði fagnað leið-
beiningum og stuðningi annarra
við ákvörðun sina. 1 sumum rikj-
um hefur löggjafinn af visdómi
sinum gert ráð fyrir að þrir
dómarar f jalli um úrskurð eins og
þennan og i málum sem þessu.
Samt sem áður er rétturinn reiðu-
búinn að gera skyldu sina og tak-
ast þessa ábyrgð á hendur. Það
hefði verið auðveldast að dæma
til ströngustu refsingar sem lög
leyfa. Með þvi að kjósa fangelsis-
vist i stað dauðadóms er það eink-
um vegna aldurs sak-
borninganna, pilta sem eru átján
og nitján ára.
—Þar með er ekki sagt
að rétturinn muni ekki i einhverju
máli velja dauðadóm, en rétt-
inum finnst að það sé innan vald-
sviðs hans að sk irrast við að fella
dauðadóm yfir fólki, sem ekki
hefur náð fullum aldri.
—Þessi ákvörðun virðist vera i
samræmi við þá framþróun
glæpalaga sem á sér stað um all-
an heim og með aukinni
mannúðaröldu. Enn frekar
virðist hún vera i samræmi við
fordæmi, sem hingað til hafa
verið gefin i þessu riki. t glæpa-
annálum Illinois er aðeins að
finna tvö mál þar sem unglingar
hafa verið líflátnir samkvæmt
lögum... Og þessi réttur hallast
ekki að þvi að bæta við þá tölu.
—I augnablikinu slær lifstiðar-
fangelsi imyndunarafl fjöldans
ekki eins harkalega og henging en
að þvi er að sakborningunum
snýr, sérstaklega ef tekið er tillit
til þess hverrar manngerðar þeir
eru, má vel vara að hinar
langdregnu þjáningar ófrelsisins,
séu strangasta form refsingar og
friðþæ-ingar.
—Réttinum finnst viðeigandi að
bæta við nokkrum lokaorðum i
sambandi við hver áhrif náðunar-
lögin hafi á refsingu þessara sak-
borninga. Þegar um svo
grimmúðlegan glæp er að ræða er
það algerlega á valdi velferðar-
stofnunar almennings, hvort
þessir sakborningar verði
nokkurntimann náðaðir.
—Rétturinn ráðleggur þeim að
fylgja slikristefnu stranglega. Sé
henni fylgt i refsingu þessara
sakborninga gerir það hvoru-
tveggja að fullnægja réttlætinu og
vernda hagsmuni þjóðfélagsins.
Darrow hafði bjargað lifi skjól-
stæðinga sinna. Það var mesti
sigurinn á ferli hans. Innan 40
minútna voru komnar aukaút-
gáfur blaða á stræti Lundúna-
borgar. Leopold og Loeb voru
hvor um sig dæmdir til lifstiðar-
fangelsis fyrir morð og niutiu og
niu ára fangelsis fyrir mannrán.
Hliðum rikisfangelsins i Joliot
var lokað að baki þeim, en þeir
voru samt ekki útilokaðir frá um-
heiminum. Allt sem fyrir þá kom
i fangelsinu voru fréttir.
Agreiningurinn um refsingu
þeirra hélt áfram. Aldrei hafði
morðmál haldið athygli svo lengi.
Óteljandi tilraunir hafa verið
gerðar til að útskýra glæp þeirra
Leopolds og Loebs. Hann hefur
orðið efniviður i tvær kvikmyndir
og nokkrar bækur.
Heimurinn hefur verið fjörtiu
ár að skilja, að það var ekkert
sérstakt við hinn tilgangslausa
glæp. Við vitum nú að þetta var
hið fyrsta i bylgju grimmdar-
legra, óútskýranlegra morða
framinna af unglingum. Bylgju,
sem enn er að risa. Það vildi svo
til að Leopold og Loeb voru hinir
fyrstu i byltingunni, sem fylgdi i
kjölfarið á fyrri heimsstyrkjöld-
inni, þar sem aga og andlegum
verðmætum, sem hafði tekið þús-
und ár að skapa, var kastað burt.
Hin sjúklega afbrotaalda ung-
linga á tuttustu öldinni hafði fest
rætur. Árið 1924 var hið vitfirrta
morð á Bobbie Franks einstakt i
sinni röð. Allur heimurinn stóð á
öndinni. Árið 1954, þegar tvær
fimmtán og sextán ára gamlar
telpur á Nýja Sjálandi, Pauline
Parker og Juliet Humble, börðu
frú Parker til bana, yppti heimur-
inn öxlum. Reiði almennings
vegna glæps þeirra var svo fljót
að dvina, að hægt var að láta þær
lausar eftir fimm ár. Leopold
varð að biða i þrjátiu og þrjú ár.
Hið furðulega og ef til vill
táknræna við mál þeirra Leopolds
og Loebs, liggur i eftirleiknum:
endurhæfingu Natham Leopolds.
Dickie Loeb liggur var stunginn
til bana af öðrum fanga árið 1936.
I bók sinni: ,,Til lifstiðar plús
niutiu og niu ára”, segir Leopold
söguna af þvi hvernig hann varð
að manni, sem heimurinn lærði
að dást að og bera virðingu fyrir.
Hann kom til Joliet, sem vit-
smunalegt skrimsli, piltur, sem
hafði drepið annan til að hafa
hann að sigurtákni snilldar sinn-
ar, rétt eins og fuglafræðingurinn
Leopold gekk frá sinum. 1
fangelsinu helgaði hann það lif,
sem honum hafði verið gefið,
þjónustu við samfélagið. Hann
tók við stjórn menntakerfis
fangelsins og endurbætti það
Hann stundaði nám bæði i geisl-
fræði og geðlækningum. Hann
efndi til stofnunar, sem hafði það
af verkefni að geta til um hvernig
menn brygðust við náðun. I
striðinu gerðist hann mannlegt
tilraunadýr við tilraunir með nýtt
lyf gegn malariu.
Loks, eftir að hafa setið tuttugu
og fimm ár i fangelsi, bað hann
um náðun, til þess að geta beitt
kunnáttu sinni á viðara sviði.
Beiðni hans var hafnað og honum
sagt að hann yrði að biða i tólf ár,
áður en hann gæti sótt um aftur
Hatrið hafði ekki dvinað á aldar-
fjórðungi. Almenningur neitaði
að gleyma þeim glæp, sem ekki
var hægt að gleyma. Það var ekki
fyrr en árið 1958 að mannúðin
náði yfirhöndinni og honum var
sleppt og hann tók við stöðu við
holdsveikranýlendu i Suður
Ameriku.
Leopold sannaði að Clarence
Darrow og Robert Caverly
dómari, höfðu haft rétt fyrir sér. I
fyrsta skipti hafði verið heimilað
fyrir rétti að ákvarða fyllilega
sálarástand þess, sem sakaður er
um morð og rannsaka það án þess
að tekið væri tillit til hins hreina
lagalega skilnings. Þessvegna er
mál þeirra Leopolds og Loebs
áfangi i sögu glæpafræðinnar
(criminology). ENDIR
Sögufræg sakamál -
Fimmtudagur 27. april 1972
o