Alþýðublaðið - 04.07.1972, Blaðsíða 7

ATVINNA
Óskum eftir að ráða trésmiði og hjálpar-
menn á verkstæði.
Gluggasmiðjan, Siðumúla 20.
ATVINNA
Óskum eftir að ráða skrifstofu- og af-
greiðslumann.
Stálborg h.f.
Smiðjuvegi 13, Kópavogi.
HAFNARFJÖRÐUR -
SKRIFSTOFUSTÚLKA
Hafnarfjarðarbær óskar að ráða stúlku til
skrifstofustarfa. Umsóknir er tilgreini
aldur, menntun og fyrri störf, sendist
undirrituðum fyrir 10. júli n.k.
Bæjarritarinn Hafnarfirði.
HAFNFIRÐINGAR
Leikskólinn að Álfaskeiði 16 tekur til
starfa á næstunni. Umsóknareyðublöð
liggja frammi i leikskólanum miðvikudag
og fimmtudag 5. og 6. þ.m., frá kl. 10-12
f.h. og 16-17.30 e.h.
Allar nánari upplýsingar veitir undirrituð
i sima 53021.
Forstöðukona
Frá
Byggingasamvinnufélagi
atvinnubifreiðast j ór a
KyrirhuguA eru eigendaskipli aö 2ja herbergja ibúö i 5.
bvggingaflokki félagsins.
Kélagsmenn, sem neyta vilja forkaupsréttar, hafi sam-
band viö skrifstofu félagsins fyrir 14. júli n.k.
B.S.A.B., Siðumúla 34
Simi 33699 og 33509.
F iskvinnsluskólinn
Verkleg kennsla i undirbúningsdeild skól-
ans hefst um miðjan ágúst n.k.
Umsóknir um skólavist ásamt afriti af
prófskirteini sendist fyrir 10. júli n.k. til
Fiskvinnsluskólans, Skúlagötu 4, Reykja-
vik, simi 20240.
Inntökuskilyrði eru að nemandi hafi stað-
izt gagnfræðapróf eða landspróf miðskóla.
Skólastjóri
KAUP------------------SALA:
Nú er gróska I efnahagslifi þjóöarinnar sem fortföin ein
veit hvaö varir lengi. Viö kaupum eldri gerö húsgagna og
húsmuna. Þó um heilar búslóöir sé aö ræöa. Staögreiösla.
Húsmunaskálinn Klapparfitig 29. símar 10099 og 10059.
Tækniframfarir hafa alið af sér
minnkandi fjarlægðir og breyttar
stæröir. Við erum að átta okkur á
að hnötturinn okkar er eins og
einmana geimskip án útblásturs-
rörs. Við erum einnig að byrja að
átta okkur á,að enginn reykháfur
er svo hár að hann geti sent reyk-
inn út i himingeiminn né nein
skolpleiðsla svo löng að hún geti
losaö úrganginn frá okkur út yfir
mörk hafanna.
Hið bláa haf rennur ekki áfram
út á hinn bláa himinn, þaö bugð-
ast og hverfur við sjóndeildar-
hringinn, en rennur til baka aftan
að okkur. Sjór og jarðvegur,
reykur og skolp, allt fylgir þetta
okkur i einni mynd eða annari á
þessari þunnu skel sem umlykur
eldkúluna okkar, jörðina.
Þaö er þyngdarlögmálinu að
þakka að ekkert hefur dottið af
jörðinni út i geiminn, nema
nokkrir bilfarmar af áhöldum
sem nýlega voru fluttir til tungls-
ins.
Milljónir ára hafa liðið og ekk-
ert hefur dottiö af, og á þessum
tima hefur náttúran sjálf verið
ein allsherjar risaverksmiðja,
gerandi tilraunir og uppgötvanir,
framleiðandi og losandi sig við
úrgang.
Óteljandi milljónir tonna af
dauðu holdi, rotnandi trjám,
heinum og saur. Hvort sem við
mælum það i þunga eða eftir
magni,þá er allur úrgangur frá
heimsiðnaðinum allt frá iðnbylt-
ingunni ekki nema brot af þeim
úrgangi. sem náttúran i mílljónir
ára. hefur losað sig við i liki eld-
gosa og jarðskjálfta fyrir utan þá
ótöldu ættliði manna, dýra og
jurla sem hafa dáið eða tortimst.
Maðurinn er ekki fyrsti verk-
smiðjueigandinn, þvi skyldi hann
verða sá fyrsti til að menga?
Geimskip okkar er m.a. hannað
með það íyrir augum að sjá við
mengun, og hvers vegna þá þess-
ar áhyggjur? Maðurinn er farinn
að handleika atómin. taka þau
sundur og setja þau saman á mis-
munandi vegu.
Kn það gerði móðir náttúra lika
og það á undan honum. Verk-
smiðja náttúrunnar fann upp og
framleiddi elektrónur, geislun,
gas. vökva. málma og lifandi sell-
ur. ásamt heilanum, hjartanu,
auganu og eyranu.
Náttúran blandaði saman móli-
kúlum og fékk út fiska. fugla.
spendýr og menn. Náttúran fann
einnig leið til að framleiða
appelsinur úr jarðvegi og sól,
kom kjúklingnum úr egginu og
egginu úr kjúklingnum i enda-
lausri röð sjálfsframleiðslu. Nátt-
úran fann upp radarinn og setti i
leðurblöðkur og hvali, stutt-
bylgjutæki i bjöllur og flugur og
eðli þrýstilofts hreyfilsins var
reynt með ágætum árangri i kol-
kröbbum löngu áður en náttúran
setti saman flóknustu tölvu allra
tima, mannsheilann.
Og hvar er svo allur úrgangur-
inn sem kastað var meðan á þess-
ari framleiðslu stóð? Hann er
horfinn(en ekki út i hemingeiminn.
heldur umbreyttur i ný lifandi
efni. Þetta er hringrás lifsins,það
lengsta sem hægt er að komast á
sviöi uppfinninga, perpetrum
mobile, hin siendurtekna hring-
rás.
Af hverju má maðurinn ekki
menga þegar náttúran hefur gert
það? Eldstöövar og sandstormar
hafa dreift reyk og ryki út i and-
rúmsloftið allt frá þvi i dögun
timans. Dauðir fiskar og plöntur
hafa sokkið á botn sjávarins og
landið hefur verið þakið dauðum
trjálaufum og rotnandi skrokk-
um. En regnið er einnig þar til
þess að hreinsa loftið og þvo klett-
ana. Bakteriur til að umbreyta
dauða i líf. Óuppleysanleg sölt
fara eftir framræslukerfi náttúr-
unnar út i læki og ár og berast
þaðan til sjávar þar sem þau
sökkva. Framburður og óhrein-
indi er eldsneyti fyrir billjónir
tonna af örsmáum lifverum sem
hjálpa til að halda sjónum fersk-
um og hreinum. Þessar lifverur
greiða svo skuld sina við upp-
heiminn með þvi að láta til hans
stóran hluta þess súrefnis sem
þarf til öndunar dýra og manna.
Geimskipið jörðin þarf ekkert út-
blástursrör, það hefur sitt eigið
innbyggða hreinsikerfi til að um-
breyta saur i fæðu og dauða i lif.
En hvað þá með manninn,má
hann ekki menga eins og náttúr-
an? Maöurinn hefur lika byrjaö
að sýsla með atómin og skilur nú
suml af hinum stórkostlegu upp-
finningum i kringum hann. Nú
tekur hann mólikúlin og rifur þau
i sundur og setur aftur saman á
mismunandi vegu. Og hvað hefur
hann svo haft upp úr krafsinu?
Algjörlega ný og stórkostleg efni
sem náttúran hefur ekki fundið
upp. en hafa þó mikið notagildi
fyrir manninn.
Þessi efni s.s. plast, DDT, og
endalausar raðir af áhrifariku
skordýraeitri. hreinsiefnum og
öðrum efnavörum, sem áöurhafa
verið ófáanleg á jörðinni. Nú get-
um við fengið þvottinn hreinni en
áður, en þvottaefnið fer svo eftir
ræsunum til sjávar. Skordýraeitri
er dreift yfir bjöllur og flugur,
lauf og tré, akra og mýrar, þvi
drei ft i loftið og jarðveginn. Iðn-
aður vex eins og frumskógur
kringum borgir og vötn, meðfram
ám og vegum. Eitraður úrgangur
dreifist um all, út i hvern læk og
hvert ræsi.
Svartur snjór fellur i Noregi og
súrt regn drepur silung i fjarlægu
fjallavatni. Þetta sýnir að reykur
og mengun hanga ekki yfir borg-
unum um aldur, heldur hverfa
smám saman burt með vindinum
eða falla niður með regni. And-
rúmsloftið hreinsar sig sjálft.
En hvað með landið? Svarti
snjórinn helzt ekki til lengdar i
Noregi, hann bráðnar og rennur
burt.
Regnið og framræslukerfið
hreinsa jaröveginn, eins og skolp-
ræsi mannanna, og óþverrinn
berst til sjávar.
Kvikasilfur hefur fundist i fiski
og hörpudiski við strendurnar og
DDT hefur fundist á báðum pól-
unum i mörgæsum á Suður-
skautslandinu og isbjörnum á
Norðurskautssvæðinu, þar sem
engu skordýraeitri hefur verið
dreift. Þetta sýnir að skógar og
akrar hreinsa sig að mestu sjáif
og öldur úthafsins bera eiturefnin
um allt. Og úthafið er endastöðin,
þangað berst allur úrgangur frá
jörðu og lofti.
Hvers vegna getur þetta mikla
hreinsikerfi náttúrunnar ekki
virkað fyrir tækniþróun manns-
ins?
En þar er einmitt vandamálið,
þvi að maöurinn hefur gert efni
sem náttúran forðaðist að fram-
leiða, vegna þess að það var eng-
inn staður fyrir þau meðal hins
mikla hringrásarkerfis lifsins.
Með tækniþróuninni er maður-
inn byrjaður að kasta auka bolt-
um og skrúfum i hina þegar full-
gerðu starfandi vél. Dag eftir dag
framleiðir maðurinn óumbreyt-
anleg efni i tonnatali og úrgangi
er svo komið til sjávar eins og
þegar menn sópa rusli undir gólf-
teppi. Menn hafa talið hafiö
óendanlegt og djúpt, en hvorugt
er rétt.
Hafiö er ekki annaö en stórt salt
stöðuvatn. Setji menn tiu Erie-
vötn við enda hvers annars ná
þau yfir allt Atlantshafið frá
Afriku til Ameriku. Og Erievatn
er mengað, allt lif hefur verið
drepiö i þvi af nokkrum borgum á
ströndum þess og frá þessu vatni
rennursvo til sjávar. Allar borgir
heimsins með sin skolpræsi losa
sig við úrganginn til sjávar.
Hversu margar ár skyldu vera
með drekkanlegt vatn við ósa
sina? Vissulega er hafiö djúpt, en
þess skal gætt aö megniö af lifinu
þar er að finna i efri sjávarlögum
og aö 90% af öllu sjávarlifi er að
finna á svæði sem er 10% af yfir-
boröi hafanna og þetta svæði er
fyrst og! fremst viö strendur
meginlandanna. Þegar svo eitur-
efni berasb i tonnatali að strönd-
unum með öldum hafsins, þá hef-
ur dýpt sjávar litið að segja til að
vernda sjávarlifið gegn tækniþró-
un mannsins.
Þegar sá sem þetta ritar fór
ásamt félögum sinum á papyrus-
bátnum yfir Atlantshafið, sáu
þeir plastilát og annað rusl eftir
endilangri leiðinni, og safnað var
oliuklessum af sjónum i 43 daga
af þeim 57, sem það tók að sigla
þessa leið. Sjáanleg mengun hef-
ur þegar! brúað heimshöfin, en
það sem verra er að ýmis eitur-
efni eyðast ekki I vatnij heldur
dragast að lifverum sjávar og
oliublettum eins og að þerripapp-
ir. Sumir bjartsýnismenn halda
að oliublettirnir muni sökkva með
timanum og vel getur það verið
en þó ekki fyrr en svo, að mikið
magn oliu berst árlega upp að
ströndum meginlandanna og
veldur þar ólýsanlegum skaða.
Mengunin er vandamál rika
mannsins, segja hinir hungruðu
ibúar þróunarlandanna. Gefið
okkur iðnað, gefið okkur oliu, gef-
ið okkur framfarir og við skulum
með ánægju taka við menguninni
sem fylgir. Við viljum þróun, til
fjandans með fagurfræðinga.
Vissulega er tómur magi miklu
verra en plastflaska á sjávar-
strönd. Önýt ilát og oliuklessur
eru ljót fyrirbæri en varla hættu -
leg manninum. En maðurinn los-
ar sig ekki eingöngu viö tóm ilát,
við skulum ekki gleyma hinum
ósýnilegu efnum, öllum þeim eit-
urefnum sem berast til sjávar
daglega.. Sjórinn er endastöðin,
en hannAekur ekki endalaust við.
Skýrsla Efnahags- og fram-
farastofnunar Sameinuöu þjóð-
anna telur að við höfum nú þegar
dreift hundruðum milljóna kilóa
af DDT á umhverfi okkar og ár-
lega dreifum við 50 milljónum
kilóa. Aætluð heimsframleiðsla á
skordýraeitri er um 700 milljónir
kilóa á ári, sem þýðir að meðan
umhverfisráðstefnan stendur yfir
þessa 12 daga i Stokkhólmi, munu
eitthvað um 25 milljónir kilóa af
skordýraeitri berast til sjávar,
svo ekki sé nú minnst á eiturefnin
frá iðnaði og heimilum um allan
heim. Við skulum vona að fulltrú-
arnir i Stokkhólmi séu sér með-
vitaðir um þá ábyrgð sem á þeim
hvilir gagnvart kynslóðum nútið-
ar og framtiðar, aö þeir minnist
þess að öldur og straumar hafsins
fylgja ekki pólitiskum linum og
að þjóöir geti skipt löndum en
andrúmsloftið og hafið muni um
alla framtið halda áfram að vera
sameiginlegur arfur hins al-
menna manns.
Tk. 1
B Æ-i
VEBUR6U0IRNIR
ERII VÆHTAN-
LECAEKKI
HESTAMENN
Reynslan sýnir, að sjaldan er
gott veður á hestamannamót-
um, annað hvort er rigning, eða
þá þurrviðri með roki svo mold-
arstrókana leggur yfir menn og
skepnur.
Reyndar er ekki hægt að
segja, að á Fjórðungsmóti sunn-
lenzkra hestamanna sem var
haldið á Hellu um helgina, hafi
verið slæmt. En það var aftur á
móti ekki gott heldur.
Þegar gestkvæmast var á
mótinu, þ.e. á laugardag og
sunnudag, gekk á með skúrum,
en svona eins og til að bæta úr
geröi ágætis veður á milli, með
sólskini og nokkrum hlýindum.
En þó að veðurguðirnir léku
ekki viö hvern sinn fingur allan
timann á meðan verið var að
hleypa hrossum, eða sýna hæfi-
leika þeirra á annan hátt, gekk
mótið fyrir sig með þvilikum
hraða, að slikt og annaö eins
hefur liklega ekki þekkzt fyrr i
sögu hestamannamóta.
Stöðugt kváðu við i gjallar-
hornum ýmist lýsingar á dóm-
um i góðhestasýningum, nöfn
hesta og ættir þeirra, timar i
hlaupum eöa skipanir til starfs-
manna mótsins um að fara á
sina staði og til knapanna að
riða inn á völlinn.
Og áhorfendur virtust una sér
vel i brekkunni austan við nýja
skeiðvöilinn; þar voru á fimmta
þúsund manns þegar mest var,
eftir þvi sem sagt var, og norö-
Fyrsti „kerruhesturinn"
kemur í mark, þetta er
Frændi Gísla Guðmunds-
sonar.
an við völlinn hafði risið mikil
tjaldborg, sem hefur að likind-
um verið stærri en kauptúnið að
Hellu.
Brautin er alveg ný, tæplega,
eitt þúsund metra hringur, og'
lögð hvitum Hekluvikri, — þaö
næstbezta i heiminum, sögðu
þeir, sem stjórnuðu fram-
kvæmdunum, en einstaka knapi
var þó ekki alveg ánægður —
hefur sennilega viljað þaö bezta
fyrir sig og sinn hest.
Þar sem á fimmta þúsund
manna eru samankomin, er
tölulega séð ómögulegt annað
en andi Bakkusar svifi yfir
vötnunum, — ekki sizt þar sem
hestamenn leiða saman hesta
sina.
En ekki var þetta fólk allt
hestafólk, þarna var mikið af
unglingum, sem hefur eflaust
komið með þaö eitt i huga að
sletta ærlega úr klaufunum, —
enda niu böll þarna i nágrenninu
á meðan mótiö stóö yfir.
Ekki var örgrannt um, að
þarna sæjust á rangli einhverj-
ir, sem gætu hafa verið i sautj-
ánda júni hópnum sællar minn-
ingar, — þó ekki allra yngstu ár-
gangarnir. En þaö verður þó aö
hafa i huga, að börnin höföu fyr-
irmyndina rækilega fyrir sér aö
þessu sinni.
Tvö tslandsmet voru sett á
mótinu, en bæöi metin voru sett
igreinum, sem aldrei hefur ver-
ið keppt i áður hér á landi. Ann-
að var 2000 ’metra hlaup, og
methafinn þar er Gráni Gisla
Þorsteinssonar, sem fór vega-
lengdina á 2.56.4 minútum, sem
er talinn afbragðstimi. Næstur
var Lýsingur Baldurs Odds-
sonar á 2.56.7, en þriðji Leiri
Þorkels Bjarnasonar á 3.05.5.
Kunnugir telja, aö þeir hest-
ar, sem hleypt var i þessu langa
hlaupi, hafi verið i topp þjálfun,
og þrekiö virtist óþrjótandi. Hitt
Islandsmetið var sett I 800
metra kerruakstri, en þar
kepptu aöeins tveir hestar.
Frændi Gisla Guömundssonar
setti metið, en það er 2.02.6
min., en Snækollur Jóns Guð-
mundssonar fór á 2.15.2 min.
1250 metra skeiði tókst engum
að slá met Glettu gömlu Sigurð-
ar Ölafssonar, sem rann skeiðið
á 22.6. Að þessu sinni sigraði
Randver Jóninu Hliðar á 23.4
sek. — ekki allfjarri metinu.
Fengur Hjörleifs Pálssonar fór
á 23.9 sek., en Blesi Skúla
Steinssonar á 24.1 sek.
Þessi árangur sýnir, að kom-
inn er upp góður kjarni skeið-
hestaj það sagöi Jón Guð-
mundsson hreppsstjóri á Reykj-
um okkur að minnsta kosti, og
hann sagði lika, aö hvorki meira
né minna en 10 hestar hlypu nú
undir Islandsmetinu, sem sett
var 1955.
Til að gera langa sögu stutta
skulu nú aöeins nefndir fyrstu
hestar i öðrum hlaupum. 1 400 m
stökki sigraöi Hrimnir Matt-
hildar Harðardóttur á 29.4 sek.,
i 800 m stökki Blakkur Hólm-
steins Arasonar á 63.4 sek., 250
m folahlaupi öðinn Hjalta Páls-
sonar á 18.9 sek. og i 1200 m
brokki Fákur tsleifs Pálssonar
á 2.41.1 min.
©
Þriöjudagur 4. júlí 1972
Þriðjudagur 4. júlí 1972
©