Alþýðublaðið - 22.07.1972, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 22.07.1972, Blaðsíða 5
alþýðul Í Alþýðublaösútgáfan h.f. Ritstjóri Sig- hvatur Björgvinsson (áb). Aðsetur rit- stjórnar Hverfisgötu 8—10. — Sími 86666. Biaðaprent h.f. NYR VETTVANGUR Verkalýðsfélög eiga að gera fleira, en að heyja baráttu um kaup og kjör. Það er að visu eitt af þýðingarmestu verkefnum þeirra, en þeim hefur ávallt verið ætlað að gera meira. Verkalýðsfélög- um er i raun og veru ekkert mannlegt óviðkom- andi. Hér á landi hafa verkalýðssamtökin lengi vel fyrst og fremst skipt sér af beinum kjaramálum verkafólks. Aðra þætti létu þau afskiptalausa. Fyrir nokkrum árum varð talsverð breyting hér á. Þá fóru verkalýðsfélögin, eða öllu heldur forsvarsmenn þeirra, að gera sér grein fyrir þvi, að fleira var mikilvægt fyrir heill og hamingju launamannsins, en kaupið, sem hann fékk. Og þeim þáttum ætti verkalýðshreyfingin einnig að sinna. Þessi nýju viðhorf i verkalýðsmálum, sem höfðu raunar lengi verið þekkt og viðurkennd i nálægum löndum, höfðu það i för með sér, að áhrifa verkalýðshreyfingarinnar fór að gæta á miklu viðfeðmara sviði, en áður. Nú var ekki lát- ið við það sitja, að ræða einvörðungu við atvinnu- rekendur um kaup og kjör. Verkalýðshreyfingin fór að hefja beinar viðræður við sjálfa rikis- stjórnina um aðgerðir i félags- og atvinnumálum. Tókst samstarf og samstaða milli rikisvaldsins og verkalýðshreyfingarinnar um fjölmörg þjóð- þrifamál, svo sem eins og varðandi húsnæðismál, stofnun atvinnuleysistryggingasjóðs o.fl. þ.h., sem til stórvirkja má telja. Þessi samskipti rikis- valdsins og launþegasamtaka lögðu svo grunninn að samvinnu þeirra á erfiðleikatimum um varð- veizlu þjóðarhags. Er ekki að efa, að sú samvinna bjargaði miklu fyrir launþega sem aðra. Þessi breyttu viðhorf verkalýðsforystunnar gengu ekki átakalaust fyrir sig. Afturhaldssamir einstaklingar eins og t.d. þeir, sem Þjóðviljanum stýra, veittust harðlega að verkalýðsforystunni fyrir þessa nýju stefnu og ásökuðu hana um að hafa selt hina raunverulegu hagsmuni verka- fólksins fyrir litið. Athyglisvert er hve snögglega þessar afturhaldssömu raddir þögnuðu við það eitt, að kommúnistar komust i rikisstjórn. Þvi eru þessi nýju viðhorf og viðfangsefni verkalýðshreyfingarinnar rifjuð upp og gerð að umtalsefni nú, fyrir skömmu var skýrt frá þvi i fréttum, að Alþýðusambandið hefði komið á fót stofnun, sem ætti að annast hliðstæð verkefni og ferðasjóðir eða „Feriefonds”, sem um langa hríð hafa verið starfandi á vegum alþýðusamtaka i nágrannalöndunum. Með þessu hygðist Alþýðusambandið útvega félagsfólki sinu ódýrar orlofsferðir og hefur sam- bandið þegar gert samninga um ódýrar utan- landsferðir við islenzka ferðaskrifstofu og ýmis- legt fleira er i bigerð. Þessi starfsemi þykir ef til vill ekki merkileg við fyrstu sýn. En hún er það engu að siður. Hún er nýtt viðfangsefni á ákaflega athyglisverðri starfsþróunarbraut, sem islenzku alþýðusamtök- in hafa verið að feta sig eftir á siðari árum. Og hvers vegna skyldu verkalýðssamtökin ekki hafa afskipti af orlofsmálum félagsfólksins? Góð for- sjá þeirra mála er ekki þýðingarminni fyrir heill og hamingju launafólks í landinu en margt ann- að. ERLEND MÁLEFNI VINSTRI SIGUR I BANDARfKJUNUM? Útnefning George McGoverns til framboðs á vegum Demó- krataflokksins i Bandarikjunum við forsetakjör kom mjög á óvart. Fáir munu hafa spáð þvi fyrir nokkrum mánuðum, að svo myndi fara. Flestir stjórnmála- fréttamenn spáðu Muskie sigri og töldu hann standa langt framar öllum keppinautunum um útnefn- inguna i fylgi. Og allir voru þeir sammála um, að auk hans hefði a.m.k. Humphrey meiri mögu- leika til útnefningar en McGovern. En spár blaðamannanna reyndust illa rangar. Muskie reyndist hvergi nærri hafa það fylgi i forkosningunum, sem menn héldu. Hann var fyrirfram svo sigurviss, að hann eyddi fáum orðum i kosningabaráttunni i for- kosningunum á keppinauta sina i Demókrataflokknum, heldur réð- ist beint á Nixon forseta eins og sjálf kosningabaráttan um for- setaembættið væri þá þegar haf- in. Þetta voru eðlileg viðbrögð hjá Muskie hefðu þær spár reynst réttar, að hann bæri af öllum keppinautum um frambjóðenda- sætið. Þegar i ljós kom strax i fyrstu forkosningunum, að svo var heldur betur ekki, varð Muskie i fyrstu ráðvilltur en neyddist svo til þess að venda við allri baráttutaktik sinni til þess að reyna að bera sigurorð af þeim keppinautum, sem hann hélt sig ekki þurfa að óttast i fyrstunni. Muskie mistókst þetta og varð fljótlega úr leik, — öllum á óvart. Jafnvel hin volduga „flokks- vél” Demókrataflokksins ásamt áhrifavaldi verkalýðssamtak- anna AFL-CIO, sem hafa mikil i- tök i bandariskum þjóðmálum enda þótt þau séu hvergi nærri eins mikil og t.d. hjá verkalýðs- samtökunum á Norðurlöndum, gátu ekki komið i veg fyrir sigur McGoverns og útnefningu. Bæði verkalýðssamtökin og „flokks- vél” Demókrataflokksins voru McGovern andsnúin, en studdu Hubert Humphrey, frambjóð- anda flokksins i siðustu forseta- kosningum og fyrrum varafor- seta. En engu að siður sigraði McGovern, fyrst i forkosningun- um og siðan á flokksþingi Demó- krata, þar sem hann var útnefnd- ur forsetaefni flokksins við næstu kosningar. Vinstri sigur En hvað táknar þessi sigur McGoverns? Og er einhver möguleiki á þvi, að sú sigurganga haldi áfram og hann verði kjörinn næsti forseti Bandarikja Norður- Ameriku? Svörum fyrri spurn- ingunni fyrst. Sigur McGoverns i baráttunni um útnefninguna til forsetafram- boðs er fyrst og fremst mikill sig- ur fyrir vinstri stefnu i banda- riskum stjórnmálum og sigur þeirra, sem andvigir eru styrj- aldarrekstrinum i Viet-Nam. Hin einlæga, skýra og e.t.v. eilitið barnalega stefna McGoverns i þvi máli, — enginn bandriskur her- maður verður eftir i Viet-Nam þrem mánuðum eftir að ég hef verið kjörinn forseti —, reið baggamuninn. Þrátt fyrir allar á- sakanir um, að þessi stefna væri heimskuleg, ógrunduð og ófram- kvæmanleg, þá gekk hún i fólkið og það trúði þvi, að McGovern meinti það, sem hann segði. And- staðan við styrjaldarreksturinn i Vief-Nam meðal bandariskra borgara er orðin miklu almennari og viðtækari, en menn grunaði. Það sýnir sigur McGoverns i for- kosningunum m.a. Fyrir utan það, að vera allt of róttækur i Viet-Nam málinu var McGovern harðlega ganrýndur fyrir of mikla róttækni á öðrum sviðum. Hann þótti allt of vinstri sinnaður i skattamálum, þvi hann vill m.a. tryggja öllum 1000 doll- ara lágmarkstekjur og láta hina riku borga hærri skatta, en hina fátæki lægri. Hann þótti allt of ingakerfi áþekkt þvi, sem tiðkast vinstri sinnaður i félagsmálum, ' Vestur-Evrópu. Hann þótti allt þvi þar vill hann innleiða trygg- Bandariskt blað um McGovern og auðvaldið. A skílti hins trúaða spámanns stendur „Heimsendir i nánd”. A skilti stórkapitalistans „McGovern kemur”. BETRA SEINT EN ALDREI t fréttatilkynningu rikis- stjórnarinnar, sem Alþýðublað- inu barst i gær og frá cr sagt annars staðar i blaðinu, er frá þvi grcint, að forsætisráðherra sé nú búinn að skipa nefnd til þess að leita að leiðum út úr vandamálum efnahagslifsins. Eins og kunnugt er þurfti skyndilega að setja á kaup- stöðvun svo ríkisstjórninni gæf- ist færi á að hugsa. Nú hefur hún scm sagt skipað nefnd til þess að liugsa fyrir sig. En var ekki hægt að fara að lcita fyrr en nú? Þcgar rikis- stjórnin kom til valda fyrir einu ári. Þá var verðstöðvun i gildi. Og sú verðstöðvun stóð fram til siðustu áramóta, er rikisstjórn- in lét leysa hana upp. Þarna gafst rikisstjórninni sem sé sex mánaða timi til þess að leita að efnahagsúrræðum i næði verðstöðvunar. Hvers vegna var sá timi ckki notaður? Hvernig stcndur á þvi, að ríkis- stjórnin skyldi aflétta þeirri verðstöðvun og koma svo nokkrum mánuðum seinna og segja við þjóðina: Við höfum engin úrræði og verðum að setja á nýja verðstöðvun til að fá tima til að hugsa? Þegar rikisstjórnin afnam verðstöðvunina i janúar var hún þá að gera það bara „upp á sjensinn”, — stefnulaus og úr- ræðalaus gagnvart þeim vanda, sem hún þó vissi, að við var að ctja. öllu ábyrgðarlausari framkomu er varla hægt að auðsýna af einni rikisstjórn en að hleypa verðbólgunni lausri með afnámi verðstöðvunar, eig- andi ekki eitt einasta úrræði til viðnáms. En það var þetta, sem rikisstjórn Ólafs Jóhannessonar gerði. Það hefur hún sjálf sagt. Þannig hefur það komið skýrt og greinilega i ljós, að rikis- stjórn ólafs Jóhannessonar átti ekki til ncina heildarstefnu i efnahagsmálum, þegar hún tók viö stjórn landsins. Hún hafði ekki hugmynd um, hvað hún ætti að gera i þeim málaflokki. Og á heilu ári tókst henni ckki að skapa neina stefnu. Enda mun litið hafa verið til þess reynt. Itáðherrarnir létu hverj- uni degi nægja sina þjáningu. En nú á sem sagt að fara að taka til höndunum. Nú ætiar rikisstjórnin að fara að reyna að búa sér til cinhvcrja cfnahags- stefnu. Og til þess að leita að lciðum og úrræðum hefur hún skipað nefnd. sem enginn ráð- hcrranna á sæti i, og sýnir það eitt út af fyrir sig það álit, sem ríkisstjórnin hefur á sjálfri sér, að hún skuli feia utanaðkom- andi aðilum jafn mikilsvcrðan þátt i stefnumótun stjórnvalda og hér um ræðir. Ber vissulega að lofa þá skynsemi, dómgreind og sjálfsþekkingu, sem ráðherr- arnir sýna með þessari ráðstöf- un, — og ekki hvað sizt þær gcrðir þeirra, að fá heiztu efna- hagsráðuneyta fyrrverandi rikisstjórnar til þess aö veita nefndinni forystu. Með þessum aðgerðum sin- um, aö skipa starfsnefndir utan rikisstjórnarinnar til stefnu- mótunar fyrir hana, hefur rikis- stjórn Ólafs Jóhannessonar dottið ofan á hreint þjóðráð, sem hún ætti óspart aö nota. Ætti hún hið bráðasta að skipa aðrar nefndir utan stjórnarinn- ar til stefnumótunar i öðrum málaflokkum, þar sem ekkert hcfur heldur verið aðhafst' þvi bæði hugmyndirnar og stefnuna hefur vantað. I hverja nefnd mætti fá svo sem einn eða tvo sérfræöinga fyrrverandi ríkis- stjórnar til þess að vinna verkin og vildarmenn stjórnarflokk- anna gætu svo skipt á milli sin hinum nefndarmannasætunum til þess að bæta sér upp sultar- launin. Væru þá allir hæst- ánægðir, — rikisstjórnin fengi hugmyndirnar og stefnuna, vildarmennirnir bitlingana og fjármálaráðherra nýja skatta svo hægt væri að borga öllum nefndunum. Mættit.d. sem fyrst skipa slika starfsnefnd i menntamálin þvi þar virðist jafn mikill hugmyndaskortur rikja hjá hæstvirtri rikisstjórn og i efnahagsmálunum. Gæti svo hver nefndin rekið aðra cins og verkast vildi og vildarmenn og hugmyndafátækt rikisstjórn- arinnar endast. Laugardagur. 22. júli 1972 5

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.