Alþýðublaðið - 03.11.1972, Blaðsíða 11

í SKUGGA MARÐARINS!
Saga ástar og örlaga eftir Victoriu Holt
Kross-
gátu-
krílið
aiLLRulP P VOP'
i&■—
VÆM FÓ/? / ÖLFVF/ SAF/v F)Ð V fíuol'/] HfíR. ítö/7/
V
3RRKR 5KORF)ð 'Oó/OR

!
VOA/ , ISluS fíTPR
fíV/LT 5/ RHl 5KRFft
f 2Ó//S R v/£) RvU< OF/m
fíurvi) grrg RR
L-/T/Ð F/SMUR 5ToRv
•
í
'HUNjjRR z t'/svs u//> 3.£//V$
^ ö & v I n
Qy t ' t/) Cb-C N ^ j £
- - v? Xj a- ÍM • (b v v i ^
|=í^>- r' t- c >V\
, -o Qj U' ' \i < >. 1 í>(
L-b Ö-síSi'.jti) J, S A3 tv,]ÖQ
— Svo hann var þá drepinn,
sagði ég hægt.
Stirling kinkaði kolli. — Þetta
kemur fyrir öðru hverju.
Landið er villt og mannslifin
litilsverðari en þau eru hér.
— Hannvar faðirminn! Ég var
bálreið yfir þvi að einhver skyldi
hafa getað komið með byssu og
hrifsað þetta dýrmæta lif. Ný til-
finning var að koma i stað
hryggðar minnar — reiði við
morðingja föður mins.
— Ef hann hefði afhent gullið,
hefði hann ekki látið lifið, sagði
Stirling.
— Gull! sagði ég reið.
— Það er það, sem allir eru að
leita að, sem allir vilja finna.
— Og þessi ... Mörður ... vill
hann það lika?
Stirling brosti. — Hann vill það.
Hann er staðráðinn i að finna það
einhvern daginn. Þessvegna
finnur hann það.
— En hvað ég vildi óska að
faðir minn hefði aldrei fengið
þessa flugu i höfuðið Ef hann
hefði ekki fengið hana væri hann
hér núna.
Umhugsunarefnið var mér of-
viða. Ég sneri mér undan,
ákveðin i að láta hann ekki sjá
geðshræringu mina.
— Þetta er eins og hitasótt,
sagði hann. — Menn fá það á heil-
ann. Þeir hugsa um allt sem þeir
óska sér, og ef þeir finni gull ...
raunverulegt gull... þúsundir
mola... þá geti þeir fengið það.
— Allt?
— Allt sem hægt er að hugsa
sér.
— Það virðist svo sem faðir
minn hafi fundið gull, en týnt lif-
inu við að gæta þess og ég misst
hann.
— Þú ert i uppnámi. Biddu
þangað til þú kemur þangað. Þá
muntu skilja. Það er stórkostlegt
lif. Menn vita aldrei hvenær þeir
detta i lukkupottinn. Það er si-
felld ögrun, stöðug von.
— Og þegar menn gera það eru
þeir drepnir fyrir það.
— Lifið er svona þarna. Faðir
þinn var óheppinn.
— Það er ... andstyggilegt.
— Það er lifið. Ég hef komið
þér i uppnám. Ég hefði átt að
sýna meiri nærgætni. Hið eina
sem máli skiptir er að það gerð-
ist.
Hann stóð á fætur. — Þú skalt
fara upp i herbergið þitt. Hvila
þig stundarkorn, svo snæðum við
kvöldverð og ræðum dálitið meira
saman. Það er bezt þannig.
Ég fór til herbergis mins og
skildi hann eftir i setustofunni.
Attu áföllin engan enda að taka,
spurði ég sjálfa mig. Hann hafði
þá verið myrtur. Drepinn með
köldu blóði. Það var fjarstæðu-
kennt. Ég gerði mér i hugarlund
kerruna skröltandi eftir veginum,
grimubúinn manninn i felum
milli trjánna og siðan: — Nemið
staðar. Afhendið gullið eða þér
eruðdauðansmatur. Ég setti mér
hann greinilega fyrir hugskots-
sjónir, ef til vill með gullið i pok-
um um mittið. Og hann hefði sagt
við sjálfan sig: — Nei, þetta er
mitt gull ... mitt og Noru. Ef til
vill hefði hann verið með ráða-
gerðir i huga um að senda eftir
mér svo ég gæti notið auðæfanna
með honum, ef það voru þá auð-
æfi. Og þvi neitaði hann að láta af
hendi gullið þegar byssunni var
beint að honum, og létlifið i stað-
inn.
— Ég hata gull, sagði ég
upphátt. — Ég vildi óska að það
hefði aldrei verið uppgötvað. Ég
hugsaði i bræði minni um
glampandi augun bakvið
grimuna, um hvernig tekið hefði
verið rólega i gikkinn og um
hvellinn sem bundið hafði enda á
alla hamingju mina. Ó, hve ég
hataði morðingja föður mins.
Hann hafði ekki látizt sam-
stundis. Þeir höfðu getað flutt
hann til Marðar og þar hafði hann
skrifað siðasta bréfið sitt til min.
En þá var hann dauðvona. Og
þetta hefði aldrei þurft að eiga sér
stað.
Stirling hafði á réttu að standa.
Ég þurfti að vera ein. Þetta var
mér nær jafnmikið áfall og
dánarfregn föður mins hafði
verið. Það hafði ekki verið slys.
Það hafði verið morð að yfirlögðu
ráði.
Ég gekk út að glugganum.
Fyrir neðan mig lá gatan með
fornum húsum. Ég gat séð kirkju-
spiruna og turna hússins, sem
kallað var Whiteladies. Þar hafði
einu sinni verið klaustur, mundi
ég og nunnurnar gengið i hvitum
kuflum: og þá hafði þessi krá að
likindum verið hér. Pilagrimar á
leið til Canterbury höfðu haft við-
komu hér — siðustu viðkomuna
áður en ákvörðunarstaðnum væri
náð. Þegar ég leit niður á götuna
gat ég auðveldlega imyndað mér
þá, þreytta og sárfætta og þó
fegna vegna þess að gestgjafinn i
Fálkakránni bauð þá velkomna
og veitti þeim beina og húsaskjól
áður en þeir héldu áfram til
Canterbury.
A meðan ég stóð við gluggann,
sá ég Stirling koma út úr kránni.
Ég horfði á hann ganga ein-
beitnislega niður götuna löngum
skrefum, hann var á svipinn eins
og hann vissi nákvæmlega hvert
hann væri að fara.
Ég hafði verið svo agndofa yfir
þvi að hann skyldi koma til að
sækja mig i stað ungfrú Herrick
og siðan yfir upplýsingunum
varðandi dauða föður mins, að ég
hafði ekki haft tima til að hugsa
um hann sjálfan. Svo hann var
sonur þessa Marðar, sem var
óðum að verða að táknmynd i
huga minum. Hinn almáttugi
Mörður, sem fólk talaði um af
djúpri lotningu. Hvers vegna
hafði Mörður ekki sent dóttur
sina? Ef til vill kærði hann sig
ekki um að hún ferðaðist ein-
sömul. Ég hafði imyndað mér
hana sem miðaldra konu. En
hvers vegna höfðu þau sagt mér
að ungfrú Herrick kæmi og siðan
sent ungan mann? Þetta var allt
mjög undarlegt.
Stirling hafði vikið út af aðal-
götunni. Ég velti þvi fyrir mér
hvert hann myndi hafa farið. Það
hafði ruglað hugrenningar minar
að sjá hann koma þarna út. Sól-
björt gatan freistaði min. Ég full-
vissaði sjálfa mig um að mér
gengi betur að hugsa utanhúss,
svo ég lét á mig herðaslána og fór
út. Þar var fátt fólk á ferli. Kona
með sólhlif gekk hægt hinum
megin á götunni,hundur lá og svaf
i dyragætt. Ég gekk niður götuna
og leit i búðagluggana, þar sem
hattar og kjólar, ullargarn og
silkibönd voru til sýnis bakvið
litað gler. Ég sá þar ekkert sem
vakti áhuga minn, svo ég hélt
áfram og kom að beygjunni, sem
Stirling hafði tekið. Gatan lá nú
upp brekku og á vegarskilti sá ég
letrað Til Whiteladies”.
Þegar ofar dró i brekkuna
komu gráir veggirnir i ljós og
þegar ég var komin á brekku-
brúnina gat ég horft niður og séð
bygginguna i allri sinni dýrð. Ég
vissi að ég myndi aldrei gleyma
þeirri sjón. Ég sagði við sjálfa
mig siðar að ég hefði þá þegar
vitað hve mikilvægan þátt hún
átti eftir að eiga i lifi minu. Ég
var sem heilluð, bergnumin, og á
þvi andartaki gleymdi ég öllu
öðru en töfrum þessara turna,
tákninu um innilokun
klausturlifsins, gluggunum með
steinpóstunum, steinborgunum
og smáturnunum, þar sem sólin
glampaði á hörðum, gráum
veggjunum. Ég bjóst nærri þvi
við að heyra klukknahljóm kalla
nunnurnar til bæna og sjá hvit-
klæddar verur koma út úr
klaustrinu.
Ég varð gripin yfirþyrmandi
löngun til að sjá meira. Ég tók á
rás niður brekkuna og nam ekki
staðar fyrr en ég stóð fyrir utan
hátt smiðajárnshliðið. Þetta hlið
var i sjálfu sér heillandi. Ég virti
fyrir mér iburðarmikið útflúrið,
einhver hvitur málmur hafði
verið lagður i járnsmiðina sitt
hvorum megin. Þegar ég leit
nánar á sá ég að skreytingin
sýndi nunnur. White Ladies —
hvitklæddu konurnar — hugsaði
ég með mér, og ég velti þvi fyrir
mér hvort þetta myndi vera
upphaflega hliðið, sem staðið
hefði þarna þegar klaustur var
fyrir innan, löngu áður en nú-
verandi hús var byggt. Grár
steinveggurinn teygði úr sér báð-
um megin við hliðið. Ég hefði
viljað mega opna það og ganga
inn á þetta töfraiand. Þetta var
annað og meira en snögg hug-
detta, það var löngun sem ég átti i
miklum erfiðleikum með að bæla
niður. En hvernig var hægt að
ganga inn i annarra manna hibýli
með þá einu afsökun að þau væru
furðulegasti staður sem maður
heföi augum litið. Eg litaðist um.
Allstaðar rikti djúp kyrrð. Mér
fannst ég vera alein. Ég mundi að
Stirling hafði farið þessa feið.
um. Ekki er talið, að hann hafi
aðhafzt neitt ólöglegt i Banda-
rikjunum. Hann sótti um banda-
riskan rikisborgararétt 8. maí
1954. Honum var synjað réttar-
ins i nóvember sama ár. ( Um
þessar mundir var bróðir hans
háttsettur embættismaður i
vestur-þýzka fjármálaráðu-
neytinu, og þvi fór innanrikis-
ráðuneytið bandariska fram á
það, að þvi yrði tilkynnt um það
strax, ef Mann yrði handtek-
inn.)
Hér fer á eftir fyrsti hluti
játningar, sem Ernest Heinrich
Mann las fyrir, undirritaði og
eiðsór i vitna viðurvist. Játning-
in fékkst eftir langar yfirheyrsl-
ur.
Mann: Ég heiti Ernest Heinrich
Mann. Ég bý að 51. stræti 529 i
New York. Ég á fyrirtæki,
Raftækjaverzlunina Gleði-
borg hf. og rek það sam-
kvæmt lögum New York
fylkis. Tala ég ef til vill of
hratt? Ágætt.
Hinn 30. april siðastliðinn er
ég var að störfum i verzlun
minni, kom að máli við mig
maður, sem heitir John
Anderson, einnig kallaður
Duke Anderson. Hann sagði
við mig þá, að hann vildi fá
mig til að skoða kjallarann á
húsinu nr. 535 við 73. stræti i
New York. Hann bað mig að
skoða simalinur og þjófa-
bjöllukerfi hússins. Hann
skýrði mér aldrei frá tilgang-
inum með þessu verki.
Við komumst að samkomu-
lagi um ómakslaun min, og að
ráði varð, að ég reyndi að
komast inn i hiisið dulbúinn
semsimvirki og kæmi akandi
að húsinu i raunverulegum
simvirkjabil. Anderson sagð-
ist skulu útvega bilinn og bil-
stjóra. Ég átti sjálfur að út-
vega mér simvirkjabúning og
skilriki. Get ég fengið glas af
vatni? Þakka yður fyrir.
Anderson hringdi til min um
það bil mánuði seinna og
sagði, að tekizt hefði að út-
vega ósvikinn simvirkjabil.
Bilstjórarnir áttu aðvera
tveir. Ég mótmælti þvi, en
hann fullvissaði mig urn, að
það kæmi ekki að sök.
Hinn 4. júni klukkan kortér
fyrir tiu að morgni steig ég
innibilinn. 1 bilnum sátu tveir
menn, og kynntu þeir sig
aðeins sem Ed og Billy. Ég
hafði aldrei áður séð þá. Þeir
voru einnig klæddir simvirkj-
abúningum. ■ Við töluðum
mjög litið saman. Sá þeirra,
sem ók, hann var kallaður
Ed, virtist svo sem skýrleiks-
náungi. Hinn, Billy, var hár
og þrekvaxinn, en vitsmunir
hans voru ekki meiri en
barns. Ég held hann hafi
verið vangefinn.
Við ókum heim að húsinu við
73. stræti og námum staðar
fyrir framan það. Eins og
ákveðið hafði verið, gekk ég
út úr bilnum, gekk inn i for-
stofuna og sýndi dyraverð-
inum nafnskirteini mitt. Hann
skoðaði skirteinið, leit á bíl-
inn, þar sem honum hafði
verið lagt við gangstéttina og
sagði mér að aka bilnum inn
hliðargötuna. A einhver
ykkar sigarettu handa mér?
Kærar þakkir.
( Fjögurra sekúndna þögn).
Dyravörðurinn þekkti mig i
innanhússjónvarpinu og
þrýsti á hnappinn, sem opnar
dyrnar og leyfði mér að fara
niður i kjallara. Hvað sögðuð
þér?
Nei, þetta átti einungis að
vera eftirlitsferð. Engu átti
að stela cða eyðileggja
Anderson vildi aðeins, að ná-
kvæm skoðun yrði gerð á
kjallaranum og teknar væru
myndir af öllu sem kynni að
vera athyglisvert þar. Skiljið
þér? Hefði verið um ólöglegt
athæfi að ræða, hefði ég aldrei
tekizt verkið á hendur.
Jæja, ég er kominn i kjallar-
ann. Fyrst skoðaði ég sima-
töfluna. Hún var ósköp venju-
leg. Ég skrifaði hjá mér
fjölda aðaltækja og auka-
tækja. Ég tók myndir af
staðnum þar sem aðallinan
kom innihusið og þar sem hún
skyldi rofin til að einangra
húsið frá umhverfinu.
Anderson hafði beðið um, að
það yrði gert. Ég fullvissaði
mig einnig um, að þarna voru
tvö þjófavarnakerfi, og var
annað sennilega tengt lög-
reglustöð hverfisins og hitt
tengt einkastofnun, og ég get
mér þess til, að það yrði
virkt.ef opnaður væri gluggi
eða dyr.Það kom mér á óvart,
að merkimiðar voru festir á
bæði kerfin, svo að ég sá, að
íbúð 5B var tengd við lög-
reglustöðina og ibúð 4B við
einkastofnunina. Ég skrifaði
þetta hjá mér og tók myndir
samkvæmt ósk Andersons.
Á þessari stundu opnuðust
dyrnar niður i kjallarann og
maður kom i ljós. Ég komst
að þvi, að þetta var Ivan
Blook, húsvörðurinn. Hann
spurði mig, hvað ég væri að
gera, og ég sagði honum, að
simafélagið ætlaði að leggja
nýja simalinu eftir götunni og
ég væri að skoða húsin til að
athuga hvers væri þarfnazt af
nýjum útbúnaði. Hið sama
hafði ég sagt við dyravörðinn.
Get ég fengið annað vatns-
glas? Þakka yður fyrir.
( Sex sekúndna þögn).
Block virtist gera sig
ánægðan með útskýringu
mina. Ég heyrði, að hann var
annað hvort af ungversku eða
tékknesku bergi brotinn. Þar
sem ég tala hvoruga tungu,
ávarpaði ég hann á þýzku, og
svaraði hann mér á mjög
slæmri þýzku með þungum
áherzlum. Samt þótti honum
vænt um að fá að tala þýzku.
Ég held, að hann hafi verið
dálitið kenndur. Hann krafð-
ist þess, að ég færi með
honum inn i ibúð hans og
drykki með-onum glas af vini.
Ég fór með honum og var feg-
inn að fá tækifæri til nánari
athugunar.
Litil ibúð húsvarðarins var
sóðaleg og ömurleg. Samt
drakk ég glas af vini með
honum og leit i kringum mig.
Eini hluturinn, sem gat séð,
að væri einhvers virði, var
gömul útskorin helgimynd
Föstudagur 3. nóvember 1972
o