Alþýðublaðið - 28.02.1973, Blaðsíða 2

BJORN
FRIÐFINNSSON
MÝVATNSSVEIT
PISTILL
AÐ
NORÐAN
ISLAHDSKVOLD
DANSKRA
LISTAMANNA
ALLUR AGOÐII
EYJASÖFNUNINA
— Ég veit hvað það merkir að
missa hús sitt i eldi. Húsið mitt
brann fyrir tveim árum og þess
vegna sendi ég yður 100 kr.
(danskar) til fólksins i Vest-
mannaeyjum, sem orðið hefur
fyrir áfalli vegna eldgossins...
Sendiherra Islands i Dan-
mörku, Sigurður Bjarnason, vitn-
aði i þetta bréf, þegar hann sagði
á fundi frá allri þeirri samúð og
hjálp, sem fólkið hefur orðið að-
njótandi, er varð fyrir áfalli i
náttúruhamförunum. Bréfið
sendi 75 ára gömul kona — ellilíf-
eyrisþegi. Frá atviki þessu segir
danska blaðið Aktuelt í frétt s.l.
mánudag. Og blaðiö heldur áfram
að vitna i Sigurð Bjarnason.
— Það eru auðvitað slik orð,
sem hræra okkur dýpst, enda þótt
við höfum fengið fjölmargar
samúðarkveðjur og orðið stór-
kostlegrar hjálpsemi aðnjótandi,
svo sem eins og er við fengum 400
þús. kr. (danskar) frá gefanda,
sem ekki vildi láta nafns sins get-
ið, sagði sendiherrann.
Þá segir blaöið i sömu frétt frá
þvi, að fimmtudaginn 8. marz n.k.
hyggist danskir listamenn efna til
skemmtikvölds og á ágóðinn af
þvi að renna til fslandssöfnunar-
innar. Gera dönsku listamennirn-
ir sér vonir um, að afraksturinn
verði 150 þús. d. kr.
Meðal listamannanna eru Lise
Ringheim, Henning Moritzen,
Erik Mörk, Birgitte Grimstad,
Jörgen Ryg, Ove Sprogöe,
Marguerite Viby, Bonna Sönd-
berg, Ib Hansen, Buster Larsen,
Robert Riefling og Fredbjörn
Björnsson. Kynnir verður Peter
Steen og Ole Schmid mun stjórna
Útvarpshljómsveitinni.
HERINN TÓK AÐ
SÉR FLUGUAA-
FERÐARSTJÓRN
Franskir flugumferðarstjórar
héldu verkfalli sinu áfram i
fyrradag, og hafði verkfallið þá
staðið i viku.
Herinn hefur tekið að sér flug-
umferðarstjórnina, en slikt hefur
ekki gerzt siðan i stúdenta-
BLÖÐIN
HÆKKA
Samkvæmt ákvörðun verðlags-
nefndar mun áskriftarverð dag-
blaðanna hækka frá og með 1.
marz n.k. upp i 300 krónur á mán-
uði. Samkvæmt ákvörðun
nefndarinnar mun lausasöluverð
blaðanna hækka frá og með sama
tima upp i 18 krónur eintakið og
auglýsingaverð upp i 200 krónur á
dálksentimetra.
óeirðunum 1968. En þrátt fyrir að
herinn hafi gripið þannig inn i
hefur flugumferð verið mjög lltil
um franska flugvelli. Seint i gær-
dag höfðu ekki lent á Orlyflugvelli
nema 65 vélar, en undir venjuleg-
um kringumstæðum hefðu þær átt
að vera 500.
Samtök flugmanna hafa hótað
tveggja sólarhringa verkfalli til
að mótmæla afskiptum hersins,
en rikisflugfélögin tvö, Air
France og Air Inter sendu i gær út
tilkynningu þar sem hverjum
þeim flugmanni er hótað brott-
rekstri, haldi þeir ekki áfram
vinnu sinni. Verkfalli flugum-
ferðarstjóranna átti að ljúka á
morgun, en óvist er, hvort þeir
taka þá upp vinnu að nýju.
Talið er, að Air F'rance tapi um
20 milljónum isl. króna á dag
vegna verkfallsins, en 90% af
starfsemi félagsins liggur niðri.
ORKUPÓLITÍK
Mikið er nú rætt og ritað um
vaxandi orkuþörf mannkyns og
fyrirsjáanlegan orkuskort.
Orkuþörf iðnaðarrikjanna vex
stöðugt og jafnframt fjölgar
iðnvæddum rikjum. A sama
tima er farið að sjá i botn ým-
issa auðlinda jarðar, þ.á m.
hvað snertir nýtanlegar oliu-
jargas- og kolabirgðir. Nú er
ætlað að verð brennslueldsneyt-
is muni þrefaldast á skömmum
tima og mun sú breyting valda
miklu umróti i efnahags- og
stjórnmálum jarðarbúa.
Iðnaðarrikin keppast nú við
að móta nýja orkupólitik —
heildarstefnu I orkumálum, sem
tryggi bezt hagsmuni þeirra i
framtiðinni. Slik stefna felur i
sér áform um að tryggja orku-
vinnslu og orkukaup sem hag-
kvæmustum hætti og hún beinist
einnig að þvi að notkun orkunn-
ar verði flokkuð i forgangsröð
og reynt verði að spyrna gegn
orkusóun.
Hér á landi hafa lifsvenjur
okkar um skeið mjög mótast af
ódýrri orku, sem við höfum að
verulegu leyti flutt inn i mynd
brennsluoliu og benzins. Hækk-
andi kostnaður við eldsneytis-
innkaup á næstunni neyðir okk-
ur til þess að breyta viðhorfum
til margra hlúta. Aukin raforku-
vinnsla með vatnsafli og jarð-
gufu verður enn augljósari
nauðsyn svo og aukin nýting
jarðhita til húsahitunar. Þá
verðuraðtaka skipulag byggðar
og nýtingu fiskimiðanna inn i
dæmið, þannig að búseta okkar
og athafnir kosti sem minnst af
aðkeyptu eldsneyti. Vonandi
setjast menn niður við það á
næstunni að skapa orkupólitik
fyrir Islendinga — stefnu, sem
siðan verður tekið mið af við
stjórn þjóðarbúsins og athafna
þjóðarinnar I framtiðinni.
Slik stefna hlýtur að kalla á
auknar framkvæmdir á sviði
virkjunarmála og einnig á
aukna stýringu á orkunotkun
landsmanna. Sem dæmi um
stýringu á orkunotkuninni má
nefna aðgerðir til húsahitunar
með jarðvarma, þar sem mögu-
leikar eru á þvi, en annars með
raforku. Sem annað dæmi um
æskilega stýringu á orkunotkun
má nefna að viða i iðnaði okkar,
t.d. i fiskimjölsverksmiðjum og
mjólkurstöðvum er nú notuð
gufa, sem framleidd er með
oliukyntum kötlum. Þessa gufu
má lika framleiða i rafhituðum
kötlum eins og nú er t.d. gert hjá
verksmiðjum StS á Akureyri.
Með hagræðingu á söluverði
raforku og e.t.v. með einhvers
konar eftirliti með fjárfestingu i
oliubrennslutækjum má sjálf-
sagt koma þvi til leiðar, að inn-
lend orka leysi innflutt eldsneyti
af hólmi við gufuframleiðslu til
iðnaðar. Nútima samgöngu-
tækni og ódýr orka hafa mótað
skipulag ibúðarbyggðar á sið-
ustu áratugum. Byggðin er oft
viðsfjarri atvinnu- og þjónustu-
fyrirtækjum og samgöngurnar
kosta ibúana mikið fé. Sá kostn-
aður mun þó margfaldast á
næstu árum nema sérstakar að-
gerðir komi til, svo sem aukin
almenningsfarartæki. A sama
hátt verður nálægð verstöðva
við fiskimiðin mikilvægari i
framtiðinni, en nú hefur verið
um skeið. Hreyfanleika báta-
flotans verða sett aukin fjár-
hagsleg hagkvæmnismörk.
Ekki þarf að tiunda hér þá
möguleika, sem Islendingar
eiga til nýrra vatnsaflsvirkjana.
Með þeim getum við umbreytt
ónytjaðri orku til notkunar við
hvers kyns iðnað og margvis-
legra annarra nota. A næstu öld
kann afkoma þjóöarinnar að
verulegu leyti að byggjast á
vetnisframleiðslu með raforku
frá vatns- og jarðgufurafstöðv-
um, en vetnið verður trúlega
elsneyti handa aflvélum skipa
og flugvéla þess tima. Það velt-
ur þvi á miklu, að hiklaust sé nú
stefnt að fullnýtingu virkjanlegs
vatnsafls á Islandi, jafnvel þótt
slikt kosti „veðsetningu” raf-
orkunnar frá einstökum orku-
verum i tvo til þrjá áratugi.
1 Bjarnarflagi við Mývatn er
nú rekin fyrsta jarðgufurafstöð
Framhald á bls. 4
^ í friði fyrir
blikkbeljunni
Borgaryfirvöldin I hinni
fornfrægu Flórens á ttaliu
hafa um langt skeið friðað
ákveðna borgarhluta fyrir
umferð vélknúinna ökutækja.
Nú hafa þau ákveðið að láta
ferðamönnum i té reiðhjól til
afnota ókeypis. Er talið vist,
að þessi þjónusta verði veí
metin. Geta ferðamenn nú
farið allra sinna ferða um
borgina án þess að af hljótist
aukin vandamál i umferðinni,
enda voru þau næg fyrir.
0 Eskifjarðarafli
að glæðast
Aflabrögð netabáta frá
Eskifirði hafa verið með ein-
dæmum léleg til þessa; sagði
Helgi Hálfdánarson, fréttarit-
ari blaðsins á Eskifiröi, i gær.
Siðustu daga hafa afla-
brögðin þó gegn verulega.
Sem dæmi i þessu efni gat
Helgi þess, að Friðþjófur SU
hafi á sunnudag komið til
hafnar með um 80 lestir eftir
þrjár lagnir. Sama dag kom
Hafaldan inn til Eskifjarðar
með 40 lestir eftir tvær lagnir.
^ Skíðalyftur
fyrir striplinga
St. Johann i Austurriki, nán-
ar tiltekið i Pongau, getur nú
státað af 5 skiðalyftum og að
minnsta kosti einni sundlaug
sem einn dag i viku hverri er
aðeins opin fyrir striplinga,
eða „núdista”, eins og það fólk
heitir á útlenzku. Eftir þvi
sem bezt er vitað, er þetta
fyrsti vetrariþróttastaðurinn i
þvi landi, þar sem nektar-
sjónarmið njóta slikrar tillits-
semi. „Við reynum að hafa
eitthvað fyrir alla”, segja
gestgjafarnir.
EF ÍSLENZKT LAG SLÆGI í GEGN ERLENDIS
GÆTI ÞAÐ ÞÝTT HUNDRUD MILLJÚNA KRÚNA
„STEF gætir hagsmuna og
innheimtir höfundalaun fyrir
innlend sem erlend tónskáld og
aðra eigendur flugningsréttar
yfir tónverkum, og hefur þvi i
raun umboð fyrir alla verndaða
tónlist i heiminum”, sagði
Sigurður Reynir Pétursson,
STEF greiddi
10 milljónir
til tónskálda
í fyrra
framkvæmdastjóri STEFS i
viðtali við Alþýðublaðið.
A siðastliðnu ári nam úthlutun
STEFS til innlendra og erlendra
aðila um 10 milljónum króna.
STEF, sem er samband tón-
skálda og eigenda flutningsrétt-
ar, hefur umboð fyrir um 50 er-
lend systurfélög, en rétthafar i
þeim munu vera samtals um 500
þúsund talsins, en vegna smæð-
ar sinnar og hagstæðra
samninga við Systurfélögin,
hefur STEF þó heimild til að
halda eftir i landinu miklum
hluta innheimtutekna sinna til
hagsbóta fyrir innlenda rétt-
hafa.
Innlendir rétthafar STEFS
eru um 650 talsins, tónskáld,
ekkjur látinna tónskálda, svo og
aðrir erfingjar, framsalshafar,
textahöfundar og fleiri.
Greiðslufyrirkomulagið byggist
á alþjóðlegum grunni og úthlut-
un til höfunda hlitir alþjóðlegum
reglum.
Allra hæstu úthlutanir til ein-
stakra islenzkra tónskálda hafa
farið á þriðja hundrað þúsund
króna á ári, og geta má þess, að
hæstu tekjur islenzks tónskálds
af islenzku verki erlendis, hafa
verið um 150 þúsund krónur á
einu ári.
Framkvæmdastjórinn kvaö
það gleðiefni, að flutningur is-
lenzkrar tónlistar erlendis, hef-
ur aukizt allverulega á siðustu
árum, og tekjur erlendis frá fyr-
ir flutning Islenzkrar tónlistar
þar, því vaxið verulega. Tekjur
frá útlöndum námu á siöast-
liðnu ári 400 þúsund krónum. Ef
islenzk tónverk hlytu miklar
vinsældir erlendis, slægju i
gcgn, eins og sagt er, myndi þaö
hins vegar þýða milljónir, ef
ekki milljónatugi fyrir STEF og
hinn Islenzka höfund. Má i þvi
sambandi til dæmis geta þess,
að tekjurnar af einu einasta
lagi, eins og „Tango Jalousie”,
eftir danska tónskáidið Jakob
Gade, hafa numið hundruðum
milljóna islenzkra króna.
STEF innheimtir tónflutn-
ingsgjöld frá fleiri þúsund aöil-
um um allt land, svo sem út-
varpi, veitingahúsum, kvik-
myndahúsum, félagsheimilum,
aðilum, sem halda hljómleika,
dansleiki, o.s.frv., en mikill
meirihluti tónverka, sem flutt
eru hér á landi, er erlendur.
„Samkomulag við þessa aðila
hefur verið hið ákjósanlegasta
hin siðari ár”, sagöi Sigurður
Reynir, ,,og má segja, að skiln-
ingur manna á réttmætum kröf-
um höfunda sé mjög að aukast,
ekki hvað sizt með tilkomu nýju
höfundalaganna”.
STEF rekur innheimtu — og
úthlutunarskrifstofu i Reykja-
vik, á Laufásvegi 40. Þá húseign
keyptu Tónskáldafélagiö, Félag
islenzkra hljómlistarmanna og
STEF, i samvinnu, árið 1968.
Telur framkvæmdastjórinn, að
það hafi verið mjög góö kaup,
þar sem fasteignir voru þá i lág-
marki, en hafa slðan hækkað
mjög, eins og alkunna er. Þarna
hafa þessi félög inni fyrir skrif-
stofur sinar.
©
Miðvikudagur 28. febr. 1973