Alþýðublaðið - 07.03.1973, Síða 7

DKADEILDIN
WALANDl
iÐSLDNERFINU

heilbrigöum og eölilegum viö-
brögöum viö yfirspennu sálar
og likama.
Ækki veröur þvi þó i móti
mælt, aö oft er miklum tima só-
aö, vegna vöntunar á þarflegu
skipulagi. En þvi kemur þetta i
hugann, aö viö ætlum aö skýra
litillega frá athyglisveröu ný-
mæli, sem snertir þessi mál aö
vissu leytu, en á sér þó
ákveöinn, hagnýtan tilgang, og
stendur aö þvi leyti sjálfstætt,
utan viö tómstundavandann i
flestu tilliti.
Stórmerkum áfanga er náö.
Menntaskólafræösla fyrir full-
oröna hefur helgaö sér ótviræö-
an þátt i fræöslukerfi Islend-
inga. Nemendur „öldunga-
deildarinnar” i Hamrahliöar-
skóla eru rúmlega 300 á ööru ári
starfsins, og deildin komin á
fjárlögum ársins 1973.
Svo er framsýnum mönnum
fyrir aö þakka, aö viöurkennd
hefur veriö mikilvæg úrböt i
langvarandi menntunarsvelti
fulloröins fólks, bæöi i hagnýtu
og almennu tilliti. Þörfin fyrir
einhverja lausn þessa vanda-
máls var oröin svo knýjandi, aö
nærri liggur aö segja, hún hafi
haft á sér ýmis einkenni sjúk-
legs bætiefnaskorts, sem enginn
virtist ætla að leggja til atlögu
viö.
„Oldungadeildin” viö
Menntaskólann i Hamrahliö er
liklega það gælunafn, sem tam-
ast er i munni, á yngsta barninu
i fjölskyldu islenzkra mennta-
mála. Er tilkoma hennar ein-
hver ánægjulegasta nýbeytni
þeirra mála um langt skeið.
Guömundur Arnlaugsson,
rektor, var búinn að ganga meö
þessa hugmynd i mörg ár, þeg-
ar samstarfsnefnd Menntaskól-
anna samþykkti, að tilraun
skyldi gerö, undir handleiösiu
hans, i Hamrahliðarskólanum.
Þetta var um áramót 1971—72.
Aljvöröunin var Guömundi mik-
iö' gleöiefni, en ekki alveg kviö-
bogalaus, þvi aö vel gat svo far-
iö, aö allt aö 70-80 manns sæktu
um skólavist. útkoman varö sú,
aö umsækjendur reyndust vera
á þriöja hundraö.
Nýbreytnin hefur þegar vakiö
verðuga athygli og umtal.
Vegna lesenda Alþýöublaösins,
fórum viö á fund Guðmundar
Arnlaugssonar, rektors, og báö-
um hann um að segja okkur eitt-
hvaö um öldungadeildina.
„Inntökuskilyröi er i rauninni
aðeins eitt”, sagöi Guömundur,
er okkur bar aö hans garöi,
„sem sé tuttugu og eins árs lág-
marksaldur þátttakenda”.
„Meginþunginn hvllir á
hverjum manni, og er þetta
starf okkar fyrst og fremst hjálp
til sjálfshjálpar”, bætir Guö-
mundur viö af sinni alkunnu
hógværð.
Kannski er það einmitt þessi
alúö I viömóti, sem aöeins
heimsfrægir menn hafa til að
bera. Rektor Menntaskólans i
Hamrahliö er alþjóðlegur skák-
dómari af hæstu gráðu, og var
lokið einróma lofsoröi á
starf hans á skákmótinu um
heimsmeistaratitilinn,
siðastliöið sumar. En hann er
ekki ómerkari skólamaöur.
A siðari öldum hefur liklega
enginn viöburöur boriö nafn Is-
lands eins viöa og þetta skák-
mót, jafnvel þótt með séu talin
nokkur eldgos, 0:14 i fótbolta viö
Dani hér um árið, og sjálfur
Laxness. Þvi má vera, aö ein-
hverjum þyki mikið tekiö upp I
sig um Guðmund Arnlaugsson.
En þvi til stuðnings höfum viö
nú þegar rúmlega 300 nemendur
i „öldungadeildinni”, og þjóö-
nytja menningarstarf, unniö i
kyrrþey.
Hver hefur ekki heyrt fólk
segja: Þvi miöur gat ég ekki
haldiö áfram námi. Svo koma
ástæðurnar, jafn margar og
sundurleitar og fólkiö, sem
missti af skólalestinni.
Efnaleysi er nú, sem betur
fer, sjaldgæfari orsök þess, aö
fólk þarf aö hætta námi, sem
það annars hefur mikinn hug á
aö ljúka, en áöur var. Nú ræöur
oftar timabundiö, persónulegt
mat og aðrar kringumstæöur
nemenda, sem aö visu eru oft,
beint eða óbeint, tengdar hags-
munalegum aðtriðum.
Nú er aö minnsta kosti af sú
tiöin, aö menn voru titlaöir
„stúdent”, rétt eins og sá áfangi
á námsbrautinni væri staöa i
sjálfu sér, lokatakmark I
borgaralegu lifshlaupi. Ennþá
er nokkur upphefð i þvi að veröa
stúdent, en fyrst og fremst er
þaö áfangi á leiöinni upp lifs-
gæöastiga neyzluþjóöfélagsins,
boöskort til æöri menntunar.
Og enginn skyldi ætla, aö
stúdentsprófiö sé nú léttara en
það heföur lengst af veriö. Þaö
er mesti misskilningur, ef fólk
heldur aö svo sé. Kröfurnar,
sem geröar eru til þess áfanga,
eru nánast lögboðin-skvastærö I
mannlifsnótinni, eins og raunar
velflest próf eru. Þeir, sem
sleppa i gegn, halda áfram. Hin-
ir leita út á sibreikkandi svið at-
vinnulifsins, þar sem möguleik-
arnir krefjast i vaxandi mæli
sérhæfingar og kunnáttu.
Guðmundur Arnlaugsson seg-
ir, að viðurkenning á þessari
nýbreytni, geri sér meðal ann-
ars auöveldara en var aö segja
viö nemendur: „Nú skalt þú
ekki vera að striöa þetta lengur
hér. Farðu út að vinna. Attaðu
þig á hlutunum. Komdu aftur,
þegar þú ert tilbúinn, og vertu
þá, og ævinlega, velkominn”.
Þessi möguleiki var kannski
fyrir hendi, fræöilega séö, en I
raun og framkvæmd alls ekki.
Nú er hann staðreynd. Ánægjú-
leg staöreynd. Þaö talar skýru
máli, aö fjöldi nemenda I nýju
deildinni losar 300 manns. Fólk-
iö er á aldrinum frá 21 til sex-
tugs, eöa þar um bil.
Flestir leggja mikiö á sig, til
aö stunda þetta nám, og vita,
hvaö þeir vilja. Aö sjálfsögöu er
þessi hópur misjafnlega á vegi
staddur, en sannleikurinn er sá,
aö skólans vegna liggur ekki lif-
iö á. öllum er frjálst aö koma
hingaö og átta sig á hlutúnum.
Prófin taka menn svo i áföng-
um. Arangur úr hverju prófi er
reiknaður i einingum, og eining-
arnar lagöar saman. Þegar
nemandi hefur „safnaö” nægi-
legum fjölda eininga, þaö er aö
segja 132, fær hann sitt
stúdentspróf.
Nenendurnír i „öldungadeild-
inni” nota allar sinar hjástundir
til þess aö læra. Þaö er, nær öll-
um, mikiö álag, en á hinn bóg-
inn er það einnig tilbreyting, og
i velflestum tilvikum þjónar þaö
samahagnýta tilganginum og hjá
yngra fólkinu. Þetta nám gefur
áöur óþekkta möguleika til aö-
hæfingar aö nýjum viöfangsefn-
um og breyttum aðstæðum fólks
á öllum aldri.
1 fyrstu virtist fjöldi beggja
kynja I deildinni ætla aö veröa
nokkuð svipaöur, en konurnar
hafa siður helzt úr lestinni, og
eru þær nú orðnar I algerum
meirihluta. Margar húsmæöur
eru við þetta nám. Búa þær nú
aftur við þær aðstæður, aö þær
hafa hug á að leita út á vinnu-
markaðinn. Telja þær, að
stúdentsprófiö auöveldi þeim
aöstööu til jafnbetristarfa, ogef
til vill, vegi stundum upp á móti
aldursatriöinu. A þetta aö sjálf-
sögöu einnig viö um karla aö þvi
leyti aö þeir auka hæfni sina,
hvort sem þeir skipta um starf
eöa ekki.
Samstarf nemenda og kenn-
ara er hálfgert „undraland” i
skólamálum. Þaö liggur viö, aö
menn gruni eitthvert samsæri, -
þegar kennarar og nemendur
keppast viö aö hæla hver öörum
á hvert reipi. Þarna hefur skap-
azt andrúmsloft, án fyrirhafnar,
sem engar skólaskýrslur ná
yfir. Skýringin liggur eflaust aö
einhverju leyti I þvi, sem Guö-
mundur segir okkur. Aherzia
hefur veriö lögö á aö fá úrvals-
kennara eingöngu til starfa viö
deildina, nær alla úr Hamra-
hllöarskólanum. Menn, sem eru
búnir þess konar þjóðsagna-
kenndum hæfileikum, eins og til
dæmis Björn Bjarnason, Arni
Guönason og Ólafur Hansson.
Þá segir Guömundur, aö „öld-
ungunum” sé velkomiöaö sitja 1
tlmum meö unga fólkinu i
skólanum, og leyni þaö sér
ekki, aö allir hafi gaman og
gagn af.
Tvo daga vikunnar er svokall-
að opið hús I stæröfræöi. Geta
nemendur komið þangaö og
unnið aö námsefninu og notiö
leiöbeiningar kennara. Er þetta
vinsælt og vaxandi fyrirkomu-
lag. Þá lifir valgreinakerfiö
nokkuð góöu lifi i deildinni, en
aö visu er viss vandi á höndum i
þeim valfögum, sem mjög fáir
kjósa sér.
Eins og áður segir, eru nem-
endur nú rúmlega 300, og starf-
semin komin inn á fjárlög fyrir
áriö 1973. „öldungadeildin”
hefur helgaö sér rétt I skóla-
kerfinu. Merkilegum áfanga er
náö.
Miðvikudagur 7. marz 1973.
o