Alþýðublaðið - 28.06.1973, Blaðsíða 5

Alþýðublaðsútgáfan hf. Stjórnmálarit-
albVÓU Ilst'óri Sighvatur Björgvinsson.
%"llFréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson.
* Ritstjórnarfulltrúi Bjarni Sigtryggsson.
I ll RIll III Ritstjóri og ábyrgðarmaður Freysteinn
I II I I1 • ^ jóhannsson. Aðsetur ritstjórnar Hverfis-
'götu 8—10. Sími 86666. Blaðaprent hf.
Er þetta byggöastefnan?
Ein af þeini rósum, sem ráðherrarnir
skreyttu hnappagöt sin með þegar þeir settust i
stólana fyrir tæpum tveimur árum, bar nafnið
„byggðastefna”. Sú skrautjurt átti að vera til
marks um einarðan vilja þeirra til þess að auka
jafnvægið i byggð landsins og hefja fram-
kvæmdir til þess að efla athafnir og umsvif á
stöðunum úti á landi, þar sem fólksflóttavanda-
málið hefur verið hvað brýnast. En nú er þessi
rós farin að fölna eins og aðrar þær, sem ráð-
herrarnir skreyttu hnappagöt sin með fyrir
tveimur árum. Ástæðan er ávallt sú sama.
Skrautblómin hafa enga næringu fengið. Þeim
hefur verið ætlað að lifa á loftinu — eins og'
þeim, sem tóku fyrirheit rikisstjórnarinnar og
hennar ,,góða viljal'hátiðlega.
' Nýjustu fréttirnar af „byggðastefnu” rikis-
stjórnar ólafs Jóhannessonar sagði Alþýðu-
blaðið i gær. Þá greindi blaðið frá þvi, að ein af
undirstöðustofununum i stjórnkerfinu, sjálf
Framkvæmdastofnun rikisins, hefði fyrir
skemmstu sent fjölmörgum sveitarstjórnar-
mönnum úti á landsbyggðinni stefnu um að
mæta fyrir rétti i Reykjavik fimmtudaginn 28.
þ.m. — þ.e. i dag — klukkan 10 árdegis til þess
að „svara til saka og dóma þola” eins og
stendur i stefnunum.
Og fyrir hvað er hið opinbera að stefna
sveitarstjórnarmönnum unnvörpunum saman
fyrir rétti i Reykjavik til þess að svara til saka og
sæta dómum? Fyrir vanrækslu rikisstjórnar-
innar i byggðamálum? Fyrir að rikisstjórnin
hefur vanrækt að nota heimild, sem Alþingi
veitti henni, og lýtur að þvi að hjálpa dreifbýlinu
yfir fjárhagserfiðleika, sem rikisstjórnin sjálf
hefur átt mikinn þátt i að skapa með stefnu sinni
i gengismálum?
Svo er mál með vexti, að til þess að geta
áfram lagt grundvöllinn að gjaldeyristekjum
þjóðarinnar hafa fjölmörg sveitarfélög við
sjávarsiðuna lagt út i umfangsmiklar hafnar-
framkvæmdir. Fjár til þeirra framkvæmda
hafa sveitarfélögin neyðzt til þess að afla sér
með gengistryggðum erlendum lánum og sakir
sifelldra gengisfellinga hafa lán þessi stöðugt
farið hækkandi i islenzkum krónum og eru nú
orðin mörgum sveitarfélögunum ofviða. Þvi
hafa þau ekki getað staðið skil á afborgunum við
sjóði þá, sem „Stofnunin” varðveitir.
Þetta vandamál er löngu vitað. Þar sem
vandkvæðin voru að miklu leyti sköpuð af
aðgerðum rikisvaldsins og framkvæmdirnar
voru unnar fyrir heill þjóðarheildarinnar þá
töldu sveitarfélögin eðlilegt, að rikisvaldið hlypi
undir bagga með þeim. Var þvi i fyrstunni vel
tekið, en þegar á átti að herða, þá skaut rikis-
stjórnin sér á bak við það, að ný hafnarlög væru
enn ósamin og þvi ekki hægt að ganga frá
umbeðinni fjárhagsaðstoð. Alþingi leysti hins
vegar málið i vetur með þvi að setja inn i fjárlög
heimildarákvæði til rikisstjórnarinnar um að
taka 40 m.kr. lán til þess að leysa hafnarskulda-
vanda sveitarfélaganna.
En þetta heimildarákvæði hefur ekki verið
notað. Rikisstjórnin hefur ekkert aðhafzt nema
hvað hún hefur nú látið stefna sveitarstjórnar-
mönnum fyrir rétt i Reykjavik i hópum. Og nú
spyr Alþýðublaðið: er þetta byggðastefna?
Megum við biðja um svar frá sveitarstjórnar-
mönnum Framsóknar um leið og þeir ganga i
réttarsalinn!
URSLIT ÞINGMALA ALÞYÐUFLOKKSINS
AUKINN LIFEYRISRETTUR
NANDA SJÓMÖNNUM
Eins oj; öllum cr kunnugt — cn
mönnum hættir oft til aft vilja
glcyma — byggist öll afkoma
islcnzku þjóöarinnar, efnahags-
legt og þar með stjórnmálalegt
sjálfstæði hennar, á fiskveiöum
og fiskvinnslu. Aflinn, sem
islenzku sjómennirnir flytja að
landi, er grundvailarundirstaða
allrar llfsbjargar þjóðarinnar.
Sé sjávarafli góður þá blómstrar
allt atvinnullf á Ísíandi svo til
hverju nafni, sem það nefnist. Ari
illa tilsjávarins þá verður kreppa
I öllu atvinnulifi Islendinga,
atvinna dregst saman og afkoma
landsmanna rýrnar til mikilla
muna.
Mennirnir, sem leggja grund-
völlinn að þessu öllu saman, eru
Islenzku sjómennirnir — aðeins
u.þ.b. 4000 einstaklingar. Fleiri
eru þeir . ekki, sem vinna það
starf, er öll velsæld þjóðar-
heildarinnar byggir á, að vel og
röggsamlega sé af hendi leyst. Og
þrátt fyrr dugnað og hæfni
Islenzku fiskimannanna, sem
færa að landi miklu meiri og betri
afla, en nokkrir aðrir sjómenn i
heiminum, þá er sú undarlega
þversögn samt í fullu gildi á voru
landi, að fyrir unga menn er ekki
svo ýkja eftirsóknarvert að
leggja út á þessa braut. Starfið er
áhættusamt og erfitt og þótt
stundum beri svo við, að einstaka
sjómenn njóti góðs fyrir óvenju-
mikinn feng sinn á islenzkan
mælikvarða, þá eru kjör stétt-
arinnar sem heildar hvergi nærri
góð — hvergi nærri nógu góð til
þess, að þau geti sérstaklega
hvatt menn til þess ^að leggja
þetta erfiða — en bráðnauðsyn-
lega — starf fyrir sig.
Eins og sakir standa nú, þá eru
tslendingar i þann veginn að
framkvæma mikla endurnýjun á
togaraflota sinum. Það góða starf
hófst á valdatimum viðreisnar-
stjórnarinnar fyrir forgöngu
sjávarútvegsráðherra Alþýðu-
flokksins eftir að sömu aðilar
höfðu haft forystu um gifurlega
uppbyggingu á bátaflota lands-
manna sem hafði það i för með
sér, að Islendingar eiga nú full-
komnasta og bezta fiskiskipastól,
sem þekkist.
En það er ekki allt fengið með
þvi að kaupa skipin. Ekki afla þau
stórt af sjálfu sér. Það þarf líka
að manna þau — og á þessi nýju
og tæknilega fullkomnu fiskiskip
og togara þarf góðan mannskap.
Þetta mál er að verða stórt
vandamál á Islandi. Það er orðið
erfitt að manna okkar nýju og
fullkomnu skip. Við svo búið má
ekki standa.
Þessum vanda verður auðvitað
að svara með þvi að gera starf
sjómannsins eftirsóknarverðara,
en það er. Þar er i ýmis horn að
lita. Kaupmálin nægja þar ekki
ein út af fyrir sig — sizt á þeim
óðaverðbólgutimum, sem nú eru,
þar sem kauphækkun i krónutölu
hverfur eins og dögg fyrir sólu.
Annað þarf einnig að koma til svo
sem eins og starfsaðbúð, sem
þegar hefur verið gert gott átak i
af hálfu útgerðaraðila, öryggis-
mál, skattamál og tryggingamál.
I sambandi við skattamálin hafa
þingmenn Alþýðuflokksins m.a.
komið fram með þá hugmynd, að
umbuna beri sjómönnum sér-
staklega varðandi skattlagningu
á þá með þvi að veita þeim
sérstök friðindi. Lögðu þingmenn
Alþýðuflokksins fram sérstaka
tillögu um það á næstsiðasta
þingi. Með þvi móti telja þeir, að
bæta megi kjör sjómannanna
með varanlegu móti og þá um leið
megi gera sjómannsstarfið eftir-
sóknarverðara, en það er að sjálf-
sögðu sá tilgangur, sem fyrir
þeim vakir.
A Alþingi f vetur lögðu tveir
þingmenn Alþýðuflokksins — þeir
Eggert G. Þorsteinsson og Jón
Armann Héðinsson — fram enn
eina nýja hugmynd i þessum
sama anda. Sú hugmynd var
einnig á þá lund, að bæta megi
með henni starfskjör sjómanna
með varanlegum hætti, sem verð-
bólgan gæti ekki grandað.
Hugmynd þessi, sem fram var
sett I þingsályktunartillögu, var
viðvikjandi lifey rismálum
sjómannastéttarinnar og er orðuð
svo i tillögunni:
„Alþingi ályktar að
skora á rikisstjórnina að
láta semja og leggja
fyrir næsta reglulegt
Alþingi frumvarp til
laga, er tryggi sjó-
mönnum, er skráðir
hafa verið á islenzk skip
i tiltekinn árafjölda, full
lifeyrisréttindi við 60
ára aldur.”
Eins og venja er til fylgdi tillög-
unni greinargerð, þar sem til-
lagan er nánar útlistuð og raktar
orsakir hennar og tilgangur. t
greinargerðinni segja þeir
Eggert G. Þorsteinsson og Jón
Armann Héðinsson á þessa lund:
„Fátt mun islenzku
efnahagslifi nauðsyn-
legra en að ávallt sé
nægilegt framboð af
fólki til að stunda sjó og
vinna sjávarstörf.
Á undanförnum árum
og áratugum hefur oft
verið minnt á sérstöðu
Jón Armann
Héðinsson
sjómanna i islenzku at-
hafnalifi, langvarandi
fjarveru þeirra frá
heimilum sinum,
óreglulegan vinnutima
og þá ekki sizt öryggis-
leysi um störf i landi,
þegar aldur og þreyta
færist yfir.
Þrátt fyrir stórstigar
framfarir i öllum
aðbúnaði um borð i
skipunum sjálfum má
við hver vertiðaskipti
hjá veiðiflotanum heyra
látlausar auglýsingar
eftir sjómönnum, og
munu þess ófá dæmi, að
skip hef ji veiðar, án þess
að fullmannað hafi
verið.
Það er þvi eðlilegt, að
leitað verði eftir þeim
möguleikum, sem fyrir
hendi eru, til að gera
sjómannsstörf eftir-
sóknarverðari en þau
eru i dag. Hin gleðiiega
endurnýjun alls fisk-
veiðiflota landsmanna á
siðustu árum og áratug
hlýtur einnig að kalla á
fleiri sjómenn til starfa.
Til þess að hvetja
menn til starfa á sjó þarf
áreiðanlega margt til að
koma, og ekkert eitt
atriði mun ráða
úrslitum um, hvort
menn velja sér lifsstarf
á þeim vettvangi.
Tillaga sú til þings-
ályktunar, sem hér er
flutt, snertir aðeins einn
þátt þeSsa vandamáls,
þ.e. fjárhagslega
tryggingu elliáranna.
Ekki verður efazt um
að, að sjómannsstarfið
er eitt af likamlega
erfiðustu störfum, sem
unnin eru i þjóðfélaginu,
þrátt fyrir tilkomu
tækninýjunga, sem létt
hafa að nokkru störfin
hin siðustu ár. Eftir að
starfsþrek tekur að
minnka, hafa sjómenn
nánast enga möguleika
á framhaldandi störfum
til sjós. Öll rök hniga
þess vegna að þvi, að
sjómenn fái full lifeyris-
réttindi fyrr en þeir,
sem vinna við aðrar
starfsgreinar.”
Tillaga þessi hlaut góöan
hljómgrunn, bæði i þingsölum og
hjá nefnd þeirri, sem fékk málið
til meðferðar eftir að þvi hafð
verið fylgt úr hlaði. en það var
allsherjarnefnd sameinaðs þings.
t nefndarálitinu, sem gefið var út
um málið, segir m.a.. að nefndin
telji, að sjálfsagt sé að flýtt verði
sem mest framkvæmd þessa rétt-
lætismáls. Eftir atvikum telji
nefndin hins vegar rétt. að málinu
verði visað til rikisstjórnarinnar.
Undir nefndarálitið skrifa Björn
Fr. Björnsson, Jónas Arnason.
Ragnhildur Helgadóttir. Lárus
Jónsson, Bjarni Guðnason. og Jón
Skaftason. en fulltrúi Alþýðu-
flokksins i nefndinni. Stefán
Gunnlaugsson, var fjarverandi
þegar málið var afgreitt i
nefndinni.
Þau eru þvi orðin allmörg þau
mál, sem Alþýðuflokksþingmenn
hafa flutt á þingi og verið tekiö
þar vel og vinsamlega en visaö til
rikisstjórnarinnar til nánari
athugunar og væntanlegra fram-
kvæmda. Nú er svo eftir aö sjá.
hvort rikisstjórnin ætlar sér
eitthvað að aðhafast i málum
þessum, eða ..gleyma þeim" á
sama hátt i sinum eigin hástemdu
loforðum.
o
Fimmtudagur 28. júní 1973