Alþýðublaðið - 14.08.1973, Qupperneq 5

Alþýðublaðsútgáfan hf. Stjórnmálarit-
ðlþýólljsti^ri Sighvatur B jörg vinsson.
■ Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson.
i ír t 1 r WR'íst|órnarfuHtrúi Bjarni Sigtryggsson.
I||<ll][ll Ritstjórí og ábyrgðarmaður Freysteinn
" Jóhannsson. Aðsetur ritstjórnar Hverfis-
götu 8—10. Simi 86666. Blaðaprent hf.
„LÍFIÐ ER SIRKUS"
Rikisstjórn íslands er orðin að hringleikahúsi
þar sem ráðherrarnir fara með skemmtihlut-
verkin. Það blandast vist engum hugur um,
hverjir fara þar með hlutverk sirkustrúðanna.
Það eru ráðherrar Alþýðubandalagsins — þeir
Magnús Kjartansson og Lúðvik Jósepsson.
Upp á siðkastið hafa kringileikir Lúðviks
Jósepssonar vakið einna mesta athygli áhorf-
enda. Eins og honum var til trúandi hefur hann
alveg ,,stolið senunni” frá leikbróðurnum
Magnúsi. í grinhlutverki bankamálaráðherrans
hefur Lúðvik verið hreint óborganlegur — eink-
um þó og sér i lagi i boltaleik sinum með Seðla-
bankann. Sá trúðleikur er að verða með mestu
glansnúmerum hringleikahússins.
Upphafið á Seðlabankabrellunum var i vor
sem leið. Þá tilkynntu seðlabankastjórarnir að
höfðu samráði við rikisstjórnina um miklar
vaxtahækkanir. Sú ákvörðun var að sjálfsögðu
alveg gagnstæð fyrirheitum rikisstjórnarinnar i
Ólafskveri, en þarlofarrikisstjómin landslýð að
vextir verði stórlækkaðir.
En varla höfðu seðlabankastjórarnir lokið
máli sinu, þegar æðsti yfirmaður allra banka-
mála i landinu, hringleikahússtrúðurinn Lúðvik
Jósepsson, lýsti þvi yfir, að hann væri á móti
vaxtahækkúninni. Undirmenn ráðherrans,
bankastjórar Seðlabankans, höfðu sem sé vart
lokið við að lýsa yfir vaxtahækkunum, sem þeir
höfðu fengið leyfi fyrir frá rikisstjórninni, þegar
æðsti yfirmaður þeirra, bankamálaráðherrann,
fetti sig og gretti framan i þá og sagðist ekki
vera með i leiknum. Ef Lúðvik Jósepsson hefði
verið „alvöruráðherra” en ekki „sirkusartist”
og hefði meint það, sem hann sagði, hefðu að
sjálfsögðu aðeins verið tvær leiðir opnar fyrir
hann eins og komið var. Annað hvort að fara
sjálfur frá eða að reka undirmenn sina, seðla-
bankastjórana, úr starfi fyrir að breyta þvert
gegn vilja ráðherrans. En að sjálfsögðu gerði
Lúðvik hvorugt. Hann var bara að leika grin-
hlutverk sitt.
Og áfram hélt Seðlabankaævintýrið — bank-
inn ákvað að reisa stórbyggingu á sjálfum Arn-
arhóli. Menn geta nærri, hvort slik ákvörðun
hafi ekki verið borin undir rikisstjórnina og þar
með „bankamálaráðherrann” áður en hún var
gerð opinber. Auðvitað var hún það. Og auðvitað
hafa rikisstjórnin og „bankamálaráðherrann”
gefið bankastjórum Seðlabankans grænt ljós.
Annars hefðu þeir ekki ráðizt i að láta grafa upp
hólinn.
En byggingaáformin sættu mikilli andstöðu
almennings um leið og þau litu dagsins ljós. Og
hringleikahús rikisstjórnarinnar var ekki lengi
að búa til trúðleik úr öllu saman. Höfuðtrúðarn-
ir, Lúðvik og Magnús, létu blað sitt, Þjóðviljann,
hefja öflugan andróður gegn bankabyggingunni
eftir öfugum forteiknum Glaumbæjarhreyfing-
arinnar sálugu. Og Þjóðviljinn spurði: Hver
hefur valdið? En það hefur ekki fundizt enn.
Hundurinn sagði: „Ekki ég”, kötturinn sagði:
„Ekki ég”. . . . og litla gula hænan hefur ekki
komið i leitirnar.
William Shakespeare sagði: „öll veröldin er
leiksvið, og við erum leikendurnir”. Lúðvik og
Magnús segja: „öll veröldin er sirkus og við er-
um trúðarnir”.
KOSIÐ
r
I
NOREGi
STRANDBUARNIR
TREYSTA VERKA-
MANNAFLOKKNUM
— Fiskveiðar er helzta at-
vinnugrein á strandlengjunni og
hefur mesta að segja um atvinnu
manna og afkomu sveitarfélaga.
Góð aflabrögð hin siðari ár hafa
sýnt okkur þetta. En þar sem
fjárhagsafkoman hefur þó ekki
orðið eins góð og vænta mætti, þá
er það ýmsu að kenna, sem taka
þarf til athugunar i náinni fram-
tið.
Það er Eivind Bolle sjómaður i
Vestvogsey i Lófót, sem segir
þetta. Hann hefur verið útnefndur
2. maður á framboðslista Verka-
mannaflokksins i Norðurlands-
kjördæmi og verður á næsta kjör-
timabili einn af fremstu tals-
mönnum flokksins um sjávarút-
vegsmál á Stórþinginu. Eivind
Bolle hefur stundað róðra frá
barnæsku, en han verður fimmt-
ugur i haust, en störf hans hafa
ekki verið bundin fiskibátnum
einum, þvi að hann hefur látið
mjög til sin taka félagsmál stétt-
ar sinnar og haft talsverð afskipti
af stjórnmálum. Siðan 1965 hefur
hann setið i stjórn sjómannafé-
lagsins i fylkinu og Sjómannafé-
lags Noregs, og frá 1971 er hann
varaformaður i stjórn Skreiðar-
sambandsins norska. Enn fremur
á hann sæti i mörgum nefndum,
sem starfa að sjávarútvegsmál-
um, og hefur Sjómannafélagið
kjörið sumar, en aðrar eru skip-
aðar af hinu opinbera.
begar Bolle er spurður, hvað
mest kalli að, segir hann, að fyrst
af öllu verði að gá að undirstöðun-
um i náttúrunni sjálfri. Þróunin.á
þessu sviði vekur ugg bæði hjá
fiskimönnunum sjálfum og fólk-
inu i strandhéruöunum yfirleitt.
Vandamálin, sem fram undan
eru, eru svo stórkostleg, að þau
má telja til aðalmála, ekki aðeins
fyrir okkar þjóð, heldur alþjóð-
lega. Framtið þeirra þjóða, sem á
fiskiveiðum lifa, er undir þvi
komin, að við komum á skynsam-
legu skipulagi og skiptingu á auð-
lindum hafsins, og þessu liggur á.
Útfærsla landhelgi til fiskiveiða
er ekki nema einn þátturinn i
þessu viðfangsefni. Þótt við fær-
um landshelgislinuna út, verður
ekki innan hennar nema hverf-
andi litill hluti af höfunum. Fyrir
utan verður norðausturhluti
Atlantshaf, og þar er forðabur
okkar, þar vaxa seiðin upp og
ungfiskurinn. Það er þar, sem
framtið okkar verður ráðin og
undir þvi komin, að hverju leyti
tekst að fá komið á alþjóðlegu
skipulagi, sem verndar og varð-
veitir þessa undirstöðu lifsins.
Tvö meginatriði.
1 sambandi við þetta koma i ljós
að minnsta kosti tvö meginatriði.
1 fyrsta lagi verðum við mark-
visst að vinna að auknum yfir-
ráðarétti yfir hafinu undan
ströndum okkar, og i öðru lagi að
fá komið á alþjóðlegu skipulagi á
hafsvæðum, sem liggja utar og
skipta máli fyrir sjávarútveg
okkar. Við þurfum lika að muna
eftirþvi, að við höfum hagsmuna
að gæta i veiðum við önnur lönd,
og einhliða aðgerðir hér heima
geta haft afleiðingar, sem við sjá-
um ekki fyrir i dag. Lausnin á
vandamálinu er, að fiskiveiða-
þjóðirnar komi sér saman um
skiptingu og skipulagningu á öll-
um auðlindum náttúrunnar i höf-
unum i samhengi, svo að við
hrifsum ekki meira af náttúrunni
en henni er fært að láta i té.
Fiskiflotinn
Framtið okkar sem fiskveiða-
þjóðar veltur fyrst og fremst á
þvi, að okkur sé unnt að gera út
virkan og fjölbreyttan fiskiflota
og halda honum sæmilega við.
Hér hefur fjárhagur og sérkunn-
átta mikið að segja. Við verðum
að haga málum þannig, að ungu
fólki skiljist að hér biði þeirra
einhver framtið. bað þarf að
hvetja til sjósóknar allt árið með
heppilegu lánafyrirkomulagi og
útvegun skipa, sem til þess eru
hentug. Rannsóknir vegna fiski-
veiða þarf að auka.
En þegar kemur að lausn bú-
Eivind Bolle, sjómaöur. Hann
skipar 2. sæti á framboöslista
Verkamannaflokksins i Noröur-
landskj ördæmi.
setumála svo að strandhéruðun-
um verði að gagni, skiptir mestu
máli að strandveiðiflotinn og
strandveiðarnar fái ráðandi stöðu
i Norður-Noregi eins og náttúr-
gæðin þar segja fyrir um. Sá
landshluti hefur sérstöðu að þvi
leyti, að hér koma meðal annars
til greina árstiðabundnar fiski-
veiðar. Það leiðir þá af sjálfu sér,
að þar sem búsetumálin gera það
æskilegt verður að koma á sam-
bandi milli fiskiveiðanna og ann-
arra atvinnugreina, svo að tekjur
manna verði sæmilegar og trygg-
ar.
Þá skiptir miklu máli að ungir
og áhugasamir sjómenn fái fjár-
magn til bátakaupa. Einstakling-
urinn verður að sjá um að afla sér
höfuðstóls. En við eigum að
koma til móts við framlagsvilj-
ann og haga þannig málum, að
ungir og dugandi sjómenn geti
fengið sér viðeigandi báta, sem
fullnægja kröfum timans. Þegar
litið er á hve mikils fjármagns er
þörf og hve mikið af þvi er heimt-
að að sé eigið framlag, þarf engan
að undra þótt margur maðurinn
sé dálitið vondaufur um að honum
sé unnt að komast yfir sæmilegan
bát. En sé skynsamlega úr þess-
um málum greitt, leysist bæði
þetta mál og betri aldursskipt-
ing á fiskiflotanum á viðunandi
hátt.
Leyfiskerfi.
Það liggur i augum uppi, að
ekki kemur okkur að gagni sú
þróun, sem leiðir af sér ofvöxt
fiskiflotans. Við höfum áður fund-
ið fyrir afleiðingunum af þvi.
Þess vegna verðum við að koma á
leyfiskerfi fyrir allar tegundir
fiskiskipa. bað er ekki einungis
fjárhagurinn heldur það sem i
upphafi var sagt um náttúruauð-
lindirnar i sjónum, sem gerir
þetta nauðsynlegt.
En um alla þróun fiskiflotans
verður að vera náið samstarf við
samtök fiskimannanna, og einnig
verður að vera fyrir hendi hæfi-
leiki og vilji til að stjórna sam-
kvæmt skipulagi. Þetta ætti aö
sjást greinilega í sjávarútvegs-
stefnu Verkamannaflokksins og i
stefnuskrá hans um þróun fiski-
veiða í Norður-Noregi.
Nýting aflans.
Fiskiðnaðinn þarf að auka á
þann hátt, að tekjur þeirra, sem
að honum vinna, verði sem ör-
uggastar og söiumöguleikarnir
þá sem mestir. Verkamanna-
flokkurinn leggur i þvi sambandi
mikla áherzlu á sem rækilegasta
nýtingu hráefnisins á staðnum.
Meira af aflanum á að nýtast til
vinnslu til manneidis. 1 vaxandi
mæli á að leggja i rannsóknir til
að fá fram verðmiklar, jurta-
hvitu-auðugar framleiðsluvörur,
meðal annars með þróunarlöndin
fyrir augum.
Eigi fiskiðnaðurinn að verða
betri atvinnustaður en nú er,
verðum við að fá tryggingu fyrir
lágmarkslaunum eða eitthvert
það fyrirkomulag, sem tryggir
lágmarkstekjur. Til þess að jafna
aðfærslu hráefnisins má meðal
annars nota frystingu eða tvi-
frystingu fiskjar i auknum mæli.
Framtiðaráætlun
Verið er að vinna að framtiðar-
áætlun fyrir sjávarútveginn með
það fyrir augum að koma á betra
jafnvægi milli fiskistofnsins ann-
ars vegar og veiða og fram-
leiðslugetu hins vegar og meiri
skipulögðum afskiptum hins
opinbera.
Hin opinbera sjávarútvegs-
stjórn verður að aukast eftir þvi,
sem hverju héraði hentar. Þar
verður að starfa i fullu samræmi
við aðrar áætlanir og fram-
kvæmdir og stefna yfirleitt að þvi
að bæta atvinnuskilyrðin i
sveitarfélaginu.
Með verðlagsákvæðum og
stefnu i framkvæmdum þarf að
örva þá þróun, sem fiskimenn og
fiskibæjafóik óska eftir, og leggja
mesta áherzlu á að vinna úr hrá-
efninu sem allra mest þar, sem
það er flutt að landi.
úppeldi fiskjar
Við stöndum einnig frammi
fyrir nýjum viðfangsefnum þar
sem er uppeldi fiskjar og nýting
þess hráefnis. Hér verður opin-
bert eftirlit óg skipulagning að
koma til, svo að gætt sé hags-
muna fólksins i strandbyggðun-
um. Einnig verður hið opinbera
að gera sitt til að rannsaka á
hvern hátt uppeldi fiskjar geti i
framtiðinni orðið til að afla nýrra
hráefnislinda.
Eigi aukning fiskiðnaðarins að
koma að fullum notum, verður
það að gerast i samstarfi og
stjórn, i skipulögðu starfi og
skynsamlegum og atvinnuauk-
andi vinnslustofnunum, þar sem
hráefnið er unnið að eins miklu
leyti og unnt er á útgerðarstaðn-
um og honum tryggð með þvi
betri undirstaða til vaxtar og
þrifa.
Kennsla.
Kennsla i fiskifræðum bæði i
hinu einfaldasta og hinu, sem sér-
fræði getur kallazt, verður i
framtiðinni eitt hið mikilvægasta
til þess að unnt sé að nýta hrá-
efnið eins skynsamlega og fært
er, svo að það gerist i samræmi
við undirstöðurnar i náttúrunni
og einnig við óskir okkar um
fyllra lif með auknu fjárhagsör-
yggi og velgengni. Kennslu i fiski-
fræðum þarf þvi að auka, og verð-
ur eftir þörfum að sinna kennslu
Framhald á bls. 4
Þriöjudagur 14. ágúst 1973.