Alþýðublaðið - 07.12.1973, Qupperneq 6

RICHARD BURTON, SOPHIA LOREN -
Qlafur Þ. Kristjánsson
skrifar um bækur
Richard Burton var
velbúinn eins og herra-
manni sæmir. Hann var í
svörtum fötum með rönd-
um, hvitri skyrtu með
stífum flibba og bar
isvartan filthatt á höfði.
|En hann var með opna
buxnaklauf.
| Þannig kom hann
ifram fyrir framan 40
jljósmyndara, Ijósameist-
jara, og mótleikkonu sína,
ÍSophiu Loren.
Sólf'lcraiif'u dylja iiin morkj Sopliia l.oren tók kossaflaiif'si Itichards Burtons hlæjandi. Hún skipti ckki um svip, þegar leið-
áfcngisnauliiarínnnr, en reikult indaratvikið með opnu buxnaklaufina koni fyrir við upptökuna á Sikiley. Móttökustjóri fór
fótalak Rieliards Burtons sýnir beiniislu leið með liurton. sem var dauðadrukkinn, yfir á snekkju hans.
meira. en llollywood—sljarnan
lieldu r.
OG LEIÐINDA-
MÁLIÐ MEÐ
BUXURNAR
Á Sikiley er veriö að
taka kvikmynd ,,Ferða-
lagið" með Sophiu Loren
og Richard Burton. Það
er hins vegar óvíst hvert
leið hins 47 ára gamla
Richards Burtons liggur.
Hann drekkur og drekkur
og drekkur — af sorg,
ástarsorg, blygðun og
vana.
Hann syrgir Liz Taylor,
sem nú liggur á sjúkra-
húsi með krabbamein.
,,Ef til vill deyr hún og ég
frétti ekkert um þetta!"
kjökrar hann.
Hann þjáist af ástar-
sorg vegna Sophiu, því að
ef til vill hefur hann
vænst annars og meira af
henni en meðaumkun.
Hann blygðast sín fyrir
það, hve oft hann hefur
vantað við upptöku. Einu
sinni léthann Loren bíða í
fullri stríðsmálningu í
sex klukkustundir. I ann-
að skipti slagaði hann um
borð á snekkju sinni
,,Kalizma" faðmaði
Sophiu Loren að sér eins
og hún væri síðasta hálm-
stráið, kyssti hana á
vangann og ,,sleikti á
henni hálsinn" eftir því
sem áhorfendur segja.
Maður Sophiu, Carlo
Ponti, sem stjórnar
,,Ferðalaginu" reyndi að
fá Marlon Brando í stað
Burtons.
En kona hans, Sophia
Loren, getur nú sparað
sér hvítvínsf löskuna sem
hún drekkur á hverju
kvöldi. Lorensegir: ,,Það
er nóg að sitja andsæpnis
Burton til að verða
drukkin". Skál!
KRABBAK lEINSRAHHSÚKHIR VARA
REYKING) IMENN VÍD f TfMA
Kissinger
stofnar sjóð
með nóbels-
verðlaununum
Henry A. Kissinger
utanrikisráöherra
Bandarikjanna tilkynnti
norsku nóbelsverölauna-
nefndinni bréflega i
nóvemberlok, aö hann
hefði stofnað 57 þúsund
dala sjóð til aö styrkja til
mennta börn bandariskra
hermanna, sem voru
drepnir eða týndust á vig-
velli i Indókina.
Hessi upphæð er hlutur
hans af 115.000 dala verð-
laununum, sem skiptast
áttu milli hans og Le Duc
Tho, samningamanns
Norður-Vietnama við
friöarumleitanirnar i
Paris.
t bréfi sinu segir
Kissinger: „Vietnam-
styrjöldin hefur valdið
slikum þjáningum um
heim allan, að hluti minn
i að binda enda á hana eru
Chicago-lögreglan
stöðvaði fyrir skemmstu
vændiskvennahring þar i
borg, sem hafði hálfrar
miljón dollara ársveltu.
Sex stúlkur voru hand-
teknar.
Konur þessar sáu
fyrir ýmsum þörfum ríkra
viöskiptajöfra, sem höfðu
efni á því að borga 300
næg laun.
l>vi held ég, að verð-
launin réttlæti sig sjálf i
þessu tilviki: viöur-
kenning á þvi að hafa
stuðlað að lriði er mun
gleðilegri en nokkur verð-
laun."
Kissinger endurtók, að
honum þætti leitt að geta
ekki verið viðstaddur
afhendingu nóbelsverð-
launanna i Osló 10.
desember.
dollara. eða sein svarar 35
þúsund krónur fyrir
næturgreiðann. Stúlkur-
nar, eru á aldrinum 18 —
3(1 ára, og svo mjög voru
viðskiptavinirnir valdir,
að áður en nýr viðskipta-
vinur fékk aö sofa hjá
konu úr hringnum þurfti
hann að leggja fram skrif-
leg meðmæli þriggja við-
skiptavina.
Menn, sem vinna
við krabbameins-
rannsóknir í Banda-
rikjunum hafa fundið
blóðrannsókn, sem
sýnir, hverjum er
hættara við að fá
lungnakrabba en öðr-
um. Þeir hafa komist
aö því, að 45 a f hundr-
aði eru svo lánsamir
að þeir hafa tekið að
erfðum mótstöðuafl
gegn lungnakrabba —
þó að það sé ekki þar
með sagt, að þeir séu
algjörlega ónæmir.
Rannsóknir sýna, að það
er visst samband milli
erfðaeiginleika og likunum
á þvi. að fólk fái krabba-
mein. Fólk, sem er hættara
við að fá krabba i lungun
hefur i sér gen — eining,
sem i felst erfðaeiginleiki
— sem aörir höfðu ekki.
Dr. Charles Shaw og
þýzk hjón Dr. Gottfried
Kellerman og Dr. Mieke
Luyten-Kellerman, sem
vinna við háskólann i
Houston i Texas, fundu upp
þessa skoðunaraðferð.
Árangur rannsókna þeirra
hefur birst i hinu þekkta
Læknariti New Englands.
llingað til eru þessar rann-
sóknir enn á tilraunastigi
og kosta um það bil átta
þúsund krónur fyrir hverja
tilraun, en kostnaðurinn
mun án efa lækka við frek-
ari rannsóknir.
Við þessa tilraun eru
hvitu blóðkornin „ræktuð”
i fimm daga i vökva, sem
inniheldur benzpyrene, en
það er efni i sigarettutjöru,
sem menn vita, að veldur
krabbameini. Visinda-
mennirnir, sem unnið hafa
við þessar rannsóknir
segja, að manngerðirnar
séu þrjár.
PP fólk, sem hættir mjög
við lungnakrabba, ef það
reykir. Rannsóknir sýndu,
að hvitu blóðkornin juku
framleiðslu enzyma (lif-
fræðilegra efnakljúfa),
sem breyta benzpyrene i
annað efni, sem er mun
meira ertandi og veldur þvi
fremur krabbameini. Tiu
af hundraði eru PP.
RR fólk, sem hefur með-
fætt mótstöðuafl gegn
lungnakrabba. Hvitu blóð-
kornin bregðast ekki við
benzpyrene með fram-
leiðslu auka enzyma. betta
er heppna fólkið. 45 af
hverjum hundrað.
RP fólk.sem er mitt á milli
þessara tveggja flokka, en
visindamennirnir geta ekki
enn skorið úr um það,
hvort þvi fólki hættir siður
til að fá lungnakrabba en
PP fólkinu.
Rannsóknirnar þurfa
ekki að benda til þess, að
RR fólki, sé óhætt að
reykja, en banaorsök i
þeim hópi af lungnakrabba
yrði mun lægri en i hinum
flokkunum. PP fólkið á
umfram allt að forðast
reykingar. Það eru 25 sinn-
um meiri likur á þvi, að
það fái lungnakrabba en
RR fólkið. Það, að þetta
fólk hefur P-genið virðist
ekki gera það móttækilegra
fyrir öðrum tegundum
krabbameins.
Brezkir læknar eru mjög
hrifnir af þessari uppgötv-
un. Arlega deyja um 35
þúsund manns i Bretlandi
af lungnakrabba. Sir
Richard Doll, sem er pró-
fessor i læknisfræði við Ox-
ford, segir: ,,Ef hægt er að
sanna niðurstöður rann-
sókna þessara, geta um 50
af hundraði reykt tiltölu-
lega áhyggjulaust, en hinir
verða að varast reykingar
með öllu". Prófessor Char-
les Fletcher við læknaskól-
ann i London, segir: „Þess-
ar niðurstöður eru mjög at-
hyglisverðar, en samt er
eina örugga leiðin sú að
reykja ekki”.
Prófessor Hans Eysenck
við Læknaháskólann i
London hefur lengi barist
fyrir þeirri kenningu, að
lungnakrabbi sé arfgengur.
Hann bendir á það, að
reykingamenn séu úthverf-
ari en þeir, sem ekki reykja
og að reykingamenn, sem
fá lungnakrabba séu siður
taugaveiklaðir og meira
úthverfir, en þeir reyk-
ingamenn, sem fá ekki
lungnakrabba. Hann segir:
„Ég átti einmitt von á nið-
urstöðum eins og þeim,
sem við fengum frá Tex-
as". Samkvæmt kenningu
okkar væri þvi PP fólkið
siður taugaveiklað og mun
úthverfara en aðrir menn.
Nú getum við kannað mál-
ið”.
Benzpyrene er eitt af
efnafræðisamböndum, sem
nefnd eru polycyclisk og
finnast i tóbakstjöru. öll
polycyclisk efni breytast af
sama enzyminu i hvitu
blóðkornunum i efni, sem
er ennþá meira ertandi og
krabbavekjandi. Imperial
Tobacco hefur stutt þá
kenningu að polycylisk efni
valdi lungnakrabba með
þvi að leggja fram 10
milljón ensk pund til að
finna nýtt efni, sem komi i
stað tóbaks (NSM-14). Dr.
Herbert Bentley, sem er
yfir rannsóknum hjá
Imperial Tobacco, segir:
„Uppgötvun dr. Shaws
styrkir kenningar okkar og
eykur hug okkar á þvi, að
framleiða eitthvert efni,
sem kemur i stað tóbaks”.
1 The Lancet kom fram
önnur gerð af blóðrannsókn
til að finna krabbamein á
frumstigi hjá reykinga-
mönnum. Dr. David
Stevens og Dr. Ian Mackey
við Konunglega sjúkrahús-
ið i Melbourne, Ástraliu,
hafa komist að þeirri
niðurstöðu, að um 14 af
hundraði allra manna yfir
sextugt, sem reyki meira
en 15 sigarettur á dag séu
með lungnakrabba á byrj-
unarstigi. t blóði þeirra
finnst efni, sem nefnist
caracinoembryonic
antigen. Aðeins tveir af
hundraði manna á svipuð-
um aldri, sem ekki reykja
hafa þetta antigen i blóð-
inu. Þessa seinni aðferð
mætti nota til að rannsaka
fólk, sem veit, að þvi
hættir til að fá lungna-
krabba, en getur samt ekki
hætt að reykja.
DÝR NÆTURGREIÐI
Fólk án fata
eftir
Hilmar Jónsson
Sama má segja um
hugleiðingar hans, sem
eru meginhluti sumra
kafla, þar sem hann
styður skoðanir sinar
rökum. Þar ræðir hann
bindindismál rækilega,
en sjálfur er hann
bindindismaður af heilsu-
farslegum, og fjárhags-
legum og þó einkum af
menningarlegum og sam-
félagslegum rökum, og
gerir hann þá sums
staðar baráttu einstakra
manna gegn bindindis-
semi bæði skoplega og
sorglega, og mættu fleiri
taka það til sin en nefndir
eru. Hann vikur einnig að
bókmenntalestri i skólum
i sumum köflum. Hann
talar rækilega um
bókmenn-tamat, sem
nafngreindir menn geri af
annarlegum ástæðum,
svo sem vegna pólitiskra
skoðana höfundar, og á
það kannski viðar við en
nefnt er.
Meginkostur bókar-
innar er þó ef til vill það,
hve sönn hún er. Höfund-
urinn kemur til dyra eins
og hann er klæddur, eða
— ef gripa má til nafnsins
á bókinni — án fata.
Hispursleysi hans er fr-
ábært, hvort sem hann
talar um sjálfan sig eða
aðra, og honum er svo
innilega sama, hvort
einum eða öðrum lika
ummæli hans betur eða
verr. Honum er fyrir öllu
að lýsa mönnunum eins
og þeir eru, það er að
skilja á þeirri stund og i
þvi tilviki, sem um er að
ræða. Stundum kemur
sami maður fram i öðrum
kafla og fátt likt i
lýsingunni. En einmitt
svona eru mennirnir: við-
brögðin misjöfn, hlið-
arnar margvislegar, þótt
sami maður sé. Og
Hilmar bregður upp
myndinni eins og hún
kom honum fyrir sjónir á
liðandi stund. Og þótt
hann taki óvægilega til
orða um suma menn, þá
er eins og þvi fylgi engin
illkvittni eða heift. Þetta
bara var svona, að honum
finnst, og þá segir hann
það afdráttarlaust. Og
ætið er gamansemin,
skopið, á næstu grösum,
eins og til dæmis þegar
hann hefur sagt frá
skiptumsinum við ágætan
Keflviking og missætti
þeirra, svo að þeir hvorki
heilsuðust né töluðust við,
og voru þó kunnugir, þá
endar hann frásögnina
með þvi að greina frá
nefndarfundi, sem þeir
urðu báðir aö koma á, og
segir að bæjarstjórinn
hafi litið inn i fundarher-
bergið i fundarbyrjun, en
þá segir maðurinn:
„Þetta er allt i lagi,
Sveinn minn. Við Hilmar
erum farnir að tala
saman.” Og er i þessu
raunar nokkur lýsing á
báðum, Hilmari og hinum
manninum.
Ég er ekki dómbær á
sagnfræðileg sannindi
þessara þátta nema
sumra, en svo langt sem
þekking min nær, eru þeir
réttir. Ruglast hefur
föðurnafn Axels, sem var
formaður eldra verka-
lýðsfélagsins i Keflavik
(bls. 79), hann var
Jónsson. En hvort
framangreint álit mitt á
bókinni og kostum hennar
sé rétt. verður hver að
meta sjálfur eftir að hafa
lesið hana.
Ekki veit ég, hvar i
flokk bókmennta á að
skipa hinni nýju bók
Hilmars Jónssonar bóka-
varðar i Keflavik. Tit-
illinn, Fólk án fata, veitir
engar upplýsingar um
það og gæti meira að
segja leitt menn á villi-
götur. Bókin skiptist i
fjóra þætti: A Suður-
nesjum, 1 bókasafni,
Meðal rithöfunda og
Hugleiðing á sumar-
ferðalagi, en þessir þættir.
greinast aftur i kafla,
meira eða minna sundur-
lausa. Þó kemur
höfundurinn eitthvað
fram i þeim öllum, en
stundum eins og alger
aukapersóna, og aðal-
persóna er hann raunar
hvergi nema i kaflanum
um köttinn, og þá ásamt
kettinum.
En hvað er það þá, sem
gefur þessari bók gildi?
Ég er ekki bókmennta-
fræðingur, og orð min um
þetta verða ekki annað en
álit óbreytts lesanda, sem
þó hefur stundum áður
litið i bók á langri ævi.
Bókin er skemmtileg
aflestrar, stillinn léttur
og frásögnin oft gaman-
söm, þótt alvara búi
undir. Gamansögur eru
vfða, sjaldnast til þess
eins að krydda frá-
sögnina, heldur til að
varpa ljósi á persónu eða
atvik. Stöku saga er að
visu ekki fyrir minn
smekk, en aðrar hitta i
mark, lýsa nákvæmlega
þvi, sem þær eiga að lýsa,
og geymast i minni.
Mannlýsingar eru
margar glöggar — þó
ekki allar — eins og þær
koma fram i tilsvörum
manna eða á annan hátt.
En mörgum þeirra er það
sameiginlegt, að þær
sýna ekki nema eina hlið
mannsins og er ekki ætlað
annað. Lesendur skyldu
varast að leggja annað og
meira i þær en höfundur
ætlast til, en það kann
stundum að vera meira
en á yfirborði liggur.
1 nær öllum köflunum
er sagt frá eða vikið að
einhverjum hræringum i
þjóðlifinu, bæði i Keflavik
og annars staðar.
Stundum er höfundurinn
eingöngu áhorfandi, sem
litur á atvikin kiminn og
athugull en miklu oftar
stendur hann sjálfur mitt
i ólgunni og tekur skarpa
afstöðu til mála, kannski
stundum frá takmörkuðu
sjónarhorni, en ævinlega
af fullri einurð og hrein-
skilni, og skoðanir hans
vekja til umhugsunar,
hvort sem menn fallast á
þær eða ekki.
©
I CQ
d
co
Þú kaupir ekki
Völvo vegna
útlitsins
Volvo selst fyrst og fremst vegna traustra eiginleika, jafnt í byggingu
sem í akstri. Enda tala sölutölur í Volvo veröflokki sínu máli:
BÍLAR í VOLVO VERÐFLOKKI 1972 SELDIR :
1. VOLVO 140 381
2. TOYOTA CORONA 161
3. FORD MERCURY 124
4. SAAB 99 79
5. OPEL REKORD 68
6. CITROEN DS 66
7. CITROÉN GS 57
8. PEUGEOT 504 505 52
9. TOYOTA CROWN 47
10. CHEVROLET NOVA 35
Volvo öryggi er meöal annars:
Innbyggður öryggisbiti í öll-
um hurðum til varnar i
hliðarárekstrum.
Hemlakerfi, löngu heims-
þekkt sem eitt hið örugg-
asta, sem til er.
Þrihyrningsvirkni tvöfalda
kerfisins i Volvo heldur 80%
hemlunargetu, þó aö annaö
kerfið bili skyndilega.
Öryggispúði i miðju
stýrinu. í árekstri gefur
stýrisbúnaðurinn eftir
á tveim stöðum, auk
þess sem þúðinn ver
ökumanninn fyrir
meiðslum.
Stillanleg stólbök búin sérstökum
öryggislokum, sem gefa eftir viö
mikinn þrýsting, t.d. ef ekið er
aftan á bifreiðina.
Farþegarými, sem er hannað innan i niðsterka öryggisgrind,
til verndar ökumanni og farþegum.
ÞAÐ ER KOMIÐ
\ TÍZKU AÐ FÁ MIKIÐ
FYRIR PENINGANA
SUÐURLANDSBRAUT 16. SÍMI 35200
Viö tökum notaða bíla upp i greiöslu á nýjum. Athugið lánakerfi Veltis h.f.
Föstudagur 7. desember 1973
Föstudagur 7. desember 1973