Alþýðublaðið - 13.01.1974, Blaðsíða 6

Getnaðarvarnir —
___ _ 'x>
framhald úr opnu
Þeir eru að kanna pillu fyrir karlmenn i Eng-
landi, en hún ku hafa lik áhrif og antabus...
öryggið er ágætt, en 100% er það
ekki. Aukaverkanir eru margs-
konar. T.d. blæðingar, hvit
klæöaföll og viss óþægindi
meöan legið venst lykkjunni.
LYKKJAN FJARLÆfGÐ
Að visu kemur það oft fyrir,
að lykkjan losni sjálfkrafa, en
gallinn er sá, að konan getur
ekki losnaö við hana, þó að hún
vilji það. Læknir verður að sjá
um allt slikt, en það er sárs-
aukalaust.
LYKKJULOS
Það kemur fyrir margar kon-
ur, að þær geta ekki haldið
lykkjunni, en sumar vita ekki af
þvi, þegar hún fer og þvi er eft-
irlit nauðsynlegt. Yfirleitt er
hættutiminn tveir mánuðir eða
svo.
LÆKNIRINN
Hann er ekki skyldugur til að
gefa ráð um getnaðarvarnir, en
hann hefur ekki leyfi til að
dæma einn né neinn. Ef lækn-
irinn neitar þér aðstoðar ber að
fara til annars læknis, þvi að
læknar hafa þagnarskyldu og
lika, þegar foreldrar eiga i hlut.
MEYJARHAFT.
Stúlkur meö ósnortið meyjar-
haft geta fengið hettuna! Lækn-
irinn getur auðveldlega rofið
þessa óþörfu húö fyrirhafnar-
laust.
MÓÐURLIFSBÓLGA.
Konur, sem haf tilhneigingu
til móðurlifsbólgu ættu ekki aö
nota lykkjuna, en lykkjan veld-
ur ekki móðurlifsbólgu nú orðið,
þó að oft komi fyrir hvit klæða-
föll við notkun hennar fyrstu
mánuðina.
MÓTEFNI
t háskólanum i Michigan hafa
verið gerðar ransóknir til að
skapa mótefni gegn þungun á
kaninum. Þær rannsóknir lofa
góðu, þvi að það væri heppilegt
að fara með unglingsstúlku til
læknis og láta hana fá mótefni
við sæði karlmannsins, svo að
sæðin geti ekki fjölgað sér i lik-
ama hennar.. og án þess aö
hefta þroska hennar nokkuð.
Þetta mótefni myndi hrifa ævi-
langt, en þó væri unnt að koma i
veg fyrir áhrif þess með öðru
efni, sem konan fengi, ef hana
langaöi til að verða barnshaf-
andi.
Við vitum, að sumar konur
virðast hafa ónæmi fyrir sæði
eiginmannsins. Er þetta inni-
byggt ónæmi...?
OGNIO-KNAUS.
Það voru þeir, sem komust að
þeirri niðurstöðu, að konu væri
óhættaðhafa samfarirá vissum
dögum.. eða ekki milli 19. og 11
dags milli blæðinga, ef tiöir
væru með 28 daga millibili. Og
þetta væri eina getnaðarvörnin i
veröldinni ætti vist þriðja hvert
barn að heita annað hvort Ognio
eða Knaus.
ÓGLEÐI.
Ein af hverjum tiu konum fá
óþægindi, þegar þær byrja að
nota pilluna. Aðallega er um ó-
gleði að ræða, en auk þess kem-
ur til greina höfuðverkur, tiða-
truflanir, verkir i brjóstum,
aukin þyngd eða taugaveiklun.
Þessi áhrif hverfa oftast, þegar
likaminn hefur vanist pillunni,
en stundum er rétt að skipta um
tegund.
P-PAPPIR.
Pillan er oft skrifað
meö stóru P- ég hef ekki gert
það hér, en nú er það um P-
pappir að ræða, svo að P-ið
verður vist að vera með upp-
hafsstaf. Það er vist svo, aö vis-
indamenn i Bandarikjunum séu
að reyna að fullkomna pappir,
sem sýnir með einum dropa
munnvatns, hvort konan geti
frjóvgast eða ekki. Þessi pappir
á sum sé að sýna hvatastarf-
semi konunnar.
PILLAN
Pillan (samband af getagen
og östrogen) virkar svona:
Blóðið flytur hvatana til heila-
dingulsins og með þvi minnkar
framleiðsla eggjahvatlosans.
Það er þvi hvorki um egglos né
þroskun eggs að ræða. Slimhúð
legsins þroskast heldur ekki
þannig, aö frjóvgað egg geti
tekið sér búfestu þar og gesta-
gen-ið i pillunni myndar slim-
tappa i leghálsi svo, að sæöið
kemst ekki inn til eggsins. Hver
var að segja, að pillan gerði
ekki sitt? Það eru vist ófáar
konur hérlendis, sem nota pill-
una, en ef til vill vilja þær vita,
hvað þær eru að taka. Sumar
skipta kannski um gerð og fá sér
aðra, sem i er minna östrogenin
eftir lestur þennan.
PILLULAN
Það er algengt, að unglings-
stelpur fái pilluna lánaða hvor
hjá annarri, en slikt ber að var-
ast. Pillan er aðeins afhent gegn
lyfseöli frá lækni og ástæðan er
sú, að læknir þarf að hafa eftirlit
með þeim stúlkum, sem taka
hana. Ef kornung stúlka tekur
pilluna getur hún orðið ófrjó um
aldur og ævi, þvi að kynhvatar
hennar fá ekki að þroskast i
friði. Svo þarf einnig að taka
pilluna rétt og með rétt er átt
við, að hún sé tekin þann tima,
sem stendur á lyfseðlinum. Það
er ekki til neins að gleypa pill-
una einu sinni i þeim tilgangi að
skemmta sér. Konan þarf að
taka hana i mánuð áöur en hún
getur verið örugg um árangur
hennar sem getnaðarvörn.
PINCUS
Gregory Pincus, sem lést árið
1967, kynnti pilluna árið 1956. P-
pillan, sem flestar konur þekkja
vel ber upphafsstafinn P eins og
Pincus!
RAÐLEGGINGAR
Það er rétt að leita læknis og
fá ráðleggingar bæði fyrir karla
og konur, ef óttast er um frjóvg-
un, en réttara er að gera það
fyrr en seinna. Sé heimilislækn-
ir ekki fús til að gefa góð ráð og
veita aðstoð ber að biðja hann
um tilvisun til sérfræðings i
þessum efnum, þvi að slik að-
stoð kostar minna, en ef leitað
er til sérfræðingsins án tilvisun-
ar. Sjúkrasamlagið greiðir þá
hluta kostnaðar.
ROFNAR
SAMFARIR
Þvi miður eru þær enn notað-
ar semgetnaðarvörn en ástæðan
fyrir orðunum ,,þvi miður” er
sú, að þetta er afar ótryggt og
þreytandi bæði fyrir karl og
konu. Það er þvi ástæða til að
benda á það, að þrátt fyrir þá
trú, að rofnar samfarir komi i
veg fyrir getnað, ef þess er gætt
að rjúfa þær áður en til sáðloss
kemur, getur konan samt orðið
barnshafandi, þvi að rétt fyrir
sáðlos eru nokkrar sáðfrumur
fyrir hendi — eða fáeinir drop-
ar, skulum viö segja, en i hverj-
um dropa eru svona 50 þúsund
sáðfrumur. Aðeins eina þarf til
að frjóvga eggið!
SKOLUN
Þessi þreytandi og oft erfiða
aðferð til getnaðarvarna er
naumast lengur i tisku, en töflur
i skolvatnið eru til i lyfjabúðum.
SPRAUTAN
Þriggja-mánaða-sprautan pr
enn notuð til reynslu hér á landi.
1 henni er hvatinn medroxy-pro-
gesteron-acetat, sem virkar
lengi sé honum sprautað i
vööva. Kosturinn er sá, aö þú
þarft ekki að hafa áhyggjur, þó
að þú gleymir þér smástund, en
gallarnir eru þó nokkrir. Konur
fitna, þeim liður illa likamlega
og stundum verður vart við
minnisleysi. Sumum konum
finnst það ,,rangt”, að þær hafa
alls ekki á klæðum, ef þær nota
þriggja-mánaða-sprautuna.
SÆÐISDREPANDI
KREM
Það er unnt að veikja hreyf-
anleika sæðisfrumanna eða
drepa þær alveg með kremi eða
froðu, en sæöisdrepandi krem á
alltaf að nota með hettunni og
það er auðvelt að fá þau i lyfja-
búðum. Kremið er sterkt og
sumar konur fá útbrot — of-
næmi —við notkun þess. Svo ber
þess að gæta, að kremið virkar
ekki nema skamma stund.
TILHNEIGING TIL
FÓSTURLATS OG
PILLAN
Sumir læknar telja, að konur,
sem hafa notað pilluna og hætt
þvi til að eignast barn, ættu að
biða i hálft ár áður en þær verða
barnshafandi. Sú staðreynd er
nefnilega fyrir hendi að konur,
sem hafa tekiö pilluna lengi,
hafa meiri tilhneigingu til fóst-
urláts en aðrar konur.
TÍMAMÖRK
Ef konan óskar þess að eign-
ast barn seinna er ráðlegt fyrir
hana að taka sér hvild frá pill-
unni eftir tvö ár eða svo. Annars
eiga þær á hættu, að kynhvat-
arnir verði þreyttir, þvi að þeir
hafa ekkert fengið að gera!
Yfirleitt er konan sérstaklega
frjó eftir að hún hættir að taka
pilluna, en kornungar stúlkur,
sem byrja að taka hana og
halda þvi áfram um skeið, geta
oft orðið ófrjóar. Þær hafa ekki
egglos, en þarfnast læknishjálp-
ar til að slikt verði og þá fá þær
aðra hvata.
Konan, sem notar lykkjuna
þarf ekkert að hugsa um tima-
mörkin. Hún getur notað hana
alla ævi, ef hún man eftir þvi að
láta lækni fylgjast reglubundið
með sér.
UPPKÖST OG
PILLAN
Það er rétt að gæta sin vel, ef
uppköst hefjast 3-4 klst. eftir að
pillan var tekin. Ef þau liða hjá
innan 12-16 klst. er unnt að taka
aðra pillu til að verja sig úr
aukapakkanum, sem hver ein-
asta kona ætti að eiga til að
koma i veg fyrir að ruglingur
komist á „þennan venjulega”.
Að öðru leyti ber að lesa kaflann
GEYMSKA.
VERJUR KARLMANNA
Verjan er aftur oröin vinsæl
og notuð ásamt öðrum getnað-
arvörnum kvenna. Astæðan er
m.a. sú, að verjan er mjög góð
vörn gegn lekanda, sem virðist
algengur á tslandi sem öðrum
löndum.
VERKIR MED
TlÐUM
Þær konur, sem þjást af tiða-
verkjum geta talið pilluna
Guðsgjöf, þvi að verkir og önnur
óþægindi hverfa oftast við notk-
un hennar. Blæðingar verða
reglubundnari og minni. Það
má þó enginn ætla, að blæðingin
sé venjulegar tiðir! Eggmyndun
og egglos verða ekki, éf östro-
gen er i pillunni (það er ekkert
östrogen i LITLU-PILLUNNI)
og þvi engar venjulegar tið-
ir.Blæðingar eru bara til að sýn-
ast, en vilji konan losna við
hana verður hún að halla sér að
þriggja-mánaða-sprautunni.
Sjá SPRAUTAN.
VÖNUN
Það er sifellt algengara er-
lendis, að karlmaðurinn láti
vana sig, þegar hjónin hafa
eignast þau börn, sem þau vilja
eiga og má þar nefna England
sem dæmi. Hér á landi þarf að
sækja sérstaklega um slikt, en
þess ber að geta, að þetta er til-
tölulega auðveld aðgerð fyrir
karlmanninn og hefur engin
áhrif á kyngetu hans. ..
Það er erfiðara að gera konu
ófæra til barneignar og til þess
part hun ekki aðeins aö sækja
um leyfi til landlæknis heldur og
að leggjast um tima inn á
sjúkrahús. Yfirleitt er þá
,,bundið fyrir” eggjastokkana
einsog það er kallað eða með
öðrum orðum — eggjaleiðarar
skornir sundur, svo að egg geti
ekki komist niður i legið. Egglos
og tiðir halda áfram eins og áð-
ur og það er unnt með uppskurði
að sauma eggjaleiðarana sam-
an aftur og i einstaka tilvikum
hafa þeir gróið sjálfkrafa sam-
an og konan orðiö barnshafandi
á ný.
X-IÐ
X-ið er það óþekkta i getnað-
arvörnum. X-ið merkir það, að
til eru bæði karlar og konur,
sem viljaalls ekki 100% getnað-
arvarnir, þó að þau vilji hins
vegar ekki eignast börn. Þetta
hefur áhrif bæði á kynhvötina,
kyngetu og kyndeyfð.. og þvi er
ofthætta á „viljandi” gleymsku
i getnaðarvörnum. Stutt og lag-
gott: hættan er lifsins krydd!
ÞYNGDIN
OG PILLAN
Margar konur fitna, þegar
þær byrja að taka pilluna.
Flestar jafna sig eftir fáeina
mánuði, en aðrar ættu að skipta
um pillugerð. Þessi aukaáhrif
eru ekki jafnáberandi með nýju
piliunum og þeim eldri.
ÆÐAHNUTAR
Það er ekkert að óttast, þó að
konan hafi æðahnúta og vilji
taka pilluna, en læknar eru þó
tregir til að gefa lyfseðil á hana,
ef konan hefur haft æðahnúta,
þvi að þeir auka likur til þess, að
hún fái bloðtappa, ef hún tekur
pilluna samtimis.
ÖRYGGIR DAGAR
Sjá OGNIO-KNAUS.
ÖSTROGEN
Þetta er hvatinn, sem hindrar
egglos og álitið er að valdi flest-
um aukaáhrifum pillunnar.
0
Sunnudagur 13. janúar 1974