Alþýðublaðið - 25.11.1975, Side 7

Útvarp
ÞRIÐJUDAGUR
25. nóvember
7.00 Morgunútvarp.
12.00 Dagskráin. Tónleikar. Til-
kynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir. Til-
kynningar.
13.00 Við vinnuna: Tónleikar.
14.30 Vettvangur. Umsjón: Sig-
mar B. Hauksson. 1 niunda
þætti er fjallað um sibrot.
15.00 Miðdegistónleikar: tsienzk
tónlist. a. „Þrjú ástarljoð”,
sönglög eftir Pál P. Pálsson við
ljóð eftir Hannes Pétursson.
Friðbjörn G. Jónsson syngur,
Guðrún Kristinsdóttir leikur á
pianó. b. Kvartett op. 64 nr. 3,
,,E1 Greco” eftir Jón Leifs.
Kvartett Tónlistarskólans i
Eeykjavik leikur. c. „Fimm
sálmar á atómöld” eftir Her-
bert H. Agústsson við texta
eftir Matthias Johannessen.
Rut L. Magnússon og hljóð-
færaleikarar undir stjórn höf-
undar flytja. d. „Sjöstrengja-
ljóð” eftir Jón Ásgeirsson. Sin-
fóniuhljómsveit Islands leik-
ur, Karsten Andersen stjórnar.
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
(16.15 Veðurfregnir). Tónleik-
ar.
Sadat buinn ao
fá nóg af
Sjónvarp i kvöld kl. 22:15
„Utan úr heimi”, þáttur um erlend
málefni ofarlega á baugi, i umsjá Jóns
Hákonar Magnússonar, er á dagskrá
sjónvarpsins i kvöld klukkan 22:15. Að
sögn Jóns verða þrjú málefni tekin fyrir
i þættinum. Fyrst er sýnd fréttamynd
frá striðinu i Angola, en þar hefur verið
hart barizt upp á siðkastið. Næst er rætt
við Magnús Torfa Ólafsson alþingis-
mann, en hann er nýkominn frá Allsh,-
þingi S.þ., sem haldið var i New York.
Að lokum er sagt frá efnahagslegri upp-
Skipulögð
menntun
Sjónvarp i kvöld kl. 20:40
Þátturinn „Skólamál verður á dag-
skrá sjónvarpsins ikvöld klukkan 20:40.
Að þessu sinni fjallar þátturinn um tón-
menntakennslu. Umsjónarmaður þátt-
arins er Helgi Jónass. fræðslustjóri, en
stjórn upptöku sér Sigurður Sverrir
Pálsson um. 1 þættinum koma fram, auk
Helga, þau Herdis Oddsdóttir, Njáll
Sigurösson og Stefán Edelstein. Alþýðu-
blaðið haföi samband við Helga Jónas-
son og spurði hann um hina nýju tón-
menntakennslu, sem verið er að setja
inn i fræðslukerfið.
„Þessi nýja kennsluaöferð miðar aö
þvi að skipuleggja kennsluna fyrr held-
ur en veriö hefur, þ.e. I sjö ára bekk, i
staðinn fyrir að byrja skipulega kennslu
i þriðja bekk, eins og áður var. Nú fá
kennarar i fyrsta bekk ákveðna stund-
arskrá, sem þeir siðan vinna eftir. Aður
voru tónlistarkennararnir sjálfráðir um
kennsluna, og var mikið ósamræmi i
þeirri kennslu. Nú mun kennslan verða
með hliðsjón af nýjum kennslubókum
fyrir tónmenntun, og nær kennsluefnið
yfir stærra svið en áður. Það verður
meira um ritaö mál i hinu nýja kennslu-
kerfi, og einnig er nemendum ætlað að
hlusta á ákveðna tónlist, þar sem ætlazt
er til að nemendur hlusti vel, og öðlist á-
Rússum
byggingu Egypta, eftir striðið við ísra-
el. Er þar um nokkra stefnubreytingu að
ræða, þar sem Egyptar fengu fyrst
efnahagsaðstoð frú Rússum aðallega,
en hafa snúið sér til V-Evrópulanda, og
efnaðri Arabarikja, svo sem Saudi
Arabiu og Kuwait. Sadat Egyptalands-
forseti er þvi búinn að fá nóg af Rússum
i bili. Umsjónarmenn þáttarins „Utan
úr heimi”, eru þrir, þau Gunnar
Schram, Sonja Diego og Jón. Hákon
Magnússon. Þessi þrjú munu sjá um
þáttinn i vetur og skiptast þau á um um-
sjón þáttarins.
tón-
í skólana
H0RFT 0G
HLUSTAÐ
kveðinn skilning á tónlistinni”. Þetta
nýja kerfi er ekki komið að fullu i gagn-
ið, en verið er að vinna að þvi sem
stendur”.
16.40 Litli barnatiminn.Finnborg
Scheving fóstra sér um timann.
17.00 Lagið mitt. Berglind
Bjarnadóttir sér um óskalaga-
þátt fyrir börn yngri en tólf ára.
17.30 Framburðarkennsla i
spænsku og þýzku.
17.50 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki, Til-
kynningar.
19.35 Menntun islenzkra kvenna.
Guðmundur Jósafatsson frá
Brandsstöðum flytur erindi.
20.00 Lög unga fólksins. Ragn-
heiður Drifa Steinþórsdóttir
kynnir.
20.50 Frá ýmsum hliðum. Guð-
mundur Arni Stefánsson sér
um þátt fyrir unglinga. Þor-
valdur Jón Viktorsson aðstoð-
ar.
21.30 „Eins og harpa er hjarta
mannsins”. Þorsteinn Hannes-
son les úr ljóðaþýðingum
Magnúsar Asgeirssonar og
flytur nokkur kynningarorð.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Kvöldsagan:
„Kjarval” eftir Thor V il -
hjálmsson. Höfundur les (18).
22.40 Harmonikulög. Leo Aquino
leikur lög eftir Frosini.
23.00 A hljóðbergi. „The Playboy
of the Western World”.
Gamanleikur i þremur þáttum
eftir John Millington Synge.
Með aðalhlutverkin fara: Cyril
Cusack og Siobhan McKenna.
Fyrri hluti.
23.50 Fréttir i stuttu máli. Dag-
skrárlok.
SJónvarp
ÞRIÐJUDAGUR
25. nóvember 1975
20.00 Fréttir og veöur.
20.30 Pagskrá og auglýsingar.
20.40 Skólamál. Þáttur um tón-
menntakennslu. Rætt er við
Herdisi Óddsdóttur, Njál Sig-
urðsson og Stefán Edelstein.
Sýnd dæmi úr kennslu i fyrsta,
fjórða og áttunda bekk. Auk
þess syngur kór Hvassaleitis-
skóla. Umsjón Helgi Jónasson
fræðslustjóri. Stjórn upptöku
Sigurður Sverrir Pálsson.
21.15 Svona er ástin. Bandarisk
gamanmyndasyrpa. Þýðandi
Jón O. Edwald.
22.15 Utan úr heimi. Þáttur um
erlend málefni ofarlega á
baugi. Umsjónarmaöur Jón
Hákon Magnússon.
22.50 Pagskrárlok.
PIíisIim liF
PL-ASTPOKAVE RKSMIO JA
Sfmar 82639-82655
Vefnagóröijn 6
Bcut 4064 - Raykjavlk
Pípulagnir 82208
Tökum að okkur alla
pipulagningavinnu
Oddur Möller
löggildur
pipulagningameistari
74717.
Hafnarfjaröar Apótek
Afgreiðslutimi:
Virka daga kl. 9-18.3CT
'Laugardaga kl. 10-12.30.
Helgidaga kl. 11-12
Eftir lokun:
Upplýsing^simi 51600.
Birgir Thorberg
málarameistari simi 11463
Onnumst alla
málningarvinnu
— úti og inni —
gerum upp gömul húsgögn
NÚVERANDI STEFNA I HEILBRIGÐIS-
MÁLUM ER RÖNG SEGIR LANDLÆNIR
Eftir fimm ár má reikna með því að geta náð til læknis án verulegs biðtíma
Hvernig gengur að fá lækna til
starfa I héruöum?
Ólafur: Það hefur gengið betur
nú siðasta eitt og hálfa árið en
lengi áður og mun að likum ganga
beturhér eftir. Ég tel eftirfarandi
ástæður helztar. 1 fyrsta lagi hef-
ur fjölgað verulega i læknadeild
allt frá árinu 1970. Til þess tima
útskrifuðust um 20 læknislærðir á
ári hverju úr læknadeild, en árið
1973 útskrifuðust 29 og 1974 voru
þeir tæplega 40. Nú eru um 470 ís-
lendingar læknislærðir, en sam-
kvæmt þeim áætlunum sem fyrir
liggja, mun þeim fjölga i rúmlega
800 til ársins 1980.1 ár eru 420 ibú-
ar um hvern læknislærðan, en
miðað við þær kannanir sem
Landlæknisembættið og Örn
Bjarnason skólayfirlæknir hafa
gert, verður einn læknir á hverja
300 ibúa árin 1979-80.
Frá þvi' á áratúgnum 1950-60
hafa um 30% allra læknislærðra
Islendinga verið búsettir erlend-
is, bæði við nám og störf. Nú er
þvi einn starfandi læknir á hverja
600 Ibúa og að gefnum sömu for-
sendum verður einn starfandi
læknir fyrir hverja 400 ibúa árið
1980. í A-Evrópulöndum og t.d.
Israel eru nú þegar starfandi slik-
ur fjöldi lækna.
Aðrar meginástæður þess að
betur hefur gengið að manna hér-
uð úti á landi eru þær, að rekinn
hefur verið áróður fyrir þvi að
læknar starfi á landsbyggðinni,
tækjabúnaður og aðstaða hefur
batnað til muna.
Sums staðar eru staðgenglar
styttri tima og viða er aðeins einn
læknir þar sem heimild er til að
ráða tvo, ennþá er þvi hægt að
tala um læknaskort hér á landi.
Niðurstöður könnunar sem
Landlæknisemtaættið gerði i lok
ársins 1974leiddu I ljós að meðal-
vinnutimi lækna i dreifbýli er yfir
50 stundir á viku, en margir vinna
60-80 stundir og þar fyrir utan
kemur stöðug vaktskylda. Lækn-
ar eru eina stéttin þar sem ekki
hafa komizt á „vökulög.”
Það eru þá ekki horfur á of-
fjölgun lækna?
Ólafur: Læknar hafa spáð
offjölgun i sinni stétt undanfarin
30-40 ár, en enn er verulegur
skortur heimilis-og héraðslækna.
Við sjáum I hillingum að eftir 5-6
ár verði unnt að ná fundi lækna án
verulegs biðtima. Ef störf væru
skipulögð betur, samfara raun-
hæfari dreifingu sérfræðinga og
heimilislækna og þar með betri
nýtingu á vinnu þeirra, er liklegt
að fjöldi þeirra verði nægur á
næstunni. En, ef haldið verður á-
fram á sömu leið og nú, þ.e. að
binda mestalla læknisþjónustu
við sjúkrahús má eflaust lengi
bæta við læknum.
Hvernig gengur aö fá aðrar
heilbrigðisstéttir til starfa úti á
landsbyggöinni?
Ólafur: Varðandi aðrar heil-
brigðisstéttir, þá skortir hjúkrun-
arfrasðinga, ljósmæður, meina-
tækna, sjúkraliða, sjúkraþjálfara
o.fl., þó hafa yfir 30 hjúkrunar-
fræðingar og ljósmæður verið
ráðnar út á land, til viðbótar þeim
sem fyrir voru sl. 2-3 ár.
Stöðugt er unnið að þvi að fjölga
i þessum greinum, t.d. hófu i
haust 84 nýir nemar grunnnám i
hjúkrunarfræöum í Hjúkrunar-
skóla Islands, 20 til viðbótar hefja
nám um áramót i Nýja Hjúkrun-
arskólanum. Þá hófu nám 23 ljós-
mæöur, sem ljúka munu námi i
hjúkrun I desember 1976, einnig
voru teknir inn i námsbrautina i
Háskólanum um 20 nemendur i
haust.
Það hefur þvi orðið veruleg
fjölgun á inntöku nýrra nema, frá
þvi sem áður var.
Ennfremur tók til starfa nýr
sjúkraliðaskóli i haust, og rúmar
hann 100 nemendur.
Háskóladeild fyrir sjúkraþjálf-
un mun taka til starfa innan tiðar.
Nú er grunnnám i hjúkrunar-
fræðum á tveim stöðum og verður
á þrcmur eftir áramót.
Ólafur: Það verður að teljast
mjög óhagkvæm dreifing á
kennslukröftum og aðstöðu ef
grunnnámi er dreift á fleiri staði.
Hæfu kennaraliði og litlu f jár-
magni er ekki hægt að dreifa um
of.
Meðal nágrannalanda okkar er
algengast að grunnskóli i hjúkrun
þjóni 3-400 þúsund manna svæði.
Núna er stefnt að sjúkraliða-
námi I fjölbrautaskólum og ber að
fagna þvi.
Ég álit þó að nám heilbrigðis-
stétta sé mjög sérhæft og verði
þvi að skipuleggjast i náinni sam-
vinnu við þær stéttir. Þvi miður
hafa fagfélög heilbrigðisstétta
ekki verið höfð nægilega með i
ráðum við skipulagningu námsins
brauta.
Ég tel þá dreifingu sem nú er á
grunnnámióhagstæða ogbetra að
það verði á einum stað t.d. i
Hjúkrunarskóla tslands, enda var
á sfðasta ári gerbreytt aðstæðum
þar fyrir góðar undirtektir ráðu-
neyta heilbrigðis- og menntamála
og Hagsýslustofnunar, og byggð-
ar fjórar nýjar kennslustofur,
sem teknar voru af húsnæði
heimavistar.
Vegna ádeilu sem Hjúkrunar-
skóli Islands varð fyrir vegna
inntöku „fárra” nýnema i haust,
skal það tekið fram að skólinn var
búinn til að veita allt að 30 nem-
um til viðbótar viðtöku þeim sem
inngöngu fengu, en það var ekki
unnt, þvi miður, og ástæðan var
kennaraskotur 1 lengri tima var
reynt að fá kennara til starfa er-
lendis frá, en án árangurs.
Við bindum vonir við það, að
þegar nemendur útskrifast úr
námsbrautinni I Háskólanum fá-
ist eitthvað af þvi fólki til
kennslustarfa. Ein af ástæðunum
fyrir stofnun námsbrautar við
Háskólann var að mennta kenn-
ara.
Þá er rétt að fram komi, að inn-
taka nýnema i Nýja Hjúkrunar-
skólann nú um áramótin, er alger
bráðabirgðaráðstöfun sem gerð
var til að leysa brýnan vanda, og
að sögn menntamálaráðuneytis-
ins verður þetta ekki, undir nein-
um krinumstæöum, endurtekið.
Ég gat þess hér að framan að
innritun nema i hjúkrunarfræð-
um hefur aukizt verulega. Ingi-
björg Magnúsdóttir, deildarstjóri
i heilbrigöisráðuneytinu, hefur
látið gera áætlun um þróun
hjúkrunarmála og samkvæmt
henni útskrifast, frá þeim þremur
skdlum sem nefndir hafa verið,
alls 452 hjúkrunarfræðingar á ár-
unum 1976-79. En þessi fjölgun er
ekki nægjanleg.
Nú er töluvert um að hjúkrun-
arfræðingar starfa stutt aö námi
loknu, eða jafnvel fara ekki til
starfa að þvi loknu.
Olafur: Rétt er það og við Is-
Þarna er gloppa
í kerfinu
Þaö eru einn til tveir hjúkrunarfræðingar á
liver 100 rúm á elli- og hjúkrunarheiinilum hér á
landi, en eru á sama tima 25 á hver 100 rúm á
stærri sjúkrahúsum okkar. Þaö er gat i menntun
allra heilbrigðisstéttanna hér hvað varðar þessi
mái segir i þessu viötali við landlækni.
lendingar erum verst settir i
þessum efnum af öllum Norður-
löndunum. Ég kann ekkert algilt
svar viö þessu, en hjúkrun er
bindandi starf og vaktavinna er
erfið. Hjúkrunarfræðingar geta
ekki hlaupið frá starfi á slaginu
skólastig. Það er þó ekki raun-
hæft hér meðan aðeins 20% af ár-
göngunum ljúka stúdentsprófi.
Þetta er þó sú stefna sem á mestu
fylgi að fagna meðal þeirra þjoða
sem standa okkur næst og i sjálfu
sér er það jákvætt.
Hvar er hjúkrunarskorturinn
mestur?
Olafur: 1 dreifbýli og á ýmsum
stofnunum t.d. fyrir aldraða, van-
gefna, hjúkrunarstofnunum og
viðar.
A hjúkrunarheimilum þar sem
vistfólk hefur mesta þörf fyrir
sérhæft starfsl. eins og hjúkrun
arfræðinga, sjúkraþjálfara, iðju-
þjálfa o.s.frv. eru 1-2 hjúkrunar-
fræðingar á hver 100 rúm, en allt
að 25 slikir eru á hver 100 rúm i
stærstu sjúkrahúsunum okkar.
Sama máli gegnir með sjúkra-
þjálfara og fleiri heilbrigðisstétt-
ir.
Þaö er stórgalli á menntun heil-
brigöisstétta hér og er þá engin
þeirra undanskilin, að nemar eru
ekki látnir sækja hluta grunn-
menntunar sinnar á svokölluð
hæli eða á heilsugæzlustöðvar.
Ég tel brýna nauðsyn að fleiri
deildaskipt sjúkrahús, hæli og
heilsugæzlustöðvar verði i fram-
tiðinninýtt sem kennslustofnanir.
Ég álit það furðulegt að þessar
stofnanir sinni ekki kennslu. Mér
er kunnugt að mörg hafa til þess
starfslið og góð aðstaða er fyrir
hendi.
Hvert er viðhorfið i heilbrigðis-
málunum?
Ólafur: Um 85% starfandi
lækna i Reykjavik, ef læknar i
bráðabirgðastöðum eru ekki
meðtaldir, eru sérfræðingar i á-
kveðnum greinum læknisfræðinn-
ar, eða liffærasjúkdómum og
starfa flestir á sérdeildum
sjúkrahúsa okkar. Þetta er eðli-
legt, þar eð þeir hafa menntast á
sllkum deildum og þær eru miklu
betur búnar tækjum en t.d.
læknamóttökur utan sjúkrahúsa.
Sérfræðingar eru tæknifræðingar
læknastéttarinnar. Sérfræðikunn-
áttan gerir þá hæfari öðrum
læknum i augum fólks og þvi
skiljanlegt að það leiti helzt á
fund þeirra, ef sjúkdóma ber að
höndum. Samfara auknum kröf-
um velferðarþegnanna, eykst
þessi aðsókn, og um leið þörfin
fyrir sjúkrarúm.
Fólkið kýs þvi að efla sjúkra-
hússþjónustuna.
Óafvitandi, eða meðvitað, eru
sérfræðingar á sjúkrahúsum
mjög sterkur þrýstihópur og eru
fjárlagaheimildir stjórnmála-
manna vorra glöggt dæmi um að
svo er i reynd.
Afleiðing þessarar stefnu hefur
orðið sú:
1) Við höfum byggt hlutfallslega
fleiri sjúkrarými fyrir bráðasjúk-
döma en þekkist viðast, en stöð-
ugt eykst þörfin og sjúkrarýmum
fjölgar.
2) Heimilislæknar eru fáir og
þeim fækkar enn, enda hefur öll
aðstaða til þjónustu utan sjúkra-
húsa verið vægast sagt bágborin,
þótt nokkuð hafi úr rætzt siðustu
árin, en i öllu falli standast þær
ekki samkeppnina við sjúkrahús-
in.
3) Ég held að hér hafi skapazt
vftahringur og þessi þróun sé ekki
heppileg m.a. af eftirfarandi or-
sökum: a) Samfara mikilli bygg-
ingaröldu fyrir svokallaða bráða-
sjúkdóma hafa hjúkrunarstofn-
anir, elli- og dagvistunarheimili
fyrir aðra hópa i þjóðfélaginu
stórlega dregizt afturúr, enda er
allur aöbúnaður þar i flestum til-
fellum slæmur. b) Lækna-
hjúkrunar- og aðrir nemar fá
mennntun sina nær eingöngu á
sérhæfðum sjúkradeildum og
kynnast þvi aldrei öðrum starfs-
sviðum.
Mjög erfiðlega hefur gengið að
fá sérhæft starfsfólk til þess að
starfa á hjúkrunarstofnununum
og er liklegt að orsakir þess séu
þær ástæður sem nefndar eru hér
að ofan.
Vitaskuld ber okkur að veita
þeim hópum sem útundan hafa
orðið sambærilega þjónustu og
aðrir fá.
Það er staðreynd að nágranna-
þjóðir okkar hafa breytt um
stefnu iþessum málum, ogstefna
nú að fækkun sjúkrarúma á sér-
hæfðum deildum, en fjölga heppi-
legum vistrýmum fyrir hjúkrun-
arsjúklinga og aðra er hér hafa
verið nefndir, og má þá nefna
dagvistunarrými i vaxandi mæli.
Auk þess er reynt að bæta aðstöðu
á heilsugæzlustöðvum og fá þá
m.a. sérhæft starfslið til starfa
þar. Staðreyndiner sú að fólki lið-
ur betur ef það fær að dveljast i
sinu eðlilega umhverfi.
Flestir sjúkdómar er við berj-
umst við, eru þess eðlis að ekki er
þörf meðferðar á sérhæföum
deildum. Nauðsynlegt er að
breyta um stefnu og stórauka
menntunarskilyrði heilbrigðis-
stétta utan sjúkrahúsanna og
bæta starfsskilyrði þar. Bygging
heilsugæzlustöðvar er spor i rétta
átt.
17.00.
Erlendis eru hjúkrunarfræð-
ingar hlutfallslega i hærri launa-
flokkum og betri þjónusta er
viett, t.d. varðandi barnagæzlu
o.fl.
Hverja telur þú þróun starfs-
skiptingar hjúkrunarfræöinga og
sjúkraliða innan sjúkrahúsanna?
Ólafur: Reynslan er sú að
sjúkraliðar annast I rikara mæli
hjúkrun en hjúkrunarfræðingar
hinsvegar stjórnun og skýrslu-
gerð. Þróunin virðist ganga i þá
átt, að sjúkraliðar ganga meira i
störf hjúkrunarfræðinga.
Hver verður þróun menntunar-
mála heilbrigðisstétta i náinni
framtiö?
Ólafur: Menntunarkröfurnar
aukast stöðugt og námið verður
sérhæföara, og rætt er um að færa
hjúkrunarmenntun meira i há-
angarnir
&S. KSMDl TMA
VAÖJLE-&A EÞ BQ
V/CJ2.1 t*0 i n
W STL1GjG>d2-^
a<j þa-vs
rí^niv- alU-a£
ni^yjLV~-dVdrcX
Upp! y
. Þá oc
be^-t- a 5
havua
he^rs...
(St>0
Wevete HviEer
OHQ SEH bi>
5E&IR. -
. MUKJOO ÞArÖ^-
, Þafc ri^ói raiUaC ^ f ma'aavx ©Týnr
þ<2.4a»r\nQ úörujw [ ^vxfa ‘‘
f 30kwvu.dOLÁa -
. ílcöiavm, wiae'i
bi o4 hu.w>

DRAWN BY DENNIS COLLINS WRITTEN BY MAURICE DODD
Teppahreinsun
Hreinsum gólfteppi og húsgögn I
heimahúsum og fyrirtækjum.
Eruin meö nýjar vélar. Góö þjón-
usta. Vanir menn.
SIGFÚS BIRGIR
82296 40491
Otvarpsog
sjónvarpsviðgerðir
Kvöld og helg-
arþjónusta.
10% afsláttur til
öryrkja og aldr-
aöra.
SJÓNVARPS-
VIDGERÐIR
Skúlagötu 26 —
simi 11740.
KOSTABOÐ
á kjarapöllum
KJÖT & FISKUR
Breiðholti
Simi 74200 — 74201

DÚÍIA í GlflEÍIBflE /ími 84900
i
T-þéttilistinn|
T-LISTINN ER
inigreyptur og
þolir alla veðráttu. |
T-LISTINN A:
útihui'öirsvalaliurðir
hjaraglugga og
veltiglugga
Ciuggasmlðlan
Lpö
nsc