Alþýðublaðið - 03.07.1976, Blaðsíða 2

2 STJðRNMÁL/FRÉTTIR
alþýöu'
Ctgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri
og ábyrgöarmaöur: Arni Gunnars-
son. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggs-
son. Aösetur ritstjórnar er i Siöu-
múla 11, simi 81866. Auglýsingar: 14906. Askriftarsimi 14900.
Prentun: Biaöaprent h.f. Askriftarverö: 1000 krónur á
mánuöi og 50 krónur I lausasölu.____________________________
* ••
I TV0
HUNDRUÐÁR
Á morgun er þess minnzt í Bandaríkjunum og
raunar um heim allan að tvö hundruð ár eru liðin síð-
an þrettán ríki í Ameríku lýstu yfir sjálfstæði sinu og
stofnsettu Bandaríki Norður-Ameríku. Hugsjónir
mannfrelsis og mannréttinda bárust þá austur um
hafið til Evrópu og atburðirnir í Bandaríkjunum
urðu ein af þeim kveikjum sem leiddu til stjórnar-
byltingarinnar miklu í Frakklandi árið 1789. Síðan
hafa vissulega mörg vötn runnið til sjávar og öll rás
veraldarsögunnar hefur skipt um farveg. Það sem
fyrir tveimur öldum var nýf rjálst smáríki er nú orð-
inn risi sem smáþjóðir iðulega og eðlilega tortryggja
og eru á verði gegnt. Sagan er svo sem ekki að gera
annað en andurtaka sig. Eitt sinn lágu allar leiðir til
Rómar — enginn tortryggir ítalíu á visindaöld.
I dag eru Bandaríkin öðrum þræði forusturíki í
samstarf i þeirra þjóða sem lengst hafa náð í sókn til
mannréttinda og þróaðra stjórnarhátta, en hins veg-
ar risaveldi og peningaaf I sem aðrar þjóðir og minni -
þurfa að halda vöku gegnt.
Hin sérstæði þjóðasamsetning sem byggir Banda-
riki Norður-Ameríku er um margt öðru vísi en hefð-
bundin, evrópsk menning. Bandaríska þjóðin er svo
ung að hún á sér ekki þjóðlegar hefðir í sama skiln-
ingi og evrópskar þjóðir. Og þegar litið er á sögu
þjóðarinnar verður hefðbundinn skilningur Banda-
rikjamanna á hinu óhefta frelsi skiljanlegri: allt til
loka síðustu aldar voru þeir að nema land, þeir leystu
deilur sinar með því að þenja sig vestur á bóginn.
Bandarísk saga er saga ótrúlegra andstæðna.
Annars vegar fátækt og örbirgð, hins vegar óendan-
legt ríkidæmi. Annars vegar glæpir og undirheimar,
hins vegar þjóð sem víkur spilltum forseta. Annars
vegar krepputímar eins og þeir urðu ægilegastir um
1930, hins vegar ef nahagsleg velgengni eins og verið
hefur síðan eftir stríð. Annars vegar blómstrandi
skóla- og menningarlíf, hins vegar arðrán í vanþró-
uðum löndum og Víet-Nam. En þegar allt kom til alls
þá var það kannske f yrst og f remst upplýst æska, ný
kynslóð, sem knúði stjórnvöld til þess að hætta að
bera ábyrgð á harmleiknum í Víet-Nam. Þegar allt
kom til alls þá var það hægt.
islenzk þjóðmálaumræða tekur oft á sig undarleg-
an blæ. Eðlilega hafa Bandarikin, þjóðin og þjóðar-
eðlið, iðulega verið hér til umræðu, svo tengt sem það
er íslenzkum varnarmálum og islenzkum varnar-
hagsmunum. Það hef ur orðið lenzka hjá stórum hópi
islenzkra menningaráhugamanna, sem gjarnan eru
þeirrar skoðunar að okkur beri ekki að taka þátt í
vestrænu varnarsamstarf i, að draga upp mynd af
Bandaríkjamönnum sem annað hvort forhertum
kapítalistum eða þá heimskum lýð sem alla daga sitji
sijór fyrir framan sjónvarp og drekki í sig auglýs-
ingar, tyggi tyggigúmmí og helzt slefi. Allt sem er
bandarískt skal vera heimskt. Þessara blæbrigða
hefur gætt ríkulega í þeirri valdastríðseinsýni, sem
hér hefur gjarnan rikt. Nú eru Bandaríkjamenn
sennilega hvorki betur eða verr gerðir en annað fólk.
Slíkt er auðvitað misskilinn þjóðrembingur andlegra
gamalmenna — þröngsýni sem engum gerir gagn.
Samskipti við Bandaríkin hafa enn upp á síðkastið
orðið tilefni til umræðu. Nú er til í landinu hópur
manna sem vill láta þá fara að borga íslenzku þjóð-
inni peninga, framkvæma og skapa atvinnu. Þessi
sjónarmið eru dapurleg, þau ganga gegn þjóðlegri
sjálfsvirðingu, þau eru lágkúruleg.
Undirstaða þjóðlegrar tilveru og sjálfsvirðingar
höfða til tilf inninga fremur en skynsemi. Það er tak-
mark í sjálfu sér að búa sem þjóð út af fyrir sig í
landi,skapa þeirri þjóðgóð lífskjör og leggja síðan af
mörkum til þess að aðrar þjóðir geti gert það sama.
Þess vegna þarf að vera á verði. Á sama tima og bor-
in er virðing fyrir undirstöðuhugmyndum banda-
rískra stjórnmátta, þá þarf samt að vera á varð-
bergi. Það eru sérkenni smáþjóðar. Vegna þess að
það aðveraþjóð er íhaldssamtog tilf inningalegt tak-
mark í sjálfu sér.
—VG.
Laugardagur 3.
alþýðu-
júlí 1976 baaðiö
„EMBÆTTISHROKI”
- segir Gunnlaugur Þórðason um
ummæli skrifstofustjóra Alþingis
,, Embættishroki er
að verða æ fátiðari hér
á landi, en þvi miður
sér honum þó bregða
fyrir” sagði Gunnlaug-
ur Þórðarson er hann
hringdi i blaðið út af
ummælum Friðjóns
Siguðssonar skrifstofu-
stjóra Alþingis hér i
blaðinu á fimmtudag.
„Mér er minnisstætt þegar
Sveinn Björnsson forseti tók viö
embætti, aö hann lagöi áherzlu
á, aö hann teldi embætti sitt
vera þjónustnstarf viö islenzku
þjóöina”. „Enda er oröiö em-
bætti skylt oröinu ambátt”,
sagöi Gunnlaugur „og góöur
embættismaöur á aö lita á sig
sem ambátt i þjónustu almenn-
ings. Embættishroka þessum
brá þó fyrir er fram kom hátt-
settur embættismaöur i viö-
tali viö Alþýöublaöiö, sem taldi
sig yfir þaö hafinn aö segja al-
menningi satt og rétt frá.
tmáli þvi sem snýst um mis-
rétti gagnvart bingskrifurum.en
þessi maöur gaf jafniaunaráöi a
sinum töna rangar upplýsingar
i mikilvægu atriöi. Þegar þessi
sami maöur kom fyrir rétt,
sagöi hann ósatt i þrigang. I Al-
þýöublaöinu á fimmtudag gat
hann heldur ekki sagt satt. Þaö
liggur fyrir svart á hvitu ef haft
er samband við þann starfs-
mann fjármálaráöuneytisins,
aö einasti karl-þingskrifarinn
hefur aldrei stimplað sig inn né
út úr vinnu. Þó heldur skrif-
stofustjórinn þvi fram aö sömu
reglur gildi um hann og aöra
þingskrifara.Þá heldurhann þvi
fram aö fimm þeirra kvenna
sem máliö höfða hafi ekki hætt
störf um vegna óánægju, þó hon-
um sé fullkunnugt um aö svo
var.
A þeim tima sem þessar kon-
ur hættu töldu þær vonlaust, aö
leita réttar sins gegn þvilikum
aöila sem Alþingi. Stofnun, sem
sett hefurlöggjöf um launajafn-
rétti, sem hún er nú ber að þvi
Gunnlaugur Þórðarson
f lytur mál þingritaranna.
aö fara i kringum, meö mis-
notkun á stööuheiti.
Aö lokum sagöist Gunnlaugur
harma þaö aö þurfa aö setja of-
an i viö háttsettan embættis-
mann og að ræöa mál þetta i
fjölmiðlum á þessu stigi.
— gek
Guðmundur G. Þórarinsson:
• •
T0LLV0RÐUR
SAGÐI MÉR AF
VERULEGU SMYGLI
AF VELLINUM
Ég tók þannig til orða á
fundi, að mér væri sagt
og hefði það eftir toll-
verði á Keflavikur-
flugvelli, að verulegu
magni væri smyglað af
Vellinum, t.d.
dekkjum, hljómflutn-
ingstækjum og hljóm-
plötum, sagði Guð-
mundur G. Þórarins-
son i samtali við Al-
þýðublaðið.
Þessi orö Guömundar hafa
vakiðtalsverða athygli oger nú
oröiö næsta algengt aö framá-
menn Framsóknaflokksins
greini frá vitneskju sinni um
allskyns svindl og svinarí sem
viögengst hérlendis. Er þess
skemmst aö minnast er Ólafur
Jóhannesson sagöist vita um
leiöir til gjaldeyrissvika þótt
hann teldi rétt aö nafngreina
ekki aö sinni þá er notuðu sér
þessar leiöir.
Guömundur G. Þórarinsson
sagöi, aö á fyrrnefndum fundi,
sem haldinn heföi veriö á
Stykkishólmi, var veriö aö ræöa
um hvort taka ætti gjald af
hernum eða ekki. „Benti ég þá
m.a. á aö tollgæzlan viö Völlinn
kostar okkur mikiö fé, en samt
væri mikið um smygl út frá
svæöinu og nefndi þá þetta
dæmi sem tollvöröur haföi sagt
mér frá”.
t framhaldi af þessu spuröi
blaðiö hvort Guömundur væri
þvi fylgjandi aö taka gjaid af
hernum fyrir aöstööuna hér.
Guömundur sagöist telja frá-
leitt annaöen herinn værilátinn
greiöa bifreiöaskatt, bensin-
skatt og tolla, á meöan hann
væri hér.
„Hins vegar vil ég losna viö
herinn sem fyrst og er algjör-
lega andvigur þvi aö tekin veröi
leiga af landi og herinn látinn
greiöa mannvirkjagerö hér-
lendis”, sagöi Guömundur, en
hann er sem kunnugt er einn af
stjórnarmönnum Framsóknar-
flokksins.
Burt I áföngum
Er þeirri spurningu var varp-
að fram hvort Guömundur væri
þvi fylgjandi aö samningnum
viö Bandarikin yröi sagt upp
núna svaraði hann þvi til, aö
hann heföi alltaf veriö eindregiö
fylgjandi þeirri stefnu Fram-
sóknaflokksins að herinn yröi
látinn fara burt i áföngum.
Kvaðst hann vona, aö hann ætti
eftir aö upplifa þann dag er her-
inn væri á brott, ef nefndi hins
vegar engin sérstök tlmamörk i
þvi sambandi.
Flokksbræöur Guömund-
ar Þórarinssonar munu ekki
vera á einu máli um áfanga-
stefnu flokksins varöandi herinn
og einnig eru sumir þeirrar
skoðunar að herinn eigi aö
greiöa mannvirkjagerö.