Alþýðublaðið - 30.09.1976, Blaðsíða 4

4 SJðNARMID
Fimmtudagur 30. september 1976, ttSHr
Vangaveltur um vopna-
búnað og her
Nokkra undanfarna þriðju-
daga hefur sjonvarpiö okkar
sýnt sænskættaða þáttalengju
um vopnabúnað heimsins. Svi-
arnir hafa að minu viti farið
nokkuð vel meö umdeildar stað-
reyndir, sem ýmsir vildu helzt
að lægju i þagnargildi. Þó er
ótrúlegt, að nokkuð hafi komiö
fram, sem ekki var vitað fyrir.
Þeir sem vita vilja hafa að
minnsta kosti getað aflað sér
vitneskju um flesta eða alla
hluti sem fram hafa komið. Til
dæmis var ákaflega fróðlegt að
fá það staðfest hjá starfs-
mönnum Pentagon, sem and-
stæðingar hernaðarstefnu hafa
haldið fram hér heima um langt
árabil, en gjallarhorn hernaðar-
ofbeldis á tslandi, Morgun-
blaðið, hefur staðfastlega neitað
i móðursýkislegum ofstækis-
skrifum. Hér á ég við þá aðferð
sem hernaðarfurstarnir hafa til
að fá hækkuð framlög til
hernaðarmála ár hvert.
Aðferð Göbbels
Þegar liður að afgreiðslu fjár-
laga I þinginu vestra, fjölgar
ævinlega — mjög skyndilega —
sovézkum kafbátum á Atlanz-
hafi, sovézkum eldflaugum af
súper-delúx-gerðum skýtur upp
kollinum á ólíklegustu stöðum
með hættulegri trjónufyllingar
en nokkru sinni fyrr, skrið-
drekar Rússa verða allt i einu
stórhættulegir varnarmætti
Bandarikjanna og þannig mætti
lengi telja. Þessar fréttir, —
fengnar frá Pentagon, — eru
blásnar út i öllum blöðum hins
vestræna heims — og reyndar
alls staðar þar sem vestrænt
frelsi og lýðræði hefur útibú, svo
sem i Hong Kong, Ankara,
Santiago, Reykjavik, Braziliu,'
Buones Aires, Montevideo,
Asuncion, Madrid og viðar.
Nytsamir sakleysingjar i rit-
stjórnarstólum mogga heims-
byggðarinnar taka við þessum
áróðursfréttum með gagnrýnis-
leysi einfeldningsins, birta þær
athugasemdalaust sem hinn
afdráttariausa stóra sannieik og
þaðsem verra er: trúa þeim aö
þvi er virðist.
Þegar þessar fréttir hafa birzt
nægilega oft og nægilega viða
eru þær orönar að sannleika
samkvæmt formúlu Göbbels
heitins. Þá eru þessar „stað-
reyndir” fluttar inn á Banda-
rikjaþing og sjá: Aukin framlög
til hermála fljúga i gegn. Allir
eru kátir, aðmirálarnir skála i
hamingju sinni og generálar
faðma marskálkaj atvinnunni
er borgið, nú er hægt að fram
leiöa meira af vopnum til
eflingar heimsfriði.
Enginn tekur að sjálfsögðu
mark á þvi þótt Rússinn sé eitt-
hvað að mögla um að hann eigi
ekki öll þessi vopn sem um er
rætt* herskipin hans séu af
sama fjölda á heimshöfunum og
að sjálfsögðu hafi hann ekki
minnsta áhuga á að ráðast á
hinn vestræna heim, — né
nokkurn annan heimshluta ef út
i það sé farið. Þetta eru fúlir
fjandar, hafa ekki lágmarks-
áhuga á þeirri lýðræðissort sem
hagkvæmust er fyrir alla
frelsiselskandi menn, — þeirri
vestrænu. Sparka i gamlar
konur og éta börn um helgar.
Sjálfsagt gengur málið svipað
fyrir sig hjá Rússum. Yfirburðir
Kananna verða skyndilega ugg-
vekjandi og viðbúnaður heima
fyrir ekki nándar nærri nógu
góður. Auka þarf fjárveitingar
til hermála, — og vitaskuld ber
að trúa hermálaspekingunum
þegar þeir þylja raunir sinar.
Hver ætti að vita staðreynd-
irnar ef ekki þeir?
Að bæta líf
eða eyða því
Þannig hafa þeir sem atvinnu
hafa af drápstækninni makað
krók sinn i gegnum árin.
Sænsku sjónvarpsþættirnir hafa
afhjúpað leikföng þessara
manna, — sjálfstýrðar eld-
flaugar með kjarnorkuoddum,
sem geta fundið skotmörk sin
sjálfar og lagt i eyði nokkrar
milljónaborgir á einu bretti.
Þannig er milljarðahundruðum
á milljaröahundruð ofan eytt i
að fullkomna möguleika
mannsins til aö útrýma sjálfum
sér, meðan alþýða þessara
landa býr við siversnandi lifs-
kjör og gildir þá einu hvort talað
er um Austur- eða Vestur-
Evrópu. Þær fjárhæðir sem
þannig fara i leikfangasmiði
hálærðra drápsérfræðinga eru
slikar, að þriðji heimurinn svo-
kallaði myndi ekki þurfa að liöa
þann skort sem hann liður ef
þessu fjármagni væri ráðstafað
til að bæta lifið en ekki eyða þvi.
Spurningar
En þessir þættir hafa einnig
vakið spurningar með fólki: Er
allur þessi vopnabúnaður
nauðsynlegur? Eykur hann
likurnar á varanlegum heims-
friði? Og siðast en ekki sizt:
Hvert er gildi herstöðva þegar
stórveldin státa af vopnabúnaði
eins og þeim sem sýndur hefur
verið I þessum þáttum?
Persónulega tel ég að svara
megi tveim fyrstu spurn-
ingunum neitandi. Nauðsyn
þessa búnaðar er engin og
þaðan af siður eykur hann
heimsfriðinn. En spurningin
sem ef til vill snýr mest að
okkur Islendingum er einmitt sú
siðasta: Hvert er gildi her-
stöðva við þessar aðstæður? Ég
fæ ekki betur séð en að þessir
þættir hafi flett ofan af þeirri
eilifðarlygi, að herinn á Miðnes-
heiði sé hér til varnar islenzku
þjóðinni. I fyrsta lagi er akkúrat
engin vörn í þessari herstöð
gegn nýmóðins rafeinda-
vopnum, sjálfstýrðum eld-
flaugum og dauðageislum. I
öðru lagi er hlutverk her-
stöðvarinnar að aðvara Banda-
rikin gegn yfirvofandi árás. Hún
er útvarðarstöö.
Þessar staðhæfingar hafa að
visu oft verið settar fram áður,
en aldrei verið staðfestar svo
berlega sem i þessum sænsku
þáttum. Auk þess hefur þeim
ævinlega verið mótmælt i
Morgunblaðinu og raunar fleiri
blöðum sem hafa talið það
nauðsynlegt að bera blak af
stórþjóðinni i vestri, hvitþvo
hana i augum hins efafulla
almúga. Til þess liggja margar
ástæður, tilfinningalegar og
efnahagslegar. Þeir menn
finnast vissulega sem trúa þvi
eins og nýju neti enn i dag að
herjans Rússinn komi að vörmu
spori ef herinn fari héðan, auk
þess sem Islendingar séu ekkert
of góðir til að greiða þennan toll
fyrir að fá að teljast til vest-
rænna lýðræðisþjóða (lesist: að
vera i NATO). En mig grunar
að þeir séu fleiri sem tekið hafa
afstöðu með hernum af hreinum
efnahagslegum ástæðum. Hann
þýðir peningar.
Peningar og her
I þessum hópi eru tii að
mynda framsóknarmenn, sem
vifa það að fjárhágslegu valdi
SÍS væri stefnt i alvarlegan
voða ef herinn yrði látinn fara.
Hermang Sambandsins er slikt
að vöxtum, að þaö myndi missa
feiknalega fjármuni úr aski
sinum i herlausu landi. Þetta er
meðal annars ástæðan til þess
að Timinn hefur alla tið verið
hallur undir herinn og að kaup-
félagsstjórar úti á landi voru
yfirleitt i fremstu röð I undir-
skriftasöfnun Varins lands, auk
þess sem forsytumenn SIS-
báknsins beittu sér mjög i
undirskriftasöfnuninni.
Þá gætu fiskmarkaðir I
Ameriku verið i hættu staddir ef
sú ákvörðun yrði tekin aö herinn
færi. Leyfi til flugferða gætu
verið dregin til baka, og þannig
mætti lengi telja.
Peningasjónarmiðið hefur
þannig ekki látið undan siga
siöan Bandarikjamenn keyptu
tslendinga til að ganga I NATÓ
og leyfa hér herstöðvar, þrátt
fyrir yfirlýstan vilja islenzku
þjóðarinnar. Það sem er þó
sýnu verra: Það eru einmitt
stærstu og útbreiddustu blöðin á
landinu sem eru gefin út af
þessum aðilum, Morgunblaðið
og Timinn. Og áróður þessara
blaða fer þvi óneitanlega mun
viðar en minni blaðanna og þeir
eru margir sem aldrei sjá annað
skrifað um herinn á tslandi en
þau skrif sem i þessum blöðum
eru. Og það verður að segjast
eins og er: Það er ákaflega ein-
hæft og óhollt fóður. Sérstak
lega þó þegar málpipurnar eru
jafnvel kaþólskari en Washing-
tonpáfinn, eins og iðulega vill
brenna við um þá Styrmi og
Matthias, — að ekki sé talað um
aöstoðarmann Þórarins á Tim-
anum, litla núllið.
Þannig virðist mér ljóst, að
þrátt fyrir það, hve sænsku
þættirnir i sjónvarpinu eru vel
gerðir og leiða margan sannleik
I ljós, þá sé enn eftir sá vandinn
sem mestur er, — að kveða
niður peningafurstana sem hafa
fjárhagslegan akk af veru hers-
ins hér og beita áróðursvélum
sinum til að telja fólki trú um þá
lifslygi að hann sé hér til
verndar Islenzku þjóöinni.
Haukur Már
i
ÖMURLEGT ÁSTAND
Er það nokkur furða?
Varla getur hjá þvi farið, að
landsmönnum hafi hnykkt við,
að heyra um þá aumlegu aðbúð
rannsóknarlögreglunnar I
Reykjavik, sem lýst var i sjón-
varpinu i fyrrakvöld.
Það fer nú héðanaf að verða
skiljanlegra en áður, hvers-
vegna svo hægt gengur, sem
raun er á, að upplýsa ýmiss-
konar misferli, þegar sleppir
búðahnupli og drykkjulátum
sérstakra „kunningja”.
I sjálfu sér má segja, að það
gegni meiri furöu, að eitthvað
upplýsist þó af brotum, viö
aðstæöurnar, sem lýst var.
Ollum má hér eftir vera ljóst,
hversu gersamlega vanmegna
rannsóknarlögreglan hlýtur að
vera, þegar hún stendur frammi
fyrir stórafbrotum eins og
morðum og viðtækum fjár-
svikum, smygli á öðrum lands-
hornum, sem þó tengjast höfuð-
borgarsvæöinu og koma, eða
geta komiö i hennar hlut aö fara
höndum um.
Þegar svo hér við bætist, að
lítill hluti lögreglumannanna, ef
nokkur hefur hlotið nokkra
þjálfun eða kunnáttu i að rann-
saka stórglæpi eftir nútima
aðferðum, er ekki á góöu von.
Eitt ljósasta dæmið um þetta
getuleysi birtist auövitað I þvi
að skjalasafnið, þar með talið
fingrafarasafnið, virtist vera I
svo megnri óreiðu, að undrum
sætti. Gagnasafn, hvort sem um
er að ræða rituö skjöl eða
fingraför, taka auðvitað upp sitt
rými i geymslum. Um það þarf,
enginn að villast. En jafnauð-
velt er að sjá, að sömu skjölin,
sem sett eru holt og bolt niöur i
geymslur, taka alls ekki meira
rými, þó þeim sé raðað eftir
skipulagi.
Munurinn er bara sá, að i öðru
tilfellinu eru þau aðgengileg og
tiltölulega auðvelt að finna þaö,
sem verið er að svipast eftir en i
hinu tilfellinu getur það kostað
ærið erfiði, að finna gögnin, ef
þau þá finnast!
Vel má vera, að varla sé við
þvi að búast, að venjulegir lög-
reglumenn séu æfðir i þvi að
skipuleggja hagkvæma röðun
skjala, og þarf raunar ekki
óbreytta lögreglumenn til. Hver
sem komið hefur I sal ráðu-
neytisstjóra dómsmálaráðu-
neytisins, getur auðveldlega séð
allt annað en harðsoðna skipu-
lagningu. Þar liggja bunkarnir
á borðum, hillum og gólfi. En
ráðuneytisstjórinn er ótrúlega
fimur að fiska upp þaö, sem um
er spurt og hann þarf á að halda
hverju sinni. Það er hans iþrótt.
En auðvitað er það siður en
svo nein minnkun fyrir einn eða
neinn, sem ekki kann til skipu-
lags, að fá aöstoð, til þess að
koma lagi á grautinn!
Menn geta svona rétt hugsaö
sér, hvernig hr. Schutz hefur lit-
ist á ástandið, hafi hann virt það
fyrir sér, manni, sem alinn er
upp við hina alkunnu þýzku ná-
kvæmni. Er þó ekki þvi til aö
dreifa, aö hann hafi látið opin-
berlega I ljós furðu sina. Það er
eflaust vegna kurteisi, sem ekki
er ástæða til að vanþakka.
Margt er það, sem mönnum
óhjákvæmilega flýgur I hug,
vegna þeirrar smáglætu, sem
varð fyrir augum I sjónvarps-
fréttunum frá rannsóknarlög-
reglunni.
Skorturinn á tækjakosti er
eitt. En vitanlega er næsta til -
gangslaust að hafa tæki, sem
menn hafa hvorki húsrúm fyrir,
né kunnáttu til að handleika. Ég
hefi margoft leyft mér að benda
á i þessum þáttum, hversu rik
sú nauðsyn er, að vinda bráðan
bug að menntun lögreglumanna
i þessu skyni. Það er ekki sagt
neinum til vanvirðu I hópnum,
heldur aðeins til að benda á
kaldar staðreyndir.
Ekki skulu annir rannsóknar-
lögreglumannanna dregnar i
efa. En þá kemur að þvl, sem
vekja má furðu. Hversvegna
eru mál, sem aðrir hafa þegar
hafið frumrannsókn á, og orðið
nokkuð ágengt i, tekin úr þeirra
höndum og hlaðiö á þessa þraut-
pindu menn, sem þegar hafa
fullar hendur?
Mergurinn málsins hlýtur að
vera, að brotamál upplýsist, en
ekki þaö, að einhverjir sérstakir
menn fari með þau, sizt ef þeir
eru önnum kafnir upp fyrir
höfuð i öðru.
Það hefur flogið fyrir, að hr.
Schutz hafi boðið aðstoð sina til
þess að mennta og þjálfa rann-
sóknarlögreglumenn, eða
mann, sem yrði svo fær um að
hagnýta sér nýjustu tækni til
upplýsingar alvarlegri glæpa-
mála. Sé það rétt, ber auðvitað
að taka þvi fegins hendi. Hrylli-
leg glæpamál eru þvi miður
orðin staðreynd hér, og það
þýðir ekki annað en her-
væðast, til þess að geta upplýst
þau hispurslaust.
Enda þótt enn séu ekki gengin
i gildi ný lög um rannsóknarlög-
reglu m.m., sem dómsmálaráð-
herra lagði fram frumvarp að
á siðasta Alþingi, verður að
telja hafið yfir allan efa, að sú
hneisa hendi ekki þingið aftur,
að láta þau, eða önnur svipllk,
sem menn yröu sammála um,
aftur lenda I glatkistuna.
Það þolir þvl enga bið, að
rannsóknarlögreglan fái eðli-
lega þjálfun, og annað eins
hefur nú verið syndgað upp á
náðina eins og að láta, sem
væntanleg lög liggi fyrir þegar, i
þvi efni.
Þessu ömurlega ástandi
verður að létta.
Oddur A. Sigurjónsson
II HREINSKILNI SAGT
'