Alþýðublaðið - 27.10.1976, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 27. október 1976 .»
37. tlokksþing Alþýðuflokksins
aö einhvers konar opinberir styrkir komi til sögunnar,
hvort sem heildarlöggjöf um flokkana veröur afgreidd eöa
ekki.
Ég sný mér þá aö efninu, og mun ræöa fyrst um mesta
fjárhagsvandamál flokksins, sem er útgáfa Alþýöublaös-
ins. Þá mun ég gefa yfirlit yfir eignir flokksins og aö lok-
um ræöa um fjárhagslegan rekstur flokksins, eins og hann
er nú, tekjur og gjöld. I þvi sambandi kemur til skjalanna
skipulag og starf flokksins, sem mun ráöa miklu um fram-
tiö hans.
tJtgáfusaga Alþýðublaðsins
Fyrsta málgagn Alþýöuflokksins og Alþýöusambands
íslands eftir stofnun samtakanna fyrir 60 árum var
„Dagsbrún" undir stjórn Ólafs Friörikssonar. Þaö var
þróttmikiö blaö, sem endurspeglaöi imyndunarafl, rök-
fimi, og baráttugleöi Ólafs. Þaö er enn i dag góö lesning
fyrir áhugasama jafnaöarmenn.
Alþýöublaöiö stofnaö 1919 og hefur þvi veriö málgagn
flokksins i 57 ár. Ekki veröur dregiö i efa, aö blaöiö hefur
veriö öflugasta sóknar- og varnarvopn jafnaöarstefnunn-
ar og verklýöshreyfingarinnar á Islandi og skipar vegleg-
an sess i sögu þessara hreyfinga. En blaöiö hefur einnig
unniö sér sess i islenzkri blaöamennsku og oft rutt henni
nýjar brautir.
Eins ogAlþýöuflokkurinn var fyrsti stjórnmálaflokkur
þjóöarinnar, sem haföi heilsteypt hugmyndakerfi um
mótun islenzks þjóöfélags inn á viö, svo var Alþýöublaöiö
fyrsta dagblaö meö algeru nútimasniöi hér á landi. Þaö
var i ritstjóratiöFinnboga Rúts Valdimarssonar á kreppu-
árunum. Oöru sinni tók blaöiö forustu undir ritstjórn Ste-
fáns Péturssonar. Þá voru Alþýöublaöiö og Morgunblaöiö
á timabili jafn stór, 8 siöur, og útbreiösla Alþýöublaösins
tvöfaldaöist. En máttur fjármagnsinsátti eftir aö segja til
sin Morgunblaöinu i hag. Enn ruddi Alþýöublaöiö nýjar
brautir undir ritstjórn Gisla Astþórssonar, þaö flutti
margar nýjungar I ritstjóratiö Sighvats Björgvinssonar,
og loks er blaöiö nú I sterkri sókn undir stjórn Arna Gunn-
arssonar. Viö erum stolt af blaöinu okkar, en viö megum
ekki gleyma, aö framtiö þess er komin undir þeim stuön-
ingi, sem viö veitum þvi i útbreiösluherferöinni.
En Alþýöublaöiö hefur einnig lifaö erfiöa tima, þegar
gripiö var til örþrifaráöa tii aö halda þvl á floti. Fjárhagur
þess hefur alla tiö veriö mjög erfiöur og má kalla þaö
kraftaverk, aö þaö hefur lifaö 57 ár og á sér enn framtiö.
Allt fram til ársloka 1966 var blaöiö undir stjórn blaö-
stjórna, sem flokksþing eöa miöstjórn kusu. Blaöstjórnir
uröu að tryggja þaö fé, sem á vantaöi, og unnu þær mikiö
verk, til dæmis Guðmundur 1. Guömundsson, sem lengi
var formaður þeirra.
í árslok 1966 var svo komiö, aö biaöiö var stórskuldugt,
svo aö ekki varö lengur áfram haldiö á þeirri braut. Var
samiö um skuldirnar og komu fjórir bankar þar viö sögu,
en rúmlega 20 forustumenn flokksins gengu persónulega i
ábyrgö, og stofnuöu margir þeirra sinum eigin Ibúöum og
fjárhag I hættu.
I áratug hefur veriö barizt við aö greiöa niöur þessar
gömlu skuldir, en þaö hefur gengiö misjafnlega. Sum árin
var ekkert hægt aö greiöa, og þá komu til refsivextir, sem
iseinni tiö erusvimandi háir, stundum 2% á mánuöi. Þess-
ar skuldir hvila enn á okkur, og þær nema 1 dag um 8
milljónum króna, en um sundurliöun þeirra visa ég til
reikninga og yfirlits sem Kristin Guömundsdóttir gjald-
keri mun leggja fram i fyrramáliö.
Frá upphafi var Happdrætti Alþýðublaðsins ætlaö aö
standa undir greiöslum þessara gömlu skulda, en fyrir
kom, að happdrættiö féll niöur. Hiö sama gildir um Happ-
drætti Alþýðuflokksins, sem nú starfar undir ágætri for-
ustu Eyjólfs Sigurðssonar, varagjaldkera flokksins, og
Skafta Skúlasonar. Niöurstööutölur um happdrættiö veröa
einnig birtar þinginu á morgun, en happdrættið hefur
greitt um 4 milljónir króna upp i skuldirnar á siöustu
tveim árum.
1 ársbyrjun 1967 hófst ný tilraun til aö tryggja rekstur
Alþýöublaösins, og tók viö þvi Nýja útgáfufélagiö h.f.
Hluthafar voru einstakir flokksmenn, sem flestir lögöu
fram 25-50.OOOkrónur, og söfnuöust þannig yfir 3 milljónir.
Heiöurinn af þessu mikla átaki — eins og mörgum öörum
— átti Jón Axel Pétursson.
Nýja útgáfufélagiö annaöist útgáfu blaösins um 3ja ára
skeiö, en þetta voru kreppuár og aftur tók aö halla á
ógæfuhliö. Fél. hreinsaöi þó til skuldir sinar, aö undan-
teknum 2skuldum sem eru umdeildar. 1 sambandi viö þær
hefur komiö fram krafa um gjaldþrot, sem andstæöinga-
blöö okkar hafa gert að árásarefni á Alþýöuflokkinn.
Þessar skuldir verða vafalaust, þegar rannsókn
þeirra lýkur, langt innan viö eina millj. kr. Viö munum
ekki látakoma til gjaldþrots eöa láta neinn aðila veröa
fyrir tjóni, heldur taka á okkur þaö, sem eftir stendur.
Þrátt fyrir mikla erfiöleika hefur Alþýöufl. greitt
allar skuldir blaösins, þótt stundum hafi þaö dregizt, og
þeirri reglu megum viö aldrei hvika frá.
Eftir aö Nýja útgáfufélagiö hætti störfum, varö flokkur-
inn aö taka viö rekstri blaösins á nýjan leik, og þurfti þá og
siöar aö veita þvi ýmsa aöstoö, sem von er.
Nú koma til sögunnar gamlar hugmyndir um aö fá ein-
hverja businessmenn—ef égmá nota þaö orö — tilaö taka
aö sér rekstur Alþýöublaösins i þeirri von, aö þeir gætu
gert þaö aö sjálfst. fyrirtæki, sem stjórnmálamönnun-
um I flokknum haföi aldrei tekizt. 1 ársbyrjun 1972 hófst
Benedikt Gröndal; formaöur Alþýöuflokksins, flytur ræöu
I byrjun þings.
slik tilraun, þegar samiö var viö Svein K. Eyjólfsson um
aö taka viö rekstri blaösins, en hann haföi veriö fram-
kvæmdastjóri Visis meö góöum árangri og var aöaleig-
andi útgáfufélagsins Hilmis. Þessi leiö opnaöist ekki sizt
sökum þess.aönúvarkomin til sögunnar sameiginleg off-
setprentsmiöja fjögurra dagblaöa, Blaðaprent h.f., sem
ég mun ræöa siöar.
Rétt þótti, aö Alþýöuflokkurinn myndaöi hlutafélag til
aö vera samningsaöili viö aöra, og heitir þaö Gtgáfufélag
Aiþýöublaösins. 1 þvi mega aöeins vera hluthafar, sem
eru I flokksstjórn, en stjórnina skipa Gylfi Þ. Glslason,
formaöur, Benedikt Gröndal og Eggert G. Þorsteinsson.
Þetta hlutafélag hefur enga starfsemi en er aöeins laga-
legur samningsaöili.
Þeir Sveinn og félagar stofnuöu Alþýöublaösútgáfuna
h.f.og tók hún viö blaöinu i marzbyrjun 1972. Ráku þeir
blaöiö I tvö ár eöa til áramótanna 1973-74. Alþýðuflokkur-
inn þurfti ekki að taka á sig neinar greiðslur eöa skuldir
þessi tvö ár og hefur tryggingu fyrir þvi, aö ekki komi
frekari kröfur vegna þessa timabils.
Þess ber aö geta aö vegna þeirra ára er flokkurinn rak
blaöið sjálfur, og einnig vegna uppgjörs þegar skipt hefur
veriö um rekstraraöila, hefur flokksforustan oröiö aö
glíma viö ýms f járhagsleg vandamál og hefur þetta sogaö
til sin töluvert fé. Undanfariö hafa nokkur slik mál veriö
leyst, en ekki stofnaö til nýrra, svo aö verulega stefnir I
rétta átt hvað þetta snertir.
1 ársbyrjun 1972 fengust nokkrir flokksmenn undir for-
ustu Eyjólfs Kr. Sigurjónssonar endurskoöanda til aö
mynda félag, er tók aö sér rekstur blaösins. Nefnist það
Blaö h.f. og annaöist reksturinn til siöustu áramóta. Aö
þessu sinni fór félagiö ekki af staö meö nýju hlutafé, og
átti þvi við mikla erfiöleika aö etja, þvi aö óöaveröbólga
þessara ára lagöist eins og farg á blaöið. Allur kostnaöur
rauk upp, en engin leiö var aö fá þaö bætt meö auknum
tekjum aö sama skapi.
A miöju ári 1975 var komiö aö þrotum, og greip félagiö
til þess neyöarúrræöis aö fella útgáfu blaösins niöur i
mánaöartima, meöan starfsfólk tæki sumarleyfi. Þann
mánuö sáum viö, hvaö þaö kostar flokkinn ef hann missir
Alþýöublaöiö. Flokkurinn hverfur af sjónarsviöinu, heyr-
ist ekki nefndur.
Enn vargertmikiöátaktilbjargar. 35flokksmenn lögöu
fram 150.000 krónur hver og stofnuöu meö sér Alþýöu-
blaösfélagiö s.f. til aö taka þátt I rekstri blaösins. Þetta
bjargaöi Alþýöublaöinu og get ég fullyrt, aö blaðiö heföi
ekki lifaö til áramóta, heföi þessi hjálp ekki komiö til.
Þaö fylgir þessu máli, aö einstaklingar I sameignarfé-
lögum eiga samkvæmt landslögum aö fá skattafrádrátt
fyrir tap er þeir bera. Þetta gera þúsundir manna I sam-
bandi við allan hugsanlegan atvinnurekstur. Þaö var þvi
eölilegt, aö þeir flokksmenn, sem færöu svo þunga fórn,
létu á þaö reyna, hvort þetta væri samkvæmt lögum frá-
dráttarbært eöa ekki. Aö þvi er skattstjórinn I Reykjavik
hefur tjáö mér, er það gömul og föst hefö á Skattstofunni
aö visa slfkum málum til úrskuröar æöri aöila i skatta-
kerfinu, og þar er þetta mál —enn ekkiútkljáö.
Ég vfsa á bug sóðaskrifum dagblaösins Timans um
þetta mál. Hér hefur ekkert lögbrot veriö framiö, heldur
aöeins kannaö, hvort skattalög leyfi tiltekinn frádrátt eöa
ekki.
1 janúar slðastliönum var geröur nýr samningur um
rekstur Alþýöublaösins, aö þessu sinni viö Reykjaprent
h.f.,sem á og gefur út dagblaöiö Vfsi. Um þann samning
þarf ég ekkiaöf jölyröa, af þvi aö nú var tekin sú stefna aö
birta hann opinberlega.
Samstarfið viö Vísi er áframhald af samstarfi um
prentun 4 dagblaöa i Blaöaprenti. Crr þvi aö blöö ólikra
stjórnmálaflokka geta meðágætum árangri haft samstarf
um prentun, þvi er þaö ekki lika hægt um pökkun, útsend-
ingu, útbreiðslu, bókhald og fleiri framkvæmdaatriöi?
Allt — nema ritstjórnina, hún er algerlega sjálfstæö.
Ég veit aö þetta samstarf vakti i fyrstu nokkra tor-
tryggni flokksmanna, en ég vona, aö hún hafi horfiö eftir
aö reynslan hefur sýnt, aö ritstjórn og efni blaösins er al-
gerlega óháö Vfsi.
Viö, sem stóöum aö þessum samningum, höföum kynnt
okkur sams konar samstarf milli dagblaöa ólikra flokka i
Noregi og Sviþjóö. Þar þykir þetta sjálfsögö hagræöing til
aö gera litlum dagblööum kleift aö koma út. Ég er sann-
færöur um, aðþetta er eina leiöin til aö halda viö litlu dag-
blööunum okkar, enda eru Timinn og Þjóöviljinn aö
byrja sams konar samstarf og ég vona aö þegar fram liða
stundir hafi öll þessi blöö samvinnu um útbreiöslu og fleiri
framkvæmdaratriði eins og um prentunina.
Hvaö sem þessu líður fullyröi ég hiklaust, aö heföi ekki
tekizt aö semja um útgáfu Alþýöublaösins eins og gert
var, væri blaðiö nú aöeins vikurit. Og geriö ykkur grein
fyrir, hvflikt álag f jármál Alþýöublaösins, sem ég hef lýst,
hafa veriö á forustumenn flokksins. Aö þurfa ekki aö
vakna annan hvorn dag meö áhyggjur af fjárhagsredding-
um blaösins — þaö var eins og myllusteini væri af okkur
létt.
Þaö er von mfn, aö núverandi samstarf um rekstur
blaösins haldi áfram aö ganga vel, eins og þaö hefur gert,
og veröi til frambúöar.
Blaðaprent h.f.
Þá kem ég aö kafla varöandi Alþýöublaöiö, sem er mikl-
um munánægjulegrien súsaga.sem ég hef rakiö. Sá kafli
fjallar um hina sameiginlegu prentsmiöju, Biaöaprent h.f.
Fyrirmörgum árum fengum viöhingaö til lands til ráöa
yfirmann norsku A-pressunnar, Johan Ona. Hann taldi
rekstur Alþýöublaösins vonlausan, nema tæknilegar
breytingar kæmu til. Benti hann á þá leið aö setja upp
sameiginlega prentun fyrir fjögur blöö, og fór svo, aö þau
gengu til samstarfs og smiöjan var sett á fót meö ráögjöf
og tæknilegri aðstoö alþýöuflokksblaöanna norsku.
Konur settu mikinn svip á þetta þing Alþýöuflokksins. Hér eru nokkrir fulltrúar þeirra.