Alþýðublaðið - 02.11.1976, Qupperneq 2

2 STJÖRNMAL
MÉiéééff
Þriðjudagur 2. nóvember 1976. SSSfSTs
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri og ábyrgöarmaður: Árni Gunnarsson. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggsson.
Aösetur ritstjórnar er i Sfðumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Alþýðuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906.
Áskriftarsimi 14900. Prentun: Blaöaprent h.f. Askriftarverð: 1100 krónur á mánuöi og 60 krónur i lausasölu.
Um hvað á að semja?
f síðastliðinni viku urðu
á Alþingi miklar umræð-
ur um landhelgis-
samninginn við Breta,
sem ríkisstjórnin gerði í
júnímánuði. Staðfesting
samningsins liggur nú
fyrir þingi, og er það
næsta tilgangslítil af-
greiðsla, þar sem
samningurinn rennur út
eftir fjórar vikur. Enda
þóttdeilthafi verið um þá
ákvörðun ríkisstjórnar-
innar að gera samninginn
og láta staðfestingu
Alþingis bíða, er þetta
stutt allmörgum fordæm-
um. Er Ijóst, að hér er eitt
af mörgum vandamál-
um, sem bíða nýrrar
stjórnarskrár: Hvaða
alþjóða samninga á
Alþingi að staðfesta, áður
en þeir taka gildi? Um
þetta vantar skýr
stjórnarskrárákvæði,
skýra hugsun.
Kjarni umræðnanna
var auðvitað ekki
samningurinn frá síðasta
vori, heldur það, sem
framundan er. Ráðherr-
ar reyndust ófáanlegir til
að segja orð um við horf
sín, nema hvað þeir töldu
það sjálfsagt að tala við
aðra, sem vildu við okkur
tala um landhelgina. Þeir
nefndu þó gagnkvæma
samninga, og forsætis-
ráðherra hefur sagt, að
hann bíði eftir fregnum
frá Brussel um það, sem
Efnahagsbandalagið hef-
ur að bjóða okkur.
Fróðlegt er að líta yfir
liðið ár og íhuga
samningaviðræður. f
fyrstu kom hinn annálaði
Hattersley og ræddi þrí-
vegis við okkar menn.
Hann hafði fáránlega
óraunsæjar hugmyndir
og vildi semja um rúm-
lega 100.000 lestir fyrir
brezka togara.
Þá voru til ýmsir aðilar
hér á landi, sem vildu
semja, en það hefði
sennilega orðið um 80-
90.000 lestir. Sem betur
fer var andstaða gegn
slíkum samningum sterk,
ekki aðeins stjórnarand-
staðan, heldur innan
stjórnarf lokkanna, og
ríkisstjórnin ákvað að
semja ekki.
Þegar loks var samið í
júní í Osló, var aflamag
ið um 50.000 lestir, og má
þakka það skynsamlegri
andstöðu gegn samning-
um, stjórnarandstöðu og
ýmsum stjórnarsinnum,
að ekki var samið fyrr
um tvöfalí það magn.
Það er eitt að vilja semja
og að semja um hvað sem
er. Tregða í þessum efn-
um reyndist þarna hyggi-
leg stefna fyrir (sland.
Nú er framundan nýr
samningur. Augljóst er af
fregnum, að Bretar
leggja mikla áherzlu á
framhaldssamninga og
Efnahagsbandalagið
mun taka þá upp mjög
fljótlega. Það er furðu-
legt hve ríkisstjórnin er
skoðanalaus um þetta
mál. Hún er svo uppþemd
af diplómatískri kurteisi
að hún þorir ekkert að
segja, þótt landsmenn
gruni hana um græsku.
Varla fer á milli mála,
að allur þorri þjóðarinnar
er þeirrar skoðunar í dag,
að íslendingar séu ekki
aflögufærir um fiskafla
— og hafi lítiðað sækja að
ströndum grannþjóða í
svipinn. Það væri dipló-
matí í þágu okkar að gera
sem mest úr þessu og
myndi styrkja ráðherr-
ana okkar, ef þeir neyð-
ast til viðræðna um frek-
ari f iskveiðiréttindi ann-
arra. Þeir verða að ætla
þessari höfuðstaðreynd
málsins stól við viðræðu-
borðið, hvað sem kann að
verða upp á teningnum
eftir nokkur ár, sérstak-
lega ef þorskstofninn
réttir við.
Ríkisstjórnin er ein-
kennilega snauð af
samningaviti, og á það
alveg sérstaklega við um
Sjálfstæðisflokkinn. Það
er örlítið raunsærra
hljóðið í Framsóknar-
mönnum, þótt ekki kveði
þeir fast að orði.
Sjálfstæðismenn réðu
ferðinni, þegar samn-
ingsaðstöðu gagnvart
Bandaríkjamönnum á
Kef lavíkurf lugvelli var
kastað á glæ og skrifað
undirá einum degi, þegar
Kissinger brosti til okkar.
I mesta hita landhelgis-
málsins gáfu ráðamenn
Sjálfstæðisf lokksins
sífellt út yfirlýsingar,
sem slógu sterkustu
vopnin úr höndum okkar
Islendinga. Þannig er það
enn. Ihaldsráðherrarnir
ættu að byggja upp varnir
okkar gegn ásókn Efna-
hagsbandalagsins með
því að tala um augljós
vandkvæði okkar á að
láta nokkurn ugga fyrst
um sinn, hvað sem síðar
verður. En þeir gera það
ekki, heldur gefa þeir
með hinni diplómatísku
þögn Bretum og öðrum
bandaiagsþjóðum undir
fótinn.
Þá vantar sýnilega
diplómatíska hörku! ,
-O r
Klofningur þegar
kominn í borgara-
stjórnina sænsku
Kreppa innan hinnar nýju
sænsku ríkisstjórnar er á
döfinni — áður en stjórnin
hefur raunverulega hafið
stjórnarstörf, segir sænska
blaðið Arbetet í Málmey.
Það er kjarnorkan og
afstaðan til lausnar orku-
málanna, sem gæti orðið
nægilegt sprengiefni til að
rjúfa stjórnarsamstarf
borgaraf lokkanna þriggja,
sem náðu meirihluta í kosn-
ingunum í haust.
Orðalag stefnuræðu Fáildins for-
sætisráðherra að þvi er varðar af-
stöðu stjórnarinnar til áframhald-
andi bvggingar kjarnorkuversins
Barsebtck 2, er svo loðið, að Olle
Johansson orkumálaráöherra er
nánast falið að túlka það sem hann
vill. Hinir flokksforingjarnir i
stjórninni, Bohman og Ahlmark,
eru afar óánægðir meö þennan
gang mála, og telja sig vera að
svikja kosningalofórö, en þau loforð
áttu hvað stærstan þátt i aö fella
stjórn jafnaðarmanna.
OAð falla..!
Þessi skemmtilega teikning birtist skömmu eftir þingkosning-
arnar I Sviþjóð i timariti sænska Aiþýðusambandsins. Hún á að
sýna fall Olofs Palme, fyrrum forsætisráðherra, og textinn er
eitthvað á þessa leið: ,,Það er engin skömm aö falla, en það er
skömm aö liggja”. Siðan er Palme látinn steyta hnefa og segja:
„Komiö bara aftur”.
EIN-
DÁLKURINN
Hvers vegna eru
bókasöfn svona
lágt skrifuð?
Bókasafniö nefnist ársrit Is-
lenzkra bókavarða, og er það
nýkomiö út i þriðja sinn. Þar er I
forystugrein fjallað um ofan-
greinda spurningu, og þar segir:
„Hvers vegna eru bókasöfn
svona lágt skrifuð?” 1974 skrifaði
Eirikur Hreinn Finnbogason
þáverandi borgarbókavörður
leiðara i Bókasafnið. Hann sagði
m.a.:
„Sum islenzk sveitarfélög hafa
unnið stórvirki i bókasafnsmálum
sinum, reist ný og góð hús yfir
starfsemina og reynt að veita
henni viðunandi rekstrarfé. En
islenzka rikið hefur gætt þess vel
að halda sig fjarri slikum
mennigarfra mkvæmdum. ”
Þetta voru hörð orð en eigi aö
siður blákaldur raunveruleikinn.
Ýmsir trúðu samt á bjartari
framtið einkum var það álit
margra að rikið mundi á siðast
liðnum vetribæta hlut sinn, þegar
fréttist að loksins ætti að afgreiða
bókasafnslög. Þvi i fyrri gerð
frumvarpsins um almennings-
bókasöfn var gert ráð fyrir veru-
legri hlutdeild rikisins bæði i
rekstri og eins i byggingu nýrra
bókhlaða. Sú varð þó ekki raunin.
Alþingi samþykkti að visu ný
lög sem fela i sér nokkra hagsbót
fyrir söfnin. En fjárframlög
koma samkvæmt þeim eingöngu
frá sveitarfélögunum. Hvers
verða þau megnug?
Við reiknum með að kaupstaöir
og stærri byggðarlög muni reyna
að fara eftir ákvæðunum um
rekstrarframlög, en mjög ósenni-
legt er að á slikum verðbólgu-
timum sem við lifum, muni þau
þess umkomin að reisa góðar eða
stórar bókhlöður.
Hver verður svo hlutur hinna
smærri sveitarfélaga? Gunnar
Markússon I Þorlákshöfn sagði á
fundi bókavarða i vetur:
„Hér er öll vinna gefin og hér er
aldrei hægt að fá nýja bók fyrir
jól.
Annar bókavörður varpaði
fram þeirri spurningu á áöur-
greindum fundi:
„Hvers vegna eru bókasöfn
svona lágt skrifuð?” Þetta er
einmitt spurning sem brennur á
vörum allra bókavarða i landinu i
dag. Hvers vegna eru skipulögð
stórhverfi i sjálfri höfuðborginni
án þess að þar sé gert ráð fyrir
bókasafni? Hvers vegna veitir
rikið fé i danshúsbyggingar en
forsmáir stofnanir sem dreifa
bókum til almennings? Hafa
valdamenn á Islandi aldrei komið
á bókasöfn á Norðurlöndum, þar
sem þau skipa veglegastan sess i
menntakerfi viðkomandi landa
sem alhliða menningarstofnanir.
H.J. og H.H.
TRÚLOFUNARHRINGAR
Fljót afgreiösla.
Sendum gegn póstkröfu
GUÐM. ÞORSTEINSSON
gullsmiður, Bankastr. 12
Auglýsingasími
Alþýðu blaðsins
14906