Alþýðublaðið - 13.11.1976, Síða 2

2 STJðRMMÁL
Laugardagur 13. nóvember 1976 blaffið
alþýöu-
blaöið
btgefandi: Alþýöiiflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri og ábyrgöarmaöur: Árni Gunnarsson. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggsson.
Aösetur ritstjórnar er i Siöumúla 11, slmi 81866. Auglýsingadeild, Alþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906.
.Áskriftarslmi 14900. Prentun: Blaöaprent h.f. Askriftarverö: 1100 krónur á mánuði og 60 krónur I lausasölu.
Skipulagsmál og lýðræði
Að undanförnu hefur
Birgir Islei^ur Gunnars-
son, borgarstjóri, haldið
svonefnda hverfafundi
þar sem hann hef ur maett
íbúum hvers borgarhluta,
hlýtt á fyrirspurnir
þeirra og sjónarmið og
svarað erindurp fundar-
manna.
Vissulega er það
.fagnaðarefni þegar em-
bættismenn og forsvars-
menn byggðarstjórna
stefna inn á þá braut að
efla beint samband við
almenning og ef la þannig
þátttöku hins almenna
kjósanda, sem er frum-
skilyrði fyrir lýðræði á
borði.
Það er því einungis
sanngirni að túlka kjós-
endafundi borgarstjóra
sem hrósverða viðleitni.
Hitt er svo annað mál
að fundir af þessu tagi
bera jafnan nokkurn
f lokkspólitískan svip.
Þeir eru skipulagðir líkt
og fundir hverfasamtaka
Sjálfstæðisf lokksins,
auglýstir í málgögnum
Sjálfstæðisf lokksins og
bera allan svip kosninga-
funda D listans. Ekki
verður dregið í efa að
borgarstjóri hefði sjálfur
kosið að hafa annan hátt
á og mæta á fundi þessa
sem æðsti forsvarsmaður
Reykjavíkurborgar
fremur en efsti maður á
lista Sjálfstæðisf lokks-
ins. En óhjákvæmilega
hlýtur hann að vera undir
töluverðum þrýstingi frá
f lokksvaldinu, sem vill
skipuleggja slíka fundi
embættismannsins og al-
mennings innan vébanda
flokksins. Þarna er lýð-
ræðinu misboðið.
Á fundum sínum hefur
borgarstjóri greint frá
því að næsta fyrirhugaða
stórbyggð rísi í landi
Keldnaholts og á Gufu-
nesi. Þar verða reist af-
mörkuð fimm þúsund
manna byggðarlög, nægi-
lega stór til að geta veitt
ibúum alla nauðsVnlega
þjónustu en ekki það stór
að veruleg hætta sé á til-
teknum. félagslegum
vandamálum.
Hin góða reynsla sem
fengizt hefur af Skipu-
lagningu nýjustu byggðar
í Breiðholtshverfi, Selja-
hverfis, verður væntan-
lega lögð til grundvallar
skipulagningu næstu
hverfa. Þar var leitað til
starfshóps sérfróðra
manna i byggingarlist um
tillögur að skipulagi. (
þeim tilögum var farið
inn á nýjar brautir og lagt
til að íbúðarhverfi verði í
framtíðinni hönnuð með
tilliti til þess fólks sem í
hverfinu lifir og starfar
en forðast að byggja
fleiri „svefnbæi".
Hverf in verði gædd líf i og
iðni, og innan þeirra verði
að f inna starfandi fólk og
félagslega aðstöðu.
í skipulagstillögum
•starfshópsins var einnig
hvatt til að hverf i borgar-
innar verði „blönduð"
hverf i þar sem búi fólk á
öllum aldri, fámennar
fjölskyldur og stórar,
efnameiri og efnaminni.
AAeð því móti fæst meira
jafnvægi í byggð borgar-
innar, félagslega séð, og
þannfg komið i veg fyrir-
að myndist andstæðuf
skiptra hverfa íefnaðs
fólks annars vegar, en
barnaf jölsky Idna og
efnaminni hins vegar.
En mest um vert er að
ibúarnir sjálfir fái að
kynnast þessum hug-
myndum, skoða þær og
ræða og taka sjálfir virk-
an þátt í mótun og þróun
þess umhverfis sem þeir
munu búa í daga sína.
Það er rétt að Reykvík-
ingar geri sér Ijóst, að
borgarstjórn Reykjavík-
ur stendur ekki í neinum
skipulagstengslum við
Sjálfstæðisf lokkinn.
Skoðanir ráðandi hópa
þess flokks eru heldur
ekki hinar sömu og skoð-
anir meginþorra launa-
fólks. Þess vegna væri
óskandi að borgarstjóri
færði viðleitni sína til
aukins lýðræðis út fyrir
flokksramma Sjálf-
stæðisf lokksins. —BS
EIN-
DÁLKURINN
Bjarnargreiði
við
málstaðinn?
Barátta námsmanna fyrir
mannsæmandi kjörum og jafnri
aöstööu allra til framhaldsnáms
hefur mætt litlum skilningi meöal
helztu forvigismanna mennta-
mála. Námsmönnum er þörf á þvi
aö málstaöur þeirra sé kynntur á
sannan og réttan hátt, svo hann
mæti frekar skilningi almennings
og ráöamanna.
En ógæfu námsmanna verður
sitthvað að liði. Málflutningur
þeirra, sem gefa út Stúdentablað-
ið er til dæmis á þann veg aö
hann hlýtur að teljast bjarnar-
greiði við málstaðinn. Þar er á
hverri siðu að finna ritsmiðar
sem auglýsa fátt annað en þroska
þeirra einstaklinga, sem sitja i
forsvari fyrir stúdentum sem
hagsmunahópi i réttindabaráttu.
Eftirfarandi skopskyn er valið af
handahófi úr Stúdentablaðinu.
Eyvindur:
Gættu að 1.
Morgunblaöið er eitur!
Rétt er að hafa cftirfarandi meginatriði i
huga:
1. 1 Morgunblaöinu er mjög óhrifamikiö
eitur, sem heitir fasismi. Viö lestur fer
hann um sjóntaugarnar til heilans og
berst þar út til allra heilastööva. Sá,
sem les morgunblaöiö aö staöaldri,
hefur eitriö stööugt f hugsanakerfi sinu.
2. Þegar áróöur morgunblaösins er meö-
tekiö myndast efni, sem getur valdiö of-
stæki. Stórhættulcg fáfræöi og magnaö
pólitiskt ofstæki er ellefu sinnum al-
gengara meöal morgunblaöslesenda en
þeirra, sem ekki lesa morgunblaöiö.
OtbreiÖBla morgunblaösins hefur stöö-
ugt fariö i vöxt á undanfömum óra-
tugum, og pólitiskheimska og ofstæki fer
stööugt I vöxt. Þröngsýni, tillitsleysi og
fyrirlitning á lýöræöi er lika algengara
meöal lesenda morgunblaösins en ann-
arra.
3. Morgunblaöslestur leiöir smóm saman
til skilningsskorts, ósanngirni, skertrar
tilfinninganæmi, lélegs smekks, lág-
kúru, dindilmennsku og skriödýrs-
hóttar. Miklu fleiri morgunblaösles-
endur veröa aö bráö styrjaldardýrkun,
kynþáttahatri og fööurlandssvikum en
menn sem ekki lesa morgunblaöiö.
4. Morgunblaöslestur er hættulegastur
bömum og unglingum. Ymislegt þykir
benda til þess, aö böm og unglingar,
sem lesa morgunblaöiö, þroskist seinna
bæöi andlega og siöferöilega.
5. MorgunblaÖslestur er mikill sóöa-
skapur. Allur þessi pappir mengar, og
lesturinn sjálfur spillir gjörvöllu þjóö-
llfinu og andlegri liöan bæöi lesendanna
sjálfra og annarra.
Éyvindur:
Gættu að 2.
„Lelö er lygaþveUa”.
1 rás timans hafa þessi orö fengið nýja
og viötækari merkingu. Ollum ætti aö vera
ljóst aö lygaþvæla morgunblaösins veldur
alvarlegri mengun en önnur þvæla.
Sannaö hefur veriö, aö morgunblaöslestur
getur valdiö Ufshættulegum sálarmeinum
svo sem fáfræöi, rótgrónum fordómum og
fasisma. Besta róöiö til þess aö komast
hjá þessari hættu er aö byrja aldrei aö
lesa morgunblaöiö, en ef þú ert vanur aö
lesa þaö, ættiröu aö hætta þvi feigöarflani
sem fyrst. Rannsóknir sýna, aö hjó fólki
sem hættir morgunblaöslestri—minnka
jafnt og þétt likumar á þvi, aö þaö veröi
varanlegum fordómum aö bráö.
L
Hrafrí Bragason, borgardómari:
DÓMSTÓLASKIPUNIN
FJ0RÐI HLUTI
væri eins niðurreyrð og hinar
tvær. Dómstig væru tvö: Hér-
aðsdómur og Hæstiréttur, en
hjá sýsiumönnum og bæjar-
fógetum væri skilið eftir úr-
skurðarvald i minni háttar mál-
um og sérstökum málaflokkum
og núverandi dómstólar i
Reykjavik látnir halda sér aö
mestu. Meöferð þessara mála
væri einhvers konar gerðar-
meðferð. Lög væru sett um þá
meðferð. Hluta þessara mála
væri svo heimilt aö leggja fyrir
héraðsdóm, þ.e. mál, sem ná á-
kveðinni upphæð eða varða ann-
ars tilteknum hagsmunum. Nýr
héraösdómur færi með önnur
mál á fyrsta dómstigi og dóma i
stærri sakamálum.
Héraösdómur verði aðeins
einn fy.rir landið i heild, en dóm-
þinghár i samræmi við það, sem
áður er sagt. Aðstaða verði
sköpuð i hverri þannig fundinni
dómþinghá fyrir héraðsdóm.
Má t.d. i minni umdæmum hafa
not af sama húsnæði og viðkom-
andi sýslumanns- og bæjar-
fógetaembætti. Dómarar starfi
og setjist að, þar sem næg verk-
efni eru fyrir þá. baö mundi
þannig i reynd verða aöallega á
Faxaflóasvæðinu og við Eyja-
fjörð, en finndust næg verkefni,
einnig i öðrum umdæmum.
Reglan sé, að aðeins fari einn
dómari meö mál, en heimild sé
til þess aö þrir sitji i dómi.
Kostir þessarar skipunar eru
þeir, að slikt dómstólakerfi
svarar betur en aðrar lausnir
þvi kalli timans, aö meöferð
mála verði hröð. Sýslumanns-
og bæjarfógetaembættin og
samsvarandi embætti i Reykja-
vik ryddu frá smærri málum,
sem hraða meðferð mega
hljóta, en héraösdómur fær til
meðferðar vandasamari mál,
þar sem allrar aögæzlu er þörf.
Tima héraðsdómstólsins er ekki
eytt i auöleyst mál, og þannig
skipaður dómstóll léttir einnig
af Hæstarétti einhverjum verk-
efnum, t.d. ætti ekki að vera
mögulegt að áfrýja þeim mál-
um til Hæstaréttar, sem úr-
skurðarvald sýslumanna og
bæjarfógeta næði til.
Sú regla, að aðeins einn dóm-
ari fari með mál, sparar venju-
lega kostnaö og hraðar máls-
meðferð, en heimildin til þess að
þrir sitji i dómi tryggir, að
svo verði, þegar stærstu mál
þarfnast úrlausnar.
A þennan hátt er komið á
móts við óskir stjórnmála-
manna um þjónustu viö kjör-
dæmin eins og við lausn þrjú án
þess að það þurfi að hafa þau á-
hrif, að einhver dómari verði
verkefnalitill eða verkefnalaus.
Þetta kerfi er einnig þaþ opið,
að það getur ætið lagaö sig að
breyttum aðstæðum.
II. 2. Þá er rétt að koma að
þeim þætti málsins, sem varðar
verkefnaskiptingu mismunandi
stofnana, eða annars vegar
hreins dómstóls, en hins vegar
framkvæmdavaldsstofnunar,
sem þó hefði eitthvert úrskurð-
arvald. Hér verður á það að lita,
að það fer nokkuð eftir, hver
umdæmaskiptingin verður,
hvernig best er aö koma verk-
efnunum fyrir i smáatriöum.
Fyrst verður fjallað um A).
hugsanlega framtiðarverkefna-
skiptingu verði lausn II. 1.3. val-
in, en siðan B.ieflausn II.1.4.
verður valin og að siðustu C.)
verði lausn II. 1. 5. valin. Þetta
verður þó aðeins gert i stórum
dráttum.