Alþýðublaðið - 27.01.1977, Blaðsíða 4

Fimmtudagur 27. janúar 1977 tSSSSó
hús og byggðajöfnun
Gömul
t sjónvarpsþætti fyrir nokkru
voru teknar til meöferöar at-
hyglisveröar staöreyndir um
ibúahreyfingu i Reykjavik. Þar
kom fram, aö siöustu árin hefur
oröiö siik stökkbreyting á meö-
alaldri i eldri og grónari hverf-
um borgarinnar, aö gamlir og
grónir skólar eru vansettir á
meöan skólar nýrri hverfa eru
tvi- og þrisettir. Meöalaldur
eldri hverfanna fer sifellt hækk-
andi en ungt fólk sem er aö
stofna heimili flykkist i Breiö-
holtiö og önnur nýrri hverfi.
Munur á fyrirgreiðslu
Þetta er i sjálfu sér ekki
undarlegt. En þaö er óneitan-
lega fáránleg þróun, aö I staö
þess aö aöstoöa ungt fólk til að
festa kaup á eldri ibúöum i
grónum borgarhverfum, skuli
öll áherzla vera lögö á aö fá þaö
til aö byggja sér nýjar ibúöir,
með þvi aö beina allri fyrir-
greiöslu i þann farveg. Þannig
fær þaöfólksem vill kaupa sér
gamla ibúö aöeins lánaöar 450
þúsund krónur hjá Húsnæöis-
málastjórn á meöan sá sem
kaupir sér ibúö i byggingu fær
2,3 milljónir. Þannig er fyrir-
greiöslan i þágu þeirra sem
hafa i sér þor til að leggja á sig
áratuga skuldaklafa fyrir
skdffu i stórri steinsteypu-
kommóöu.
Hressilegar afborganir
Samkvæmt þvi sem starfs-
stúlka á Veödeild Landsbank-
ans sagöi mér i gær, er há-
markslán Húsnæöismálastjórn
ar, 2.3 milljónir eins og áöur
sagöi, með 8,75% vöxtum á ári
sem samkvæmt vasatölvunni
minni þýöir um 201.000 krónur á
ári. En auk þessa eru lán þessi
visitölutryggö aö hluta, 40% af
hækkun byggingarvisitölu frá
lántöku. Þetta þýöir, ef viö gef-
um okkur aö visitala byggingar-
kostnaðar hafi hækkað á fyrsta
ári um 19%, aö fyrsta afborgun
af þessu láni eru 246,925 krónur.
Þetta er býsna hressileg upp-
hæö. Ekki sizt þegar til þess er
hugsað aö þetta unga fólk þarf
einnig aö greiöa af lifeyris-
sjóösláni, sennilega um milljón
með hæstu leyfilegum vöxtum.
Þegarlitiöerá þann mun sem
er á lánaupphæöunum eftir þvi
hvort keypt er gamalt eða nýtt
húsnæöi er hluti verösins yfir-
leitt lánaöur til nokkurra ára,
auk þess sem iöulega tekur
kaupandi viö gömlum áhvilandi
lánum. Og kaupandi fær lif-
eyrissjóöslán. Þannig kann aö
vera, aö i raun séu lánamögu-
leikar kaupandans tiltöiulega
svipaöir, þótt eftir öðrum leiö-
um séu.
Hvað um Byggingasjóð
Reykjavikur?
Þaö breytir þó ekki þeirri
staöreynd, aö nauösynlegt er aö
gera eldri hverfin girnilegri fyr-
ir þá sem eru að stofna heimili.
Þaö er nefnilega sannfæring
min, aö straumurinn í Breiö-
holtiö sé ekki af einskærri ást á
stórum steypukössum, heldur
sé þar um aö ræöa illa nauösyn.
Fólk telur sig ekki geta klofiö
kaup á eldra húsnæöi, þótt áhugi
þess beinist i þá átt. Og sliku
þarf að breyta.
Hér kemur manni i hug sjóöur
á vegum Reykjavikurborgar,
Byggingarsjóöur Reykjavikur.
Hann lánar aö mig minnir einu
sinni á ári smáupphæöir, 200.000
krónur til ibúðakaupa. Væri
þessi sjóöur efldur, kjör hans
gerö hagstæö og vel viöráöan-
leg, er ég ekki i neinum vafa um
að straumurinn i nýju hverfin
myndi minnka. Vitaskuld aldrei
hverfa meö öllu, en veröa
minni. Slikt myndi aftur koma á
jafnvægi Ibúafjölda i Reykja-
vik, betri nýtingu á félagslegum
stofnunum borgarinnar, svo
sem skólum.
Þegar reglustrikan
kom til sögunnar.
Auk þess hags sem sveitar-
félagið sem slikt heföi af þessu,
veröur ekki hjá þvi komizt aö
taka einnig tillit til þeirra um-
hverfislegu kosta sem hún heföi
Iför meö sér fyrir fbúana sjálfa.
Staðreyndin er nefnilega, að sá
kostur sem eldri ibúöahverfi
hafa umfram þau nýju er per-
sónuleikinn. Svipurinn. Hér á ég
ekki aöeins viö gömul tréhús.
Einhvern veginn viröist arki-
tektum á fyrstu tugum aldar-
innar hafa verið þaö mun betur
gefiö aö teikna falleg hús og
tignarleg. Gilti einu hvort tré
var notaö eöa steinsteypa. Hins
vegar er eins og arkitektar hafi
beinlinis tekiö ástfóstri við
reglustrikuna eftir aö fimmta
áratugnum lauk. Beina linan
blivur. Litum til dæmis á Foss-
voginn, minnismerki ljótleikans
I islenzkum arkitektúr.
Gömul hús og sósial-
ismi
Nýlega varö blaöamanni á
Þjóöviljanum þaö á I grein i
blaöinu, aö gagnrýna borgar-
yfirvöld fyrir aö rifa niöur Odd-
geirsbæ við Framnesveg til aö
byggja blokk á lóöinni. Hélt
blaöamaöurinn þvi fram i grein
sinni að Oddgeirsbær væri fall-
egur en blokkin tilvonandi ljót,
eins og raunar flest handverk
umrædds arkitekts væru. Þessi
greinarstúfur varö til þess aö
einn af verkalýðsleiötogum
þjóöarinnar rauk upp til handa
og fóta. Hellti sér yfir blaöa-
mannshróiö meö stóryröum.
Oddgeirsbær væri ljótur, teikn-
ingar arkitektsins upp til hópa
fallegar og helzt skildist manni
að varðveizla gamalla húsa og
nýting þeirra væri tilræði við
sósialismann. Nú ber vissuiega
aö viðurkenna að hugtök eins og
ljótleiki og fegurö eru vissulega
umdeilanleg, enda afstæö hug-
tök og persónubundin. En á
hvern hátt nýting og þá um leið
varöveizla gamalla húsa getur

verið I óþökk sósialismans, þaö
er mér hulin ráðgáta.
Þegar Torfan var mái-
uð
Menn hafa vissulega leyfi til
aö vera á öndveröum meiöi um
útlitog fegurð gamalla húsa. Og
það er lika ljóst að viðhald húsa
sem komin eru til ára sinna
kostarsitt. En það ætti varla aö
vera ástæöa til aö rífast yfir
nauösyn þessara húsa, svo auö-
sæ sem hún er. Oll eru þau hluti
af menningu borgarinnar og
kostnaöur viö aö halda þeim viö
er einfaldlega þaö verö sem viö
veröum að greiða fyrir þennan
menningararf. Allir vita til
dæmis aö Bemhöftstorfuhúsin
eru illa farin og meira aö segja
voru þau ljót i útliti vegna elli-
marka áöur en nokkrir áhuga-
menn tdku sig saman i andlitinu
og máluöu þau. Þá skiptu lika
margir um skoöun, sem áöur
höföu viljaö aö þessi hús færu
veg allrar veraldar. Þá sást
hvaö hægt er aö gera.
Haukur Már
OB YIWISUIW flTTIIBft
’•*■' r"“” •“**'"*'
*ð hreinsa andrúmsloftið h
_ . **^i..«iokksins stóö upp utan dag- KJ*
'0*,„ */# Ar»i £
i;(lokksin5 st66 upp
baö forsætisráöherra
^-*amstar«iö og efna
li aö meta
'andí

'***
RÍKISSTJÓRN-
IN HEFUR GEF-
IZT UPP EN
HELDUR SAMT
AFRAM
Fyrsti þingfundur
Aiþingis á þessu ári
mun lengi i minnum
hafður. Á þessum fundi
i Sameinuðu þingi
kvaddi formaður þing-
flokks Alþýðuflokksins,
Gylfi Þ. Gislason sér
hljóðs utan dagskrár,
og fór fram á að for-
sætisráðherra beitti
þingrofsheimild sinni
og stjórnin segði af sér.
Ekki þar aö segja landsmönn-
um hvers vegna þingmenn
Alþýðuflokksins sáu ástæöu til
aöflytja þetta mál. 011 þjóöin er
þess svo átakanlega meövit-
andi, að þessi rikisstjórn hefur
gefizt upp. Hún getur ekki meir.
Þaö er einmitt þess vegna, sem
þingflokkur Alþýöuflokksins fór
fram á aö forsætisráöherra
beitti þingrofsheimild sinni, og
stjórnin færi frá.
Þaö skiptir engu máli þótt
Ólafur Jóhannesson kalli þetta
bænaskrá. Bænaskrár hafa ver-
ið sendar valdsmönnum fyrr,
bæöi her á landi og annarsstaö-
ar.
1 lýðræöisriki ætti ekki aö
vera þörf á sliku. Þessi rikis-
stjórn ætti aö vera búin aö segja
af sér fyrir löngu. En hún hefur
hangiö, og samkvæmt yfirlýs-
ingum Geirs Hallgrimssonar og
Ólafs Jóhannessonar bendir allt
til þess aö hún muni hanga
áfram. Þaö er harmafregn, sem
islenzk alþýöa veröur að bera
áfram.
Morgunblaöið hefur undan-
fama daga lagt sig i lima viö aö
sannfæra þjóöina um batnandi
horfur 1 efnahagsmálum. Dag
eftir dag hefur mátt lesa i leiö-
urum Morgunblaðsins öfug-
mælapistil um efnahagsbata,
aöhaldsaögeröir I fjármálum,
hagkvæmari rikisbúskap mink-
andi skuldasöfnun, hjaönandi
viöskiptahalla, minnkandi verö-
bólgu og svo aö sjálfsögöu næga
atvinnu.
Fólkiö I landinu þarf ekki aö
lesa Morgunblaöiö til þess aö
komast aö þeirri niöurstööu aö
þessi afrekaskrá blaösins er
helber blekking.
Fólk getur fariö út á götu, inn
I búðirnar, inn á innheimtu-
skrifstofurnar, hjá rikinu eöa
öörum. Þaö er þarna sem fólk
rekur sig á sannleikann. Þaö
var þess vegna gild ástæða til
þess, aö rikisstjórnin færi frá og
efnt yröi til nýrra kosninga.
Geir Hallgrimsson.
Geir Hallgrimsson segir aö
þaö sé fráleitt aö rjúfa þingiö
þegar allt er komiö 1 strand.
Hann viöurkennir aö sjálfsögöu
vandann, en gleymir aöalatriö-
inu, aö rikisstjórnin hefur gefizt
upp. Og það skiptir engu hve
mikiö Geir Hallgrimsson ætlar
aö láta þingmenn vinna. Vand-
inn veröur ekki leystur meö
þessari rikisstjórn.
Geir Hallgrimsson á aö vita,
aö þessi rikisstjórn er illa sam-
sett. Spor þessarar rikisstjórn-
Fjölskylda Dialdsins.
ar, allt frá fæöingu hafa veriö
þung spor.
Það er ekki sagtút i bláinn, aö
þetta sé óvinsæl stjórn. Enda
virðist flest ætla aö veröa þess-
ari fjölmennustu rikisstjórn
sem setiö hefur aö völdum á Is-
landi, til ógæfu. Siöan er það al-
þýöa þessa lands sem þarf aö
súpa seyöiö af gjörðum þessara
manna.
Morgunblaöið talar digur-
barkalega I leiðara I gær. Þar er
gefiö til kynna, aö litill stjórn-
málaflokkur, sem Alþýöu-
flokkurinn, hafi ekki efni á þvi,
aö lýsa vantrausti á rikisstjórn-
ina. Þetta sjónarmiö „stór-
blaösins” talar sinu máli.
Hitt er svo annaö mál, aö
reynslan af þeirri stjórnmála-
umræöu, sem fariö hefur fram
undanfarna mánuöi undirstrik-
ar þörfina á þvi, aö efla Alþýöu-
flokkinn þannig aö hann veröi
þaö áhrifaafl i islenzku þjóölifi
sem honum ber.
—BJ