Alþýðublaðið - 27.01.1977, Blaðsíða 11

ssssr Fimmtudagur 27. janúar 1977
ÚTLÖNDll
Þvi meira sem fólkinu fjölgar
og þvi meira sem þrengir aö
ræktunarmöguleikum á landi
reyna þjóöir heims aö snúa sér
meira að fæöuöflun úr sjó.
En þaö er alvarlegt timanna
tákn, aö þegar hefur orðið vart
ofveiöi viöa um heim, sem anr
sjósuveiði Perúmanna er
gleggsta dæmiö um. En þaö eru
fleiri tegundir en ansjósan, sem
er ógnaö meö ofveiöi og jafnvel
svo aö þær eru ekki lengur færar
um eðlilegt viðhald stofnsins.
Niðurstaðan verður þvi þrátt
fyrir allt aukinn þrýstingur á'
framleiðslu landafurða og
auðvitaö veröhækkanir sem
ekki verður séð fyrir endann á.
Hvers vegnaþverr fisk-
aflinn?
Vonir um aö vaxandi fiskafli
geti komiö i staö landafuröa, til
þess að seðja hungraö mann-
kyn, hafa siður en svo glæözt á
siðustu timum. Stórblööin allt
frá Tokyo, London og Lima
flytja daglega fregnir um si-
aukna samkeppni þjóðanna um
fiskimið og fiskveiðar þrátt fyr-
að ofveiöi loki fyrir þessa
mataröflun.
Árleg fiskveiði, sem nemur
nálægt 70 milljón tonnum af
óslægöum fiski er önnur aöal-
náma mannkynsins I proteinöfl-
un og fer framúr kjötfram-
leiðslu veraldarinnar verulega.
Fiskafli hefur þrefaldast á ára-
bilinu 1950-1970. Þessi gifurlega
aflaaukning hefur áorkaö þvi aö
neyzla fisks hefur aukizt aö
meðaltali úr 8 kg árlega i 19 kg
ársneyzla á mann af fiski.
Frá 1965-1970 jókst fiskaflinn
um 35%. Ef framhald heföi
orðiö á þessu myndi fiskaflinn
1975 hafa orðið 95 milljónir
tonna. En á árunum 1970-1973
snerist þetta dæmi viö og aflinn
skertist um 5 milljónir tonna.
Vegna aukningar fólksfjöldans
hrapaði meðaltalsfiskneyzla á
mann um 11% á þessu þriggja
ára timabili og orsakaöi mikla
verðhækkun. A árinu 1974 kom
aftur nokkur fjörkippur i
veibina en þó ekki meiri en svo
að aflinn á þvi ári varð um
milljón tonnum minni en 1970.
Viö þetta bættist svo stórauk-
inn tiikostnaöur viö að ná þess-
H V ei (/> regi ia 1 rei rr f isl kafli nn?
| Minnkandi vonir um að fiskafli geti bætt upp skorl á landbúnaðarafurðum
ir það aö alvarlegar veilur hafi
komiö i ljós um viðgang ýmissa
nytjafiskstofna og sú hætta vex
um afla. Fjöldi liffræöinga
álitur aö nú sé komið að þvi há-
marki, sem veiöa megi. Og þess
sjást merki aö talsvert af þeim
30 matfisktegundum, sem
veiddar hafa veriö séu stórlega
ofveiddar, svo til vandræða
horfi. Þetta þýðir að taka verö-
ur upp allsherjar fiskvernd og
draga úr veiði margra tegunda.
Þá rekum viö okkur á, aö f jöldi
veiöiskipa er orðinn raunveru-
lega alltof mikill og þaö hefur
aftur alvarleg áhrif á efnahag
útvegsins.
Þetta kemur vitanlega hart
niöur á bæði auðugum og
snauðum þjóöum, ef fisk-
veiðarnar dragast stórlega
saman. Hér munu Japanir
veröa mest fyrir barðinu, þvi aö
landskortur þeirra hefur fyrir
löngu þröngvab þeim út á höfin
til fiskveiba. Fiskneyzla Japana
er nú árlega aö meöaltali rösk
30 kg. á mann og er meiri en i
nokkru öbru stórveldi heims.
Sovétrikin horfa einnig fram á
dapra tima, vegna þess að þeir
gripu til stórbrotinna fiskveiba
fyrir tveim áratugum eftir
aö þeim haföi misheppnast aö
afla nægilegs proteins meö
dýraeldi.
Asiöustu timu hafa mörg
þróunarlönd, sem búa viö ört
vaxandi fólksfjölda, bundiö von-
ir viö sjávarafla, Suöur-Kórea,
Indland.Ekvador og Perú kepp-
ast ákflega viö aö auka afla-
magn sitt á heimamiðum.
Ekvadormenn hafa sektað og
gert upptæk fjölda erlendra
veiðiskipa innan sinnar 200
milna landhelgi.
Ansjósuveiði Perúbúa
Perúbúar hafa veriö forystu-
þjóö i fiskmjölsframleiöslu um
árabil, siðan seint á sjötta ára-
tugnum, enda veitti þeim ekki
af.til aö hressa upp á lé ga
gjaldeyrisstööu.
Svo var komið i byrjun ojö-
unda áratugarins, aö þeir voru
orðnir mesta fiskiveiðaþjóö ver-
aldar miðaö við aflamagn og
ansjósuveiði þeirra nan um
fimmtahluta af fiskafla verald-
arinnar. Árum saman réði Perú
yfir 2/3 af fiskmjölsmarkaöi
heimsins og flutti út ansjósu-
mjöl, sem var dýrmætt til hús-
dýraeldis meðal annars ibn-
væddra þjóða.
En þessi gifurlega ansjósu-
veiöi þeirra leiddi til þess árin
1972 og þó einkum 1973 aö aflinn
hrapaöi niöur og ansjósan bein-
linis hvarf af sumum miöum.
Nú er taliö að hámarksveiöin
megi ekki vera yfir 9,5 milljónir
tonna árlega, helzt drjúgum
minni, þráttfyrir þörf heimsins
fyrir aukið framboð af fisk-
mjoli.
Astandiö á hinum fengsælu
miðum i Norövestur-Atlanzhafi
er annaö dæmi. I 350 ára fisk-
veiðisögu þessa hafsvæöis er nú
svo komið að aflamagn minnkar
stöðugt og jafnt þrátt fyrir si-
aukna sókn. Hættan á þurrð
þessara áöur fengsælu miða
vofir nú yfir. Arið 1968 náði afl-
inn 4,6 milljónum tonna. En áriö
1975 hafði hann hrapað niöur i 4
milljónir, þó miklu stærri og
betur útbúinn floti væri á
miðunum en nokkru sinni fyrr.
Þetta er 13% rýmun frá 1968.
Sumar fisktegundir hafa gold-
ið miklu meira afhroö, t.d. síld-
veiðin er talin hafa rýrnaö um
40% og lúðuveibi um 90%. Hér
er um hættulega ofveiöi aö
ræða, sem orsakar þessa niöur-
stöðu.
Þar sem sýnt er, að sjávarafli
getur ekki uppfyllt aukna þörf
fyrir matvælaöflun veröur þaö
eitt fangaráðið aö auka ræktun
landsins, hve lengi sem þaö
dugir.
Eitt er vist, aö komandi ár
munu færa heiminum i senn
stækkandi bil milli framleiðslu
matar og þarf fólks og hækkandi
verðlag matvæla.
Þetta er ekki hressandi fram-
tiðarsýn i hungruðum heimi. En
rýrnun sjávarafla um allan
heim bregður á loft þeirri vá-
legu bliku, sem hér hefur veriö
rædd og rökstudd.
Þýtt ogendursagt
O.S.
Framvindan .1 ansjósuveiöum Perúmanna, taliö i milljónum
tonna.
KOSTABOÐ
á kjarapöllum
KJÖT & FISKUR
Breiðholti
Simi 7 1200 — 7 1201
S P0STSENDUM
TRULOFUNARHRINGA
1 • jlolMimts Urnssoii
U.niS.iUCBi 30
é’iim 10 200
DUflA
Síðumúla 23
sími 64200
Heimiliseldavélar,
6 litir - 5 gerðir
Yfir 40 ára reynsla
Rafha við Öömstoig
Simai 25322 og 10322
Birgir Thorberg
málarameistari
simi 11463
onnumst alla
málningarvinnu
— úti og inni —
gerum upp gömul husgögn