Alþýðublaðið - 05.08.1977, Qupperneq 12

alþýðiri
blaðið FÖSTUDAGUR 5. ÁGÚST 1977
TVEGGJA MÁNADA YFIRV1NNUBANN:
Hafði það raunveruleg áhrif
á gang verkalýðsmála
Eftir
Jóhönnu S. Sigþórsdóttur
Það sem setti án efa
mestan svip á
samningsþóf Alþýðu-
sambandsins og vinnu-
veitenda nú i sumar,
var yfirvinnubannið
sem ASÍ setti til að
knýja á um samnings-
gerð.
Þegar Alþýðublaðið
heimsótti vinnustaði og
ræddi við verkafólk á
þeim tima, voru þeir
margir, sem hristu
höfuðin og sögðust nú
ekki hafa mikla trú á
þessum aðgerðum.
Þetta væri einungis
gert til að friða verka-
fólk. Að öðru leyti væri
yfirvinnubannið vita
gagnslaust, og kæmi
engum til góða þegar
fram i sækti.
A hinn bóginn voru menn af-
skaplega ánægðir með að geta
nú farið heim til sin á kristileg-
um tima og helgað sig þvi sem
hugurinn girntist hverju sinni.
Einstaka lét meir að segja svo
um mælt að þetta væri einum of
mikið af þvi góða, það væru að
verða vandræði með að eyða öll-
um þessum tima.
En þessir tæpu tveir mánuðir,
sem yfirvinnubannið stóð, liöu
og 22. júni voru samningar
undirritaðir.
Geymt eða gleymt?
Mætti nú ætla að hver hafi
skriðið i sina holu og farið að
vinna myrkranna á milli. Eða
hafði yfirvinnubannið einhverj-
ar aðrar afleiðingar enþær, að
ýta á samningagerð? Svo hlýtur
að vera, þótt þær séu ekki
komnar fram i dagsljósið enn
nema i litlum mæli.
Vitaskuld er islenzkt verka-
fólk ekkert öðru visi af guði
gert, en kollegar þess i öðrum
löndum. Það er ekki sérskapað
til að vinna langt fram á nætur,
þótt stundum gæti þó virzt sem
svo sé.
Aftur á móti gæti láglauna-
maðurinn eins gengið fram af
björgum, eins og að láta sér
detta i hug að hætta að vinna
eftirvinnu, eins og nú er i pott-
inn búið. Vinnutiminn markast
nefnilega af laununum. Og á ís-
landi hefur það ekki þótt neitt
tiltökumál i gegnum árin, þótt
menn þyrftu að vinna þetta 50-60
stundirá viku, tilað hafaisig og
á.
Þessi orð má þó ekki skilja á
þann veg, að það séu einungis
láglaunamenn, sem vinni
myrkranna á milli. En það eru
Framháld á bls. 10
BÆIARIITCFRB REYKJAVIKUR:
Mannskapurinn útkeyrður
segir Helga Bachmann
Helga Bachmann hjá
Bæjarútgerð Reykja-
vikur sagði að starfs-
fólk þar hefði verið á
einu máli um, að þetta
væri allt annað lif, þeg-
ar vinnudeginum lauk
kl. ö.Margar ef ekki
flestar verkakonurnar
hefðu fram til þess
tima verið ánægðar
með að fá sem mesta
yfirvinnu og þá hærra
kaup, en þær hinar
sömu hefðu ekki verið
siður ánægðar með að
fá að fara heim kl. 5.
— En kaupið þarf að hækka
allverulega, ef við eigum að
geta lifað af þvi að vinna sóma-
samlegan vinnutima, sagði
Helga. Hér lifir enginn af þvi
sem átta stunda vinnudagur gef-
ur i aðra hönd.
Hún sagði ennfremur að
verkafólkið hefði verið á einu
máli um, að afköstin væru sizt
verri meðan unnið var skemur
dag hvern. Fólk hefði komið vel
hvilt til vinnu sinnar og getað
einbeitt sér að þvi sem það væri
að gera.
— Til samanburöar má geta
þess að sl. viku höfum við unnið
til þetta ló eða 11 á kvöldin og
mannskapurinn er orðinn alveg
útkeyrður. Já það hefur oft ver-
ið þreyttur hópur sem hefur far-
ið héðan út eftir vinnu.
— Situr þessi sælutimi enn i
fólki eða eru menn ef til vill
strax búnir að gleyma þvi
hvernig það var að eiga ein-
hverjar fristundir?
— Ekki vil ég segja það. Sem '
ahrif yfirvinnubannsins vil ég
nefna að fólkið stendur nú betur
sameinað um ýmis hagsmuna-
mál og mikið er rætt um nauð-
syn hærri launa.
Það er þó alltaf spor i áttina.
Hins vegar held ég að þetta fari
allt i sama gamla farið aftur.
Þörfin fyrir peningana er svo
mikil.
VINNUVEITENDASAMBAND ISLANDS
Gerði könnun á áhrifum yfirvinnubannsins
Baldur Guðlaugsson
hjá Vinnuveitenda-
sambandi íslands
kvaðst litið vilja tjá sig
um þetta mál að svo
stöddu, þar sem i
vændum væri greinar-
gerð um könnun, sem
sambandið hefur látið
gera á áhrifum yfir-
vinnubannsins á rekst-
ur og framleiðslu fyrir-
tækja.
Hann kvað fullan áhuga rikj-
andi innan Vinnuveitendasam-
bandsins á, að taka þessi mál
upp til áframhaldandi umfjöll-
unnar, og reyna að stuðla að þvi
að sú reynsla og þær breytingar,
sem menn hafi orðið varir við, I
þessu yfirvinnubanni, yrðu
notaðar og reynt að draga lær-
dóm af þeim. Til dæmis væri
ekki fráleitt að hugsa sér, að
reynt yrði að koma á einhverj-
um endurbótum i skipulagningu
vinnu o.s.frv.
Til dæmis væri það æskilegt ef
hægt væri, að auka afköstin,
hækka kaupið og stytta vinnu-
timann. Hefði könnunin m.a.
beinzt að þvi atriði, hvort af-
köstin hefðu á þessum tima auk-
izt, minnkað eða staðið i stað.
Stóra spurningin væri m.ö.o. sú,
hvort hægt væri að nýta vinnu-
timann betur og þar með greiða
hærra kaup.
— Slikt væri vitaskuld beggja
hagur, sagði Baldur Guðlaugs-
son, og það er fullur vilji Vinnu-
veitendasambandsins að þessu
máli verði fylgt vel eftir. —
BJORN JONSSON FORSETI ASI:
Lærdómsríkt fyrír verkafólk og atvimurekendur
— Ég tel að enginn
vafi sé á þvi, að yfir-
vinnubannið hafi verið
lærdómsrikt bæði fyrir
verkafólk og atvinnu-
rekendur, sagði Björn
Jónsson forseti Alþýðu-
sambands Islands þeg-
ar Alþýðublaðið ræddi
yfirvinnubannið.
Verkafólkiö kynntist þvi,
hvernig það var að vinna venju-
legan vinnudag. Þaö eru til mið-
aldra menn, sem höfðu hrein-
lega gleymt þvi, hvernig það
var að hætta vinnu klukkan
fimm á daginn og geta þá farið
heim tilaögera eitthvað annað.
Mörgum fannst þeir virkilega
vera að hef ja nýtt lif. Þannig að
égtelengan vafa á þvi aö ef ekki
kemur til sá þrýstingur sem
hefur veriö á tekjuöfluninni, þá
forðist allur þorri manna aö
vinna eftirvinnu að nokkru
marki.
Ég hef heyrt að sfðan
samningar voru gerðir, hafi fólk
neitað að vinna eftirvinnu. Um
þetta munu vera þó nokkur
dæmi,og þetta er vitanlega bein
afleiðing yfirvinnubannsins. At-
vinnurekendurmunu lika farnir
að hugsa um þá hlið málsins, að
afköstin séu ekki endilega
minni, þö skemur sé unnið. Að
visu kom sú reynsla ekki að
fullu fram i yfirvinnubanninu,
nema þá fyrstu dagana, þvi
menn sáu að þetta yrði aldrei
langvinnt, og fóru þvi að slá af.
En engu að siöur hefur þetta
vakið atvinnurekendur til um-
hugsunarum þetta mál, og mér
er kunnugt um, að Vinnuveit-
endasambandiö hefur sent út
spurningalista varöandi reynslu
atvinnurekenda af yfirvinnu-
banninu, og svo virðist sem þeir
séu aö reyna aö draga einhvern
lærdóm af þvi.
Þannig aö ég tel engan vafa
leika á þvi að þetta eigi eftir aö
hafa einhver varanleg áhrif, en
hversu mikil er ómögulegt aö
fullyrða um, að svo stöddu. Aö-
stæður geta lika valdið þvi aö
allt fari i sama gamla farið aft-
ur.
— Telur þú, að venjulegur
verkamaður geti þá lifað af 8
stunda vinnudegi eftir að nýju
samningarnir voru gerNr?
— Ekki ef hann hefur fyrir
fjölskyldu að sjá. Það er alveg
útilokað.Þvimarkivarekki náð
með þessum samningum. Við
skulum segja að aðeins ein fyr-
irvinna sé fyrir heimilinu, og þá
gefur auga leið aö 40 stunda
vinnuvika nægir ekki til að
framfleyta fjölskyldunni. Það
er útilokað.
— En er þá ekki rikjandi á-
hugi hjá verkalýöshreyfingunni
fyrir þvi, að stuðla aö styttri
vinnutima, þannig aö fólki sé
gert kleift, aö eyöa ævinni ein-
hvers staðar annars staöar enn
á vinnustöðunum?
— Jú, það er náttúrulega
markmiðið að fólk geti lifað
sómasamlegu lifi með þvi að
vinna átta stundir á dag. En þó
nokkuð hafi áunnizt er þvi
marki engan veginn náð. En það
er greinilega áhugi fyrir hendi
að fylgja þessu eftir. Ég get
bætt þvi hér við að á sumum
vinnustöðum t.d. i fiskvinnslu-
stöðvum hefur veriö sett bann
við að fólk vinni á laugardögum
og sunnudögum yfir sumar-
mánuðina.
Fram til þessa hefur verið
sáralitið um slikar hömlur. Til-
hneigingin er auðvitað sú, að
gera 40 stunda vinnuvikuna
raunhæfari en verið hefur.
— Hyggst Alþýðusambandiö
gera einhverjar beinar ráöstaf-
anir til aö kanna raunverulega
áhrif yfirvinnubannsins?
— Nei, þær hafa ekki verið
gerðar. En við þykjumst vita
hver hugur fólks til þessara
mála er. En við heföum heldur
kosið að frumkvæöiö kæmi frá
hverju verkalýðsfélagi fyrir sig,
þvi það þýðir náttúrulega ekki
að vera með miklar aðgerðir,
nema þær séu viðtækar. En það
frumkvæðihefur reyndar komið
i þó nokkru mæli.
Enn er of snemmt að spá
nokkru um, hver áhrif banniö
hefur haft. Viö vonumst til aö
þetta verði eitthvað meira, en til
skamms tima, og hafi einhver
varanleg áfirif á hugarfarið.