Alþýðublaðið - 13.08.1977, Qupperneq 12

alþýðu-
blaðið
"\
Útgefandi Alþýðuflokkurinn
Kitstjórn Alþýðublaðsins er að Sfðumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild blaðsins er að
Hverfisgötu 10, sími 14906 — Askriftarsfmi 14900.
LAUGARDAGUR
13. ÁGÚST 1977
_____________/
KJOR SIOMANNA
„Helvítis hundalíf ’
— segir Sigurgeir H. Jónsson skipverji
Heldur virtist ætla að
ganga erfiðlega að hafa
upp á ísfirzkum sjó-
manni, þar sem allir tog-
ararnir voru við veiðar í
gær. Að lokum náði
Alþýðublaðið tali af Sig-
urgeiri H. Jónssyni, skip-
verja á togaranum Páli
Pálssyni fráHnífsdal.
Sigurgeir kvað það
harla erfitt aö gefa einhver af-
gerandi svör um vinnutima sjó-
manna þvi hann væri ærið mis-
jafn venjulega væru staðnar sex
og sex tima vaktir, en ef vel
fiskaðist bættust frivaktirnar
viö, og væri slik alls ekki óal-
gengt. Það þýddi að sami maður
yrði að standa átján tima vakt i
lotu, þvi þegar frivaktinni lyki,
tæki næsta vakt við.
Veiðiferöin tæki þetta viku-10
daga, og ef vel aflaðist væru
togararnir jafnvei enn kemur
' Fengju skipverjar fjóra sól-
arhringa i landlegu yfir sum-
artimann, en þrjá yfir veturinn.
— Við getum þvi litið sem
ekkert verið heima við, sagði
Sigurgeir, nema ef bræla er,
þá er allt stopp. En það þýðir
lika, að við fáum engan hlut, og
erum auk þess bundnir viö sim-
ann ef þeir skyldu kalla okkur
út. — Það má segja aö menn sjái
fjölskylduna varla, nema ef þeir
taka sér fri, en þa fá þeir heldur
ekkert kaup og eru afskrifaðir.
Sjómennirnir þurfa vist
áreiöanlega að vinna fyrir
kaupinu sinu og geta ekki lagzt
upp i loft, þegar þeim sýnist svo.
Aöspurður um löndunartima
sagöi Sigurgeir, að það tæki
aöeins hluta úr degi að landa
aflanum. Menn væru varla
búnir að snúa sér við, þegar
haldið væri út aftur.
— Það sem viö fáum ekkert of
mikið fyrir svona mikla vinnu.
Það má segja að þetta sé helvit-
is hundalif.
Birgir Valdimarsson útgerðarstjóri:
Misjafnt kaup og
Eftir
Jóhönnu S. Sigþórsdóttur
Kaup og kjör sjómanna
hafa löngum verið tilefni
mikilla vangavelta meðal
fólks. Sögusagnir um
þetta haf a vaxið í takt við
verðbólguna og þykir nú
engin goðgá, að nefna
þetta eina — eina og
hálfa milljón fyrir góðan
mánaðartúr. Enn hærri
tölur hafa jafnvel heyrzt
nef ndar.
En hvert skyldi nú vera hiö
raunverulega kaup sjómanna?
Geta þeir ef til vill rifið það upp
á ársfjórðungi, sem landkrabb-
ar eru að skrapa saman allt árið
— Eða eru þessar sögur um
milljónirnar aðeins hugarfóstur
sögumannanna sjálfra?
Vissulega er ekki að þvi
hlaupiö, að gera neina tæmandi
úttekt á þessu máli og segja sem
svo, að þetta sé meöalkaupið og
ekki krónu þar fram yfir. Til
þess liggja margar ástæður, svo
sem gifurlegur mismunur á
fengsælni togaranna, erfiðar
vinnuaðstæður og lengd vinnu-
tima. Menn geta verið heppnir,
en þeir geta lika verið óheppnir,
þannig að þeir sjái varla fisk-
sporð alla vertiðina.
Þetta sanna bezt útreikning-
ar, sem gerðir voru á árs-
launum og meðaltimakaupi
undirmanna á minni skuttogur-
um fyrir siðasta ár, en þar kem-
ur fram gifurlegur launamis-
munur milli einstakra togara.
Þannig námu árslaun undir-
manns á tilteknum Vestfjarðar-
togara kr. 4.389.868 en kollegi
hans á togara af Austfjörðum
hlaut ekki nema kr. 1.670.534 i
sinn árshlut.
Heildarniöurstöður ofan-
greindra útreikninga urðu þær,
aö á meðaltogara meö fullt út-
haid þ.e. 327 daga varð skipta-
verðmætið 137.108 þús. krónur.
Arslaun undirmanns námu að
meðaltali kr. 2.632 þús.
Miöaö við 12 stunda vinnu á
sólarhring varð unninn stunda-
fjöldi á ári, þegar tekiö hafði
verið tillit til löndunarfría, 2.994
klst. og meðaltimakaup þvi kr.
883. Miðað við 14 klukkustunda
vinnu á sólarhring varð tima-
kaupið kr. 724 og 16 stundir kr.
613.
Siöan þessir útreikningar
voru gerðir hefur mikið vatn
runnið til sjávar og margt hefur
breytzt. Nýir samningar milli
útvegsmanna og sjómanna hafa
veriðundirritaðir verðlag fiskj-
arins hefur hækkaö og verðbólg-
an hefur tröllriðið islenzku þjóð-
félagi.
Hvernig skyldi þessum mál-
um þá vera háttað nú?
Til þess að gefa lesendum sin-
um örlitla nasasjón af kjörum
sjómanna, ræddi Alþýðublaðiö
viö tvo menn á Vestfjöröum, og
leitaði upplýsinga hjá þeim. Það
skal þó tekið fram, að þarna er
ekki um neina heildarúttekt að
ræða, þar sem svara er einungis
leitað i einum landsfjóröungi,
auk þess sem Vestfjaröartogar-
arnir eru með aflahærri togur-
um á landinu. En hvað um það.
Eftirfarandi upplýsingar segja
sina sögu um afkomu vest-
firzkra sjómanna, vinnuaöstöðu
þeirra, vinnutima o.fl.
350 þúsund
bórö i togurunum. Þeir þurfa að
standa 12 tima vaktir á sólar-
hring, auk frivaktanna. Þegar
þeir eru komnir með á annað
hundrað tonn á sólarhringinn,
eins og gerðist i júli þá sofa þeir
ekki neitt þessa tvo sólarhringa,
sem þeir eru að þessu.
„Sjómenn fá skattafrádrátt
vegna atvinnu. Er það % eða
ákveðin tala af aflahlut?
„Skattafrádrátturinn er
reiknaður út i prósentu af afla-
hlut og það er 10% sem þeir fá i
frádrátt.
Hvernig skiptist hlutur milli
útgerðar og sjómanna?”
„Ég er ekki meö skiptinguna
sundurliðaða, en sjómenn fá i
sinn hlut um 40% af aflanum.
Afgangurinn fer til útgerðar-
innar”
Hvernig hafa Vestfjarðartog-
ararnir aflað að undanförnu?
Þeir hafa aflað mjög vel, og
það hefur aldrei verið önnur
eins fiskigengd. Togararnir
hafa verið allt niður i þrjá sólar-
hringa að fylla sig. Aflinn hefur
aldrei verið eins góður og i sum-
ar, og reyndar enn. Það eru all-
ir firðir fullir af fiski.
Þannig, aö hásetahluturinn
hefur jafnvel fariö upp i tvær
milljónir á mánuöi, eins og sög-
ur herma?
Þarna er liklega átt við togar-
ann okkar, Július Geirmunds-
son. En þetta er ekki alveg rétt
þó aö það væri uppundir þetta
sem landað var i mánuðinum.
Þá er ekki haft i huga, að togar-
inn var búinn að vera i stórurh
túr áður og landaði fyrsta júli.
Þetta er sem sagt lika afrakstur
þessarar veiðiferðar, sem farið
var siðast í júni. sagði Birgir
Valdimarsson. •
mikil
vinna
H; ’
Túrinn getur gert
„Það ganga alltaf
óskaplegar tröllasögur
um laun sjómanna og við
vitum að ef kemur eitt-
hvað úr túr, þá er^ það
bara margfaldað með 12
mánuðum og þar með
þykjast menn fullvissir
um érslaunin, sagði Birg-
ir Valdimarsson út-
gerðarstjóri hjá Júlíusi
Geirmundssyni hf. á ísa-
firði.
Eins og menn hljóta að gera
sér grein fyrir gera túrarnir það
afskaplega misjafnir. Ég get
nefnt túra_ sem gera 350 þúsund
og aðra sem gera 30 þúsund, og
allt þar á milli. Þannig að það er
afskaplega erfitt aö gefa ein-
hverjar tæmandi tölur og raun-
ar ekki hægt.
Aöspurður um friðindi af
hálfu útgerðarfélaganna sagði
Birgir, að þau væru nánast eng-
in. Hiö eina sem nefna mætti
væri, að á þeim bátum, sem
næöu ekki tryggingu fengju
skipverjar vinnufatapeninga.
Kauptrygginguna sjálfa kvað
hann nema tæpum 140 þús. á
mánuði, utan orlofs og annars.
„Þetta er mikil vinna sem
mennirnir leysa af hendi um