Alþýðublaðið - 28.09.1977, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 28.09.1977, Blaðsíða 5
SiaXíó'Miðvikudagur 28. september 1977 5 SKOÐUN Jón Karlsson, Sauðárkróki skrifar t umræðum um mannfjölda- spár og atvinnumál á Islandi, hefurum allmörg undanfarin ár verið lögð á það áherzla, að á vexti og viðgangi hverskonar iðnaöarstarfsemi, velti það, hvort hægt verði að útvega hinum ört fjölgandi vinnandi höndum islenskra þegna störf við hæfi. Talið er fullvist, að ekki verði teljandi fjölgun i framleiðslugreinum — jafnvel fremur fækkun, við þjónustu og opinber störf verði að visu fjölgun, en iðnaðurinn verði aö taka við meginhluta þeirrar fólksfjölgunar, sem fyrirsjáan- leg er. Um þetta ætla ég ekki að fara fleiri orðum, en minni ein- ungis á þetta sem almenna og rikjandi skoðun. Stundum hefur mér fundist að i umræðum um iðnaö séu ekki dregin nógu skörp skil á milli framleiðsluiðnaðar annars- vegar og þjónustu- og bygg- ingariðn. hinsvegar. Mér hef- ur fundist örla eilitið á þvi, að framleiðsluiðnaðurinn væri settur skör lægra og að það fólk, sem þar ynni, ætti jafnvel ekki að njóta eins mikillar virðingar og það, sem starfar i hinum iðngreinunum. Kannski er hér um að ræða arf frá gam- alli tið, þegar „lærðir” iðnaðarmenn voru sárafáir og nutu þess að hafa lært til þess að leggja stund á önnur störf en allur fjöldinn — og fengu a,ð launum hærri tröppu i virðingarstiganum. Hér gæti lika verið að verki það viðhorf, sem svo viða kemur fram, að þeir, sem búa við lakari laun, séu ekki jafnmikils metnir og hinir. t minu byggðarlagi — á Sauðárkróki — á iðnaðurinn fastan sess, og hefur löngum átt. Fyrsti ibúi staðarins var iðnaðarmaður, en það var Ami Amason beykir, erþarsettist að árið 1871. Þegar blaðað er gegnum Sauðárkrókssögu, kemur i ljós, að löngum eru tölulega margir ibúanna iðnaðarmenn i hinum ýmsu greinum, s.s. tré- og járnsmiði, söðlasmiði, gull- og silfursmiði, skósmiði o.fl. Með stofnun Mj- ðlkursamlags Skagfirðinga árið 1934 er brotið blað, þvi að þá er fyrst um að ræða framleiðslu- iðnað að einhverju marki. Standa nú mál þannig, að nefna má a.m.k. 6 fyrirtæki, sem standa undir nafni i framleiðsluiðnaði, og það sem e.t.v. er athyglisverðast og ánægjulegast, er sú staðreynd, að öll nema eitt nota að lang- mestu innlend hráefni. Skal hér gerð i stuttu máli nokkur grein fyrir helstu framleiðslufyrir- tækjum á Sauðárkróki: 1. Mjólkursamlag Skagfirðinga. Það var sem fyrr segir, stofnað árið 1934. Þar starfa nú að jafnaði um 18 manns. Megináherzla hefur löngum verið á ostaframleiðslu. Samlagið býr við fremur þröngan húsakost, en endur- nýjun véla hefur nýlega farið fram. Stækkun og vaxtar- grundvöllur fer i framtiðinni eftir þróun i landbúnaðinum, en framleiðslan hefur vaxið ár frá ári, þó með nokkrum sveiflum. 2. Loðskinn h.f. Þetta er sútunarverksmiðja, sem hóf starfræksu á árinu 1969. Við fyrirtækið starfa nú um 20 manns. Aðalframleiðslan hefur til þessa verið hálf- sútaðar (piklaðar) gærur, sem seldar hafa verið til útlanda. Erfiðleikar hafa verið nokkrir hjá Loðskinni og þá sérstak- lega varðandi útvegun hrá- efnis til vinnslunnar, og hafa myndast eyður vegna hrá- efnisskorts. Er i þvi sam- bandi frægt dæmi, gærumálið svonefnda frá siðasta ári. Fyrirtækið býr við gott hús- rýmiog ef áform þess um loð- sUtun takast og þvi tekst að tryggja hráefni til vinnslu, ættu vaxtarmöguleikar aö vera miklir. 3. Saumastofan Vaka. Hóf starfrækslu árið 1972. Þar eru nú um 30 manns i starfi, þó flest 1/2 dags fólk. Framleiðslan eru flíkur Ur islenzkri ull, og mun Vaka nú á næstunni setja upp prjóna- stofu til framleiðslu á voðinni, sem flikurnar verða síðan saumaðar Ur. Vaxtarmögu- leikar markast af sölumögu- leikum erlendis, og er ástæða til bjartsýni i þeim efnum. Velta fyrirtækisins hefur tvö- faldast árlega nU að undan- förnu, og er áætluð 80 millj. á þessu ári. framkvæmd alla. Dagur iðnaðarins vakti marga til vit- undar um, hvar við stöndum á þessu sviði. Sú sýning, sem sett var upp á Sauðárkróki, með ýmsri iðnaðarframleiðslu unn- inni á heimaslóðum, kom vissu- lega á óvart, og þa ð hve m ikil og fjölbreytt iðnaðarframleiðslan er. En Ðagur iðnaðarins vakti menn lika til umhugsunar um það verkefni, sem framundan er, við að skapa nægilega mörg atvinnutækifæri á næstu árum og áratugum. 1 þvi sambandi hefir athygli atvinnumála- nefndar Sauðárkróks — en hún til nota kæmi við byggingar- starfsemi. Of snemmt er að ræða það nánar, þar sem rann- sóknir og annar undirbúningur er enn skammt á veg kominn. Þó að hér verði hugsanlega um allstóran rekstur aö ræða, á okkar mælikvarða, hvað snertir mannafla, er þetta þó ekki verk- smiðja, sem myndi falla undir hugtakið orkufrekur iðnaður. Sú orka, sem þarna þyrfti til, yrði sennilega á bilinu 15-20 m/w, og þó að það sé kannske ekki mikið, miðað við sum önnur áform, er þó vist, að þessarar orku þarf að afla á sem hag- Hugleiðingar að loknum Degi iðnaðarins 4. Sængurgerð SIS. Var flutt frá Akureyri til Sauðárkróks og hóf starfsemi i ágúst 1976. Starfsfólk er 12-15 manns, að meiri hluta i 1/2 starfi. Aðal- framleiðslan eru sængur, koddar, rúmteppi o.fl. Vaxtarmöguleikar eru undir þvi komnir, að rýmra hús- næði fáist, svo og að takist að finna markað erlendis, en að þvi er nú unnið um þessar mundir. 5 Rétter að taka hér einnig með Loðfeld h.f., en það er minka- bú, stofnað um 1970. Hefur það nú nýverið stækkað húsa- kost sinn, og eru þar nU um 5000 læður. 6. Að lokum má nefna Kjöt- vinnslu K.S. sem er með 4-5 starfsmenn og framleiðir að mestu fyrir heimamarkað. Fleira mætti hér nefna, en þetta eru þau fyrirtæki á Sauðárkróki, sem mest verð- mæti skapa og flestum veita vinnu. Þó að hér verði ekki rakin þróun eða saga iðnaðar á Sauðárkróki, má þó geta þess, að eittog annaö hefur gerst þar, sem lærdómsrikt gæti verið fyrir sveitarstjórnarmenn og aðra að kynnast. Það gæti t.d. verði fróðlegt að rekja gang mála, þegar tungumjúkir spekúlantar koma og kynna gullináform, vitandium þörfina fyrir fjölbreyttara atvinnulif á staðnum, og aö vinnuafl er fyrir hendi. Vitandi einnig um áhuga forráðamanna á framgangi atvinnumála, hafa þekkingu á frumskógi lánakerfisins og þeim sérstæðu kostum, sem staðurinn hefur uppá að bjóða. Vegna glæstra áforma er svo hugsanlega veitt bein og óbein fyrirgreiðsla af hálfu heima- manna — og rekstrinum siðan startað. 1 fyrstu virðist allt slétt og fellt, en ekki liður á löngu, þartilfer að halla undan fætiog að lokum fer svo, að allt er i óreiðu, skuldakröfur hrannast upp, vinnulaun eru ekki greidd, iðnrekandinn hlaupinn burt frá öllu saman.en rökstuddar sögur i gangi um nýjan rekstur eöa mikil fasteignakaup fyrir sunnan. Ekki skal þó fariö nánar úti þessa sálma hér. Ekki er óliklegt, að eitt af þvi, sem fer á spjöld sögunnar, varðandi árið 1977, verði fyrir- bærið „Dagur iðnaöarins”. Hér hefur verið mjög vel aö verki staðið. Verkefnið að kynna og auka sölu á innlendum iðn- varningi er vissulega verðugt, og framkvæmdin mun hafa tekist með ágætum, enda var hér um óvenju vandvirknisleg vinnubrögð aö ræða, bæöi hvað snerti undirbúning og er skipuð fulltrúum bæjar- stjórnar, verkalýðsfélaga og iðnaðarmannafélags — beinst að þvi, hverjir möguleikar kunna að vera fyrir hendi varðandi framleiðslu úr inn- lendu hráefni, og hafa menn fest augun á islenzka grjótinu. Fljótt kom i ljós, að þær rannsóknir, sem gerðar höfðu verið á stein- efnum, með vinnslu og önnur hagnýt markmið i huga, höfðu farið fram að mestu sunnan- lands og mjög litið i þessum efnum varðandi Noriiirland, sem hægt var að hafa gagn af. Akvað þvi bæjarsstjórn Sauðár- króks að gangast fyrir rann- sóknum og veitti til þess nokkru fé i nágrenni bæjarins og i Skagafirði til þess að ganga Ur skugga um, hvort fyrir hendi væru steinefni til hagnýtrar vinnslu. Varnúi sumarunnið að sýnatöku undir stjórn Þorleifs Einarssonar prófessors, svo og ýmiskonar athugunum og rann- sóknum. Verður unnið að úr- vinnslu þessara gagna i vetur og munu fyrstu skýrslur liggja fyrir, áður en langt liður. Ef æskilegt hráefni finnst og aðstæður allar eru hagstæðar, getur verið um ýmiskonar framleiðslu að ræða úr gr jóti, en aðallega hefur verið rætt um einhverskonar framleiðslu, sem kvæmastan hátt. 1 tengslum við Dag iðnaðarins á Sauðárkróki efndi atvinnu- málanefndin til opins fundar um þessi mál. Voru frummælendur þar þeir prófessor Þorleifur Einarsson jarðfræðingur, verk- fræðingarnir Hörður Jónsson og Benedikt Bogason og Sveinn Björnsson framkvæmdastjóri Iðnþróunarstofnunar. Ræddu þeir þessi mál á breiðum grund- velli, hver Utfrá sinum sérfræði- sjónarmiðum. Mun ábyggilega siðar koma i ljós, að með þessum fundi og þessum erindum var lagður mikils- verður grunnur að þvi, sem siðar verður unnið i þessu máli. Góðir áheyrendur. Ég hefi hér að framan rætt um Sauðárkrók og miðað minn málflutning mikið við þann stað. Ekki hefi ég þó gert það vegna þess aö ég teljiþessimálendilega vera þar til fyrirmyndar öðrum, heldur er ástæðan fremur sú, aö þar þekki ég að sjálfsögðu betur til en annars staðar, og hitt er einnig- að ég get vel hugsað mér, að Sauðárkrókur sé, hvað þetta snertir, dæmigerður varðandi ýmsa þá bæi og þéttbýlisstaði, þar sem fölkið byggir sina afkomu á blönduöu og fjölbreyttu atvinnulifi. Ég minntist hér I upphafi máls mins, á þá rikjandi og almennu skoðun, að iðnaður verði á næstu árupn og ára- tugum aðtaka við flestum þeim vinnufúsu höndum, sem koma til starfa i þjóðfélagi okkar. Ég minntist litillega á stöðu iðn- verkafólks gagnvart öðrum iðnaðarmönnum og vek athygli á þvi, að i þeirri atvinnu- greininni — framleiðslu- iðnaðinum — , sem allir virðast vera sammála um að hafi hvað þýðingarmestu hlutverki að gegna I þjóðarbúinu á næstunni, eru launakjörin hvað lökust og tekjumöguleikarnir minnstir. Ég drapá fyrirbæri, sem ég hefi nefnt „ævintýramenn i iðnaði” og gerði siðan stutta grein fyrir helstu fyrirtækjum i framleiðsluiðnaði á Sauðár- króki. Að lokum skýrði ég frá áformum, sem uppi eru fyrir norðan um rannsóknir á mögu- leikum á frámleiðslu byggingarefnis eða annars úr islensku grjóti. Ráðstefna, sem ber yfir- skriftina „Sveitarstjórnir og iðnþróun”hlýturað vera að fást við mikilfenglegt verkefni og hefur það raunar komið skýrt fram i máli manna hér i dag. Verkefnið er það, að leggja á ráð um það, að islenska þjóðfélagið og ráðamenn þess þekki og skilji sinn vitjunar- tima: að gera islenskan iðnað þess megnugan að veita nægi- lega mörg atvinnutækifæri á næstu árum og áratugum. Takist okkur nú þessa dagana að leggja lóð á þá vogarskál, höfum við haft erindi sem erfiði. Hef opnað TANNLÆKNASTOFU að Laugavegi 18 A. — Viðtalsbeiðnum veitt móttaka i sima 10452. Jón Viðar Arnórsson, tannlæknir. Lukkuhiohnlnuast i Laugardalshöll 6 mismunandi getraunir í gangi allan daginn Gjöf til gests dagsins í dag: Aristoföt eöa ullarkápa frá Hildu h.f. _PIÐNKYNNING ÆI LAUGARDALS /♦«44» .okt/j

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.