Alþýðublaðið - 16.06.1978, Blaðsíða 16

16
Föstudagur 16. júní 1978 332
*
Erna Indriðadóttir skrifar
NEYTENDUR ERU OVIRKIR - ÞAR AF LEIÐ-
ANDI ERU SAMTÖK ÞEIRRA ÞAÐ LÍKA
Samtök sem hafa þaö mark-
miö aö tryggja hagsmuni
ýmissa þjóöfélagshópa, spretta
upp eins og gorkúlur hér á landi
sem annars staöar. Þegar sam-
tökin fara af staö er yfirleitt
mikill áhugi meðal stofnenda og
markið sett hátt. Siðan er það
næstum algild regla aö þau
lognast út af i einhverri deyfð.
Þaö eru kannski 10— 20 manns
sem taka virkan þátt i starfinu,
en svo er fjöldi óvirkra meðlima
sem aldrei koma þar nokkurs
staðar nærri. Og Neytendasam-
tökin eru engin undantekning
frá þessari reglu. Félagar i
samtökunum eru nú 3200, en i
stjórninni sitja 14 manns, sem
halda starfinu uppi aö mestu
leyti. Þeir vinna óeigingjarnt
starf en fá litlar þakkir fyrir,
ekki aörar en vitneskjuna um aö
hafa lágt góöu málefni lið.
Auöveldara aö stofna
félög en að halda uppi
félagsstarfi
1 fyrsta tbl. Neytendablaösins
i ár, skrifar Sveinn Asgeirsson:
,,Það er litill vandi að stofna
félög hjá þvi aö halda uppi
félagsstarfsemi. Með stofnun
Neytendasamtakanna var auk
þess ráöizt i aö efna til samtaka
um starfsemi á svo viðtæku
sviöi, aö verkefnin hlutu aö vera
endalaus, svo þrotlaus, aö þaö
þurfti mikla bjartsýni til þess að
ætla, aö almennur félagsskapur
hefði bolmagn til að koma miklu
til leiöar i þeim efnum.”
Svo mörg voru þau orö. Og
neyzla hvers konar spannar
sannarlega yfir stórt svið. Neyt-
endur eru stór hópur og mislit-
ur. Þeir hafa mismunandi mikia
peninga á milli handanna og
neyzluvenjur eru afar mis-
munandi.
Réttleysi neytenda ku lika
vera meö eindæmum hér á Is-
landi og verðskyn þjóöarinnar
hálf brenglað af margra ára
óðaveröbólgu. Viö þetta bætist
svo léleg uppfræösla fólks
varðandi vöruval og viðskipta-
hætti.
Danir halda t.d. uppi
neytendafræöslu i útvarpinu og
annarsstaðar á Noröurlöndum
eru neytendur mun upplýstari
en þeir eru hér heima á Fróni.
Þaö hefur lengi veriö til umræöu
aö koma á neytendafræöslu i
skólum, i fcengslum viö skyldar
námsgreinar, s.s. samfélags-
fræði og vörufræöi. Þetta er
þegar komiö til framkvæmda i
Danmörku,og i Noregi veröur
gefiö út efni i haust, sem ætlaö
er til notkunar i skólum þar.
Stjórn Neytendasamtakanna
hér á landi er nú að kanna hvort
möguleiki sé á þvi að koma á
slikri neytendafræðslu i tengsl-
um við grunnskólana. Þaö er þá
ætlunin aö hafa kennsluefni frá
hinum Norburlöndunum til hliö-
sjónar, en laga þaö að
islenzkum aðstæöum.
Daglegt starf Neytenda-
samtakanna
Skrifstofa Neytendasamtak-
anna er aö Baldursgötu 12. Þar
var örn Bjarnson að vinna þeg-
ar blaðamaöur Alþýöublaðsins
leit þar inn fyrir skömmu og
spurði hann hvort mikið væri
leitaö til samtakanna.
Sagði örn aö þaö væri aðal-
lega komiö eða hringt til þeirra
með kvartanir af ýmsu tagi og
kvartanaþjónustan er miðdepill
starfseminnar.
Kaupi neytandi gallaöa vöru
snýr hann sér fyrst til seljand-
ans til þess að fá leiðréttingu
mála sinna, en dugi þab ekki til
getur hann snúið sér til Neyt-
endasamtakanna til þess aö fá
þar stuðning. Auk þess er kaup-
endum það siðferðilegur styrk-
ur að hafa samtökin i bakhönd-
inni i viðureign við seljanda sem
hefur selthonum gallaöa vöru en
neitar að taka viö henni aftur.
A seinasta ári bárust félaginu
403 kvartanir og 750 fyrirspurn-
ir. Þetta voru mest kvartanir
vegna vefnaðarvöru, matvæla
og rafmagnstækja.
En á hvern hátt geta
Neytendasamtökin þá aöstoöað
kaupandann?
— Þau kanna fyrst hvort
kvörtunin hefur við rök aö
styðjast, sagði örn, og reyna
siöan að tala um fyrir seljand-
anum, senda jafnvel á hann
trúnabarlögfæbing samtak-
anna, ef hann reynist mjög ó-
samvinnuþýður.
Ef seljandinn lætur sér ekki
segjast, þrátt fyrir aögerðir
þessar, er litið hægt að gera.
Þaö yröi of umfangsmikið aö
fara kannski aö standa i mála-
ferlum út af einum gölluðum
gallabuxum. Og Neytendasam-
tökin hafa ekki yfir nein-
ím þvingunum aö ráöa til þess
aö beita seljandann, hann getur
i rauninni farið sinu fram ef
honum sýnist svo. Og þaö jafn-
ivel þó sýnt sé aö neytandinn sé i
fullum rétti.
Opinberir styrkir til
Neytendasamtakanna
hafa farið lækkandi
Neytendasamtökunum hefur
veriö borið það á brýn aö þau
væru dauð úr öllum æbum og
gætu ekkert gert. I þvi sam-
bandi benti örn á það að
Neytendasamtök geta ekki ver-
ið virkari en neytendurnir sjálf-
ir. Sofandahátt islenzkra
neytenda taldi hann stafa, að
einhverju leyti, af verðbólgunni
sem ruglaði verðskyn þeirra.
kl 15.00 — 18.00
Hvað viðkemur Neytenda-
samtökunum sjálfum, þá hefur
útgáfu- og fræðslustarfsemi
þeirra ekki verið nægilega
öflug, sagði örn. Fjármagn er
heldur af skornum skammti og
rikisvaldið hefur ekki sýnt
málum neytenda sérlega mik-
inn skilning og styrkir þess til
samtakanna hafa farið
lækkandi undanfarin ár.
En hvernig á aö vekja
neytendur til meðvitundar?
örn sagði það vera til umræðu
hjá samtökunum að gera verð-
lagskönnun, þ.e. samanburð á
vöruverði i verzlunum. Þá væri
hægt að virkja félagsmenn i þvi
og glæða hjá þeim áhuga fyrir
starfinu. Þá erneytendafræðslai
skólum leið til þess að efla
skilning almennings á málefn-
um neytenda og útgáfu og
fræöslustarfsemi samtakanna
þyrfti að efla að miklum mun.
EI
jafnódum í Alþýðubladinu
Vinsamlegast hringið spurningar ykkar
í síma Alþýðubladsins, 8-18-66 á milli
klukkan 9 og 5. Svörin birtast síðan
Frambjódendur
Alþýduflokksins
til alþingis-
kosninga
vilja svara spurningum
lesenda Alþýðublaðsins
KOMIÐ TIL STARFA FYRIR A-LISTANN