Alþýðublaðið - 01.05.1981, Side 18

18
Föstudagur 1. maí 1981 Alþýðublaðið
tryggi lýöræöislega stjórn
Samvinnufélaga.
1 Sambandiisl. samvinnufélaga
eru þaö fulltrUar kaupfélaganna,
sem koma i staö félagsmannanna
i félögunum. Þaö er þeirra hlut-
verk aö halda uppi vakandi
lýöræöi i sambandi við alla
ákvaröanatöku i málefnum
Sambandsins. Þetta gera þeir
fyrst og fremst á aðalfundum, en
einnig hafa komið til sögunnar á
seinni árum margir aðrir árlegir
fundir, sém gegna vaxandi hlut-
verki viö stefnumótun og ákvarö-
anatöku á einstökum sviðum, þótt
þeir f ari ekki allir með bein völd i
stjórnkerfi Sambandsins. Af hin-
um mikilvægustu má nefna
kaupfélagsstjórafundi, aðalfundi
Félags Sambands fiskfram-
leiöenda og ársfundi Búvöru-
deildar meö fulltrúum afuröa-
sölufélaga. Auk þess eru haldnir
fundir og ráöstefnur um einstök
efni, eftir þvi sem aðstæður
krefjast. Allt þetta er gert til að
skapa sem breiðasta samstööu
um alla stefnumótun, en i
Sambandinu er þaö fyrst og siðast
vilji kaupfélaganna, sem ræöur
feröinni.
En þrátt fyrir þetta verður aö
telja, aö innan samvinnuhreyf-
ingarinnar séu nú rikjandi fullur
skilningur á þvi, aö hinar breyttu
þjóöfélagsaðstæður nútimans
skapi hættu á firringu félags-
manna frá félögunum sem aftur
geti orðið lýðræðinu i þeim hættu-
leg ef hún nái aö þróast of langt.
Ef afskiptaleysi félagsmanna
gengursvo úr hófi að þaö verði að
áhugaleysi og vanþekkingu, þá
skapar það hættu á þvi að lýðræð-
ið i félögunum verði einungis
nafnið tómt og þar komi i staðinn
raunveruleg fámennisstjórn.
Slika þróun vilja samvinnu-
menn koma i veg fyrir, hvað sem
þaðkostar. Þvi er almennt trúað,
að árangursrikasta leiðin til að
berjast gegn félagsmannafirr-
ingu sé aö auka fræðslustarfið
sem allra mest. Onnum kafnir
nútimamenn þurfi beinlinis á
þeirri þjónustu að halda, að til
þeirra sé dreift með reglulegu
millibili upplýsingum i saman-
þjöppuðu formi um rekstur sam-
vinnufélaganna, sem og öðru efni
semfelifsérumræðu um stöðu og
starfsgrundvöll hreyfingarinnar.
Jafnframt veröi fundastarfið eflt
og reynt með öllum ráðum að
treysta böndin á milli félags-
manna og félaganna. Af þessum
sökum er það, að fræðslu- og
felagsmál samvinnuhreyfingar-
innar hafa nú á fáum árum verið
tekin til sérstakrar umræðu á
tveimur aðalfundum Sambands-
ins, tveimur kaupfélagsstjóra-
fundum og ótalmörgum aðalfund-
um kaupfélaga. 1 þessum um-
ræðum hafa komið fram fjölda-
mörg nytsamleg sjónarmið og
hugmyndir, sem án efa eiga eftir
að koma að góðum notum i
fræðslu- og félagsmálastarfinu á
komandi árum, og ber þar hæst
stefnumótandi samþykkt aðal-
fundar Sambandsins 1977. öll
samvinnufélögin halda eftir
megni' uppi fræðslustarfi fyrir
félagsmenn sina og allan almenn-
ing. Sú skoðun virðist stöðugt
vera að vinna sér meira fylgi I
röðum samvinnumanna, að i yfir-
vinnu- og lifsgæðakapphlaups-
þjóðfélagi nútimans sé það sam-
vinnufélögunum e.t.v. meiri
nauðsyn en nokkru sinni fyrr að
útbreiða þekkingu á eðli sam-
vinnustarfsins og að dreifa
upplýsingum um starfsgrundvöll
og rekstur kaupfélaganna. Það
má fúslega viðurkenna það hér,
að félagsmannafirringin er þegar
orðin að nokkru vandamáli I ýms-
um af kaupfélögunum, ekki sizt i
þéttbýlinu. En á hinn bóginn er
fullur skilningur rikjandi á eðli
þessa vanda, og það er unnið að
þvi að vinna bug á honum. Fyrir-
fram er engin ástæða til að ætla
annað en að samvinnuhreyfing-
unni takist að leysa það verkefni.
Hún hefur áður staðið frammi
fyrir þvi að þurfa að leysa úr
vandamálum, og þeim mörgum
erfiðum.
Samvinnufélög og
verkalýðsfélög
í kjaradeilum — ekki sizt þegar
harka færist i leikinn — heyrast
verkalýðsforingjar og blöð sem
styðja málstað þeirra oft kvarta
undan þvi, að Vinnumála-
samband samvinnufélaganna
skuli ekki vera margfalt fljótara
til en samtök einkarekstrar-
manna að ganga til móts við kröf-
ur verkalýðsfélaganna. Þessu er
siðan oft fýlgt eftir með ásökun-
um um það, að Sambandið og
kaupfélögin séu orðin að auðsöfn-
unarhring, sem hugsi ekki um
annað en að safna sem mestum
gróða á kostnað almennings.
Ýmislegt er að athuga i þessu
sambandi. Fyrir það fyrsta telja
samvinnufélögin sig ekki eiga
hugsjónalega samstöðu með
einkarekstrarmönnum við gerð
kjarasamninga, og var það
ástæðan fyrir þvi að þau stofnuðu
á sínum tíma Vinnumála-
samband samvinnufélaganna. Er
þetta reyndar svipað fyrirkomu-
lag og tíðkast í nágrannalöndun-
um, þvi að þar semja samvinnu-
félög og verkalýðsfélög viðast um
kjör samvinnustarfsmanna án
þess að öðrum aðilum vinnu-
markaðarins sé blandað inn i þau
mál.
I öðru lagi er það rangt, að
Vinnumálasambandið sýni fulla
samstöðu með samtökum einka-
rekstrarmanna i kjarasamning-
um. Þó að þessir aðilar ^itji oft
sömu megin við borðið í samn-
Verkalýðsfélagið
Baldur ísafirði
óskar öllum verkalýð til hamingju með daginn
Dagsbrúnarmenn
Mætið allir í kröfugöngu og á
útifundi verka lýðsfé I aganna
á Lækjartorgi 1. MAÍ
Stjórnin
Ýsuflökum pakkað.
ingaviðræðum, má ekki láta það
villa sér sýn. í erfiðum samn-
ingagerðum, þar sem fjallað er
um viðamikil og oft á tiðum
viðkvæm kjaramál, er það m.a.
hlutverk fulltrúa Vinnumálasam-
bandsins aö leitast við að finna
það launahámark, semfyrirtækin
geta greitt við þær aðstæður, sem
rikisvaldið býr þeim hverju sinni,
án þess að rekstrargrundvelli
þeirra sé stefnt i voða. Ef fram
koma sjónarmið, sem á öfga-
kenndan hátt vikja frá þessu i
aðra hvora áttina, þá hljóta
fulltrúar Vinnumálasambandsins
að leggjast gegn þeim. Þess eru
lika mörg dæmi i kjarasamning-
um liðinna ára að áhrif Vinnu-
málasambandsins hafi orðið til
þessaðfiýta fyrirfarsælli lausn á
erfiðum kjaradeilum.
Þess gætir oft, að ýmsir verka-
lýðsforingjar vilji lita svo á, að i
kjaradeilum eigi samvinnufélög-
in að koma fram sem tæki verka-
lýðsfélaganna til að knýja aðra
vinnuveitendur til að ganga til
samninga viö þau um kauphækk-
anir. Þessi skoðun er röng og
byggist á misskilningi á hlut-
verkaskiptingunni á milli sam-
vinnufélaga annars vegar og
verkalýðsfélaga hins vegar.
Hlutverk verkalýðsfélaga er
það að semja um kaup og kjör
félagsmanna sinna við vinnuveit-
endur, og þá segir sig jálft, að
félögin reyna oftast að fá sem
flestar krónur i hlut þeirra. Hlut-
verk samvinnufélaganna að þvi
er snýr að neytendum er hins
vegar fyrst og fremst að reyna að
sjá tilþessað þeir getifengið sem
mest magn af góðum vörum og
þjónustu fyrir þessar sömu krón-
ur. Verkefni þeirra er þannig ekki
siztað standa vörð um verðlagið,
og það innifelur meðal annars, að
þau hljóta að berjast gegn verð-
bólgu og hækkunum á verðlagi, af
hvaða ástæðum sem slikt stafar.
Þegar sú staða kemur upp i
kjarasamningum að frumkvæði
Vinnumálasambandsins um
launahækkanir myndi einungis
AGROMET
DREIFARAR
Eigum fyrirliggjandi hina
vinsælu
AGROMET
áburðardreifara fyrir 350 kg
Verð m/drifskafti kr. 2.950.
VEIABCCG
Sundaborg 10 — Simar 8-66-55 & 8-66-80